Sayfa 194 Soru-Cevap
Kaynakları inceleyerek Sâsânî İmparatorluğu’nun yönetim ve ordu yapılarına ait özellikleri sayfa 195’te verilen tablodaki ilgili yerlere yazınız.
Soru 1: Sâsâni İmparatorluğu’nun yönetim yapısının özellikleri nelerdir?
Cevap: Sâsânîler mutlak monarşi ile yönetiliyordu. Hükümdar "Şâhânşâh" (kralların kralı) unvanına sahipti ve devlet işlerini yürütmek için danışma kurulu bulunuyordu. Ülke merkeziyetçi bir yapıya sahipti, eyaletler valiler tarafından yönetiliyordu.
Soru 2: Sâsâni İmparatorluğu’nun ordu yapısının özellikleri nelerdir?
Cevap: Ordu süvari birlikleri (zırhlı ağır süvariler) ve piyadelerden oluşuyordu. Hafif süvari okçuları ve zırhlı süvariler etkiliydi. Ayrıca savaş fillerini kullanarak düşmana üstünlük sağlamışlardır.
Sayfa 195 - Tablonun Doldurulmuş Hali
Sâsâni İmparatorluğu
Yönetim Yapısının Özellikleri:
- Mutlak monarşi ile yönetiliyordu.
- Hükümdar Şâhânşâh unvanını taşıyordu.
- Devletin yönetimi merkeziyetçi bir yapıya sahipti.
- Eyaletler valiler tarafından yönetiliyordu.
- Hukuk sistemi, dini ve geleneksel kuralların birleşiminden oluşuyordu.
- Devlet yönetiminde danışma kurulu bulunuyordu.
Ordu Yapısının Özellikleri:
- Ordu süvari ve piyadelerden oluşuyordu.
- Zırhlı ağır süvariler (katafraktlar) ordunun ana gücünü oluşturuyordu.
- Hafif süvari okçuları düşmana karşı hızlı manevralar yapabiliyordu.
- Savaş fillerini kullanarak düşman hatlarını kırıyorlardı.
- Ordu, disiplinli bir yapıya sahipti ve askeri birlikler gruplara ayrılmıştı.
Sayfa 195-196 Soru-Cevap
Metin ve Kaynak J’yi inceleyerek sayfa 196’da verilen Doğu Roma İmparatorluğu’nun siyasi ve askerî gelişmeleri ile ilgili karekodda bulunan etkinliği yapınız.
Soru 1: Doğu Roma İmparatorluğu’nun yönetim yapısının özellikleri nelerdir?
Cevap: Doğu Roma İmparatorluğu merkeziyetçi bir monarşi ile yönetiliyordu. Basileus unvanını taşıyan imparator, hem devletin hem de kilisenin başıydı. Tema sistemi uygulanarak eyalet yönetimi askeri ve sivil otoriteyi birleştiren valilere bırakılmıştı.
Soru 2: Doğu Roma İmparatorluğu’nun ordu yapısının özellikleri nelerdir?
Cevap: Ordu, Tagmata adlı profesyonel birliklerden ve tema askerlerinden oluşuyordu. Kataphrakt süvarileri, Grek ateşi ve kuşatma savaşları ile güçlü bir askeri sistem oluşturulmuştu.
Soru 3: Doğu Roma İmparatorluğu’nun siyasi ve askeri gelişmeleri nelerdir?
- 330 – Doğu Roma İmparatorluğu’nun kurulması
- 435 – Margus Antlaşması ile Hunlarla sınır düzenlemesi
- 441-447 – Attila’nın Balkan Seferleri
- 527 – I. Justinianus’un tahta çıkması
- 555 – İtalya’nın Ostrogotlardan alınması
- 610 – Herakleios’un tahta çıkması
- 1453 – İstanbul’un fethi ve Doğu Roma’nın yıkılışı
Sayfa 196-197 Soru-Cevap
Kaynakları inceleyerek Doğu Roma İmparatorluğu’nun yönetim ve ordu yapılarına ait özellikleri sayfa 197’de verilen tablodaki ilgili yerlere yazınız.
Soru 1: Doğu Roma İmparatorluğu’nun yönetim yapısının özellikleri nelerdir?
- Merkeziyetçi bir monarşi ile yönetiliyordu.
- Basileus (imparator) hem devletin hem de kilisenin başıydı.
- Yasalar, kilise ve feodal sistemin etkisiyle şekillenmişti.
- Senato, yüksek memurlar ve soyluların yer aldığı bir kurumdu.
- Eyalet yönetimi zamanla değişim göstererek, bazı eyaletler valiler yerine komutanlar tarafından yönetildi.
Soru 2: Doğu Roma İmparatorluğu’nun ordu yapısının özellikleri nelerdir?
- Süvari sınıfı özellikle önemliydi, zırhlı süvariler (kataphraktlar) kullanılıyordu.
- Thema sistemi ile askeri ve idari yönetim birleştirildi.
- Thema askerleri, aynı zamanda toprağa bağlı çiftçilerden oluşan bir milis gücüydü.
- Ordunun büyüklüğü, dönemlere göre değişmekle birlikte 4.000-18.000 arasında asker barındıran birlikler oluşturuluyordu.
- İstanbul’daki garnizon birlikleri ve eyalet orduları imparatorluğu savunuyordu.
Sayfa 197-198 Soru-Cevap
Metin ve Kaynak O’yu inceleyerek sayfa 199’da verilen I-II. Göktürk Devleti’nin siyasi ve askerî gelişmeleri ile ilgili karekodda bulunan etkinliği yapınız.
Soru 1: I-II. Göktürk Devleti’nin yönetim yapısının özellikleri nelerdir?
- Kağanlık sistemi vardı, hükümdar kut anlayışı ile seçiliyordu.
- Devlet ikili yönetim sistemi ile doğu ve batı olarak bölünmüştü.
- Kurultay (toy meclisi) önemli kararları alıyordu.
- Hükümet işleri Aygucı (başvezir) ve diğer yöneticiler tarafından yürütülüyordu.
Soru 2: I-II. Göktürk Devleti’nin ordu yapısının özellikleri nelerdir?
- Atlı süvari okçuları ordunun temel gücünü oluşturuyordu.
- Onlu sistem uygulanıyordu (tümen, binlik, yüzlük ve onluk birlikler).
- Turan taktiği ile sahte ricat ve ani baskınlarla savaş yapılıyordu.
- Ordu, Türk boylarının savaşçı birliklerinden oluşuyordu.
Soru 3: I-II. Göktürk Devleti’nin siyasi ve askeri gelişmeleri nelerdir?
- 552 – Bumin Kağan Göktürk Devleti’ni kurdu.
- 553 – Mukan Kağan dönemi, devletin en güçlü dönemi.
- 557 – Göktürkler, Sâsânîler ile ittifak kurarak Ak Hunları yıktı.
- 567 – İstemi Yabgu, Doğu Roma ile diplomatik ilişki kurdu.
- 582 – Devlet Doğu ve Batı Göktürkler olarak ikiye ayrıldı.
- 630 – Doğu Göktürkler Çin hakimiyetine girdi.
- 682 – Kutluk (İlteriş) Kağan, II. Göktürk Devleti’ni kurdu.
- 692 – Kapgan Kağan tahta çıktı ve büyük seferler düzenledi.
- 745 – Uygurlar, Göktürk Devleti’ni yıktı.
Sayfa 199 Soru-Cevap
Metin ve Kaynak Ö’yü inceleyerek aşağıda boş bırakılan alana Uygur Devleti’nin siyasi ve askerî gelişmelerini gösteren bir tarih şeridi hazırlayınız. Bu gelişmeleri kısaca açıklayınız.
Uygur Devleti’ndeki siyasi ve askerî gelişmeleri gösteren tarih şeridi
Uygur Devleti’ndeki Siyasi ve Askerî Gelişmeleri Gösteren Tarih Şeridi
| Tarih | Olay | Açıklama |
|---|---|---|
| 744 | Uygur Devleti’nin Kuruluşu | Kutluğ Bilge Kül Kağan, Ötüken merkezli olarak Uygur Devleti’ni kurdu. |
| 747 | Moyen-Çor Kağan’ın Tahta Çıkışı | Moyen-Çor, devleti güçlendirdi ve Türk boylarını kontrol altına aldı. |
| 759 | Bögü Kağan’ın Çin ile İlişkileri Geliştirmesi | Çin ile diplomatik ilişkiler kuruldu, ticari ve askeri iş birlikleri sağlandı. |
| 762 | Maniheizm’in Resmî Din Olarak Benimsenmesi | Bögü Kağan, Maniheizm’i kabul ederek Uygur kültürünü dönüştürdü. |
| 821 | Uygurların Zayıflamaya Başlaması | İç karışıklıklar ve taht mücadeleleri nedeniyle devlet zayıfladı. |
| 840 | Kırgızların Uygur Devleti’ni Yıkması | Kırgızlar Uygur başkentini ele geçirerek devlete son verdi. |
| 1955 | Uygur Özerk Bölgesi’nin Kurulması | Çin yönetimi altında Uygur Özerk Bölgesi resmen oluşturuldu. |
Kısa Açıklama: Uygur Devleti, 744 yılında Kutluğ Bilge Kül Kağan tarafından kuruldu ve Maniheizm’i resmi din olarak kabul etti. Bögü Kağan döneminde Çin ile diplomatik ilişkiler gelişti. Ancak 821’den itibaren taht kavgaları ve iç çekişmeler nedeniyle devlet zayıfladı. 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkıldı. Günümüzde Uygurlar, Çin’in Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşamlarını sürdürmektedir.