Mikrobu İlk Keşfeden Âlim Akşemsettin Dinleme Metni Cevapları
4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 41 Cevabı
HAZIRLANALIM
Soru: Aşağıdaki görsellerin hangi Türk büyüklerine ait olduğunu söyleyiniz. Bunlar hakkında bildiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Yunus Emre - Mehmet Akif Ersoy - Mustafa Kemal Atatürk
- Yunus Emre (1240 - 1321): Türk tasavvufunun ve şiir geleneğinin en önemli isimlerinden biridir. Risalet-ün-Nushiyye adlı eseri vardır.
- Mehmet Akif Ersoy (1873 - 1936): İstiklal Marşı’nın şairidir ve Safahat isimli eseriyle tanınır.
- Mustafa Kemal Atatürk (1881 - 1938): Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusudur ve Türk milletinin kurtuluş mücadelesine liderlik etmiştir.
1. ETKİNLİK
Soru: “Mikrobu İlk Keşfeden Âlim Akşemsettin” adlı metinle ilgili aşağıda istenenleri yapınız.
Cevap: Akşemsettin, Osmanlı Devleti’nin en önemli İslam âlimlerinden ve hekimlerinden biridir. Fatih Sultan Mehmet’in hocası ve İstanbul’un fethinde büyük rol oynayan manevi liderlerden biri olarak tanınır.
Metni Dinlemeden Önce
Soru: Akşemsettin ile ilgili bildiklerinizi aşağıya yazınız.
Cevap: Akşemsettin, Fatih Sultan Mehmet'in hocasıdır ve mikrobu keşfetmesiyle tanınır. Aynı zamanda bitkilerden ilaç yapma konusunda da uzmandır. İstanbul’un fethinde önemli rol oynamış ve Ebu Eyüp el Ensari’nin kabrini bulmuştur.
Metni Dinlerken
Soru: Önemli gördüğünüz bilgileri aşağıya not alınız.
Önemli Gördüğüm Bilgiler:
- Akşemsettin Fatih Sultan Mehmet’in hocasıdır.
- Üstün bir zekâya sahiptir.
- İslami ilimler, astronomi, tıp, biyoloji ve matematikte zamanının ünlülerinden olmuştur.
- Bitkilerden ilaç yapılması konusunda devrinin tek otoritesidir.
- Mikrobu keşfederek insanlığa unutulmaz bir yarar sağlamıştır.
- Mikrobu Pasteur’ün keşfettiğini söylemek mümkün değildir.
- İstanbul’un fethinde büyük yararlılıklar göstermiştir.
- Ebu Eyüp el Ensari’nin kabrini bulmuştur.
- Dünya malına, şan ve şöhrete önem vermemiştir.
4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 42 Cevabı
2. ETKİNLİK
Soru: Aşağıda çözülmüş olarak verilen bulmacanın sorularını örnekteki gibi hazırlayınız.
Soldan Sağa
- Alim: Bilimsel bir konuda çok bilgili olan kimse, bilgin.
- Tifo: Kirli sularda bulunan mikroplarla oluşan ateşli bağırsak hastalığı.
- Kolera: Şiddetli ishal ve kusmayla kendini gösteren bulaşıcı ve öldürücü hastalık.
- İlim: Bilim.
- Fetih: Bir şehir veya ülkeyi savaşarak alma.
Yukarıdan Aşağı
- Otorite: Yaptırma, yasak etme, emretme hakkı veya gücü.
- Mikrop: Mikroskopla görülebilen ve hastalıklara neden olan tek hücreli canlı.
4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 43 Cevabı
3. ETKİNLİK
Soru: Aşağıdaki altı çizili kelimelerin cümlede kullanıldığı anlamları tahmin ederek ilgili yerlere yazınız. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.
• Bugün, mikrobu Avrupalı bir bilim insanı olan Pastör’ün keşfettiğini söylemek mümkün değildir.
- keşfetmek tahminim: İlk defa bulmak.
- keşfetmek TDK karşılığı: Var olmasına rağmen kimsenin görmediği, bilmediği bir yeri veya bir şeyi ortaya çıkarmak; bulmak
• Zamanımda Akşemsettin gibi bir zatın bulunmasından duyduğum sevinç, İstanbul’un alınmasından duyduğum sevinçten daha az değildir.
- zat tahminim: Kişi.
- zat TDK karşılığı: Kişi.
• O, İslam büyükleri içinde daima hayırla anılan insanlardandır.
- bağır tahminim: İyi şekilde, dua ile.
- bağır TDK karşılığı: İyi, hayırlı, yararlı olan.
• Şan ve şöhrete hiç değer vermeden samimi bir Müslüman olarak yaşamıştır.
- samimi tahminim: İçten, gösterişsiz.
- samimi TDK karşılığı: İçten, yapmacıksız.
4. ETKİNLİK
Aşağıdaki soruları dinlediğiniz metne göre defterinize cevaplayınız.
Soru: Akşemsettin hangi görevlerde bulunmuştur?
Cevap: Akşemsettin, Fatih Sultan Mehmet'in hocası olarak görev yapmış, Osmanlı medreselerinde müderrislik (öğretmenlik) yapmış ve İstanbul'un fethi sırasında önemli manevi liderlerden biri olmuştur.
Soru: Akşemsettin nerede doğmuş ve nerede ölmüştür?
Cevap: Akşemsettin, Göynük’te doğmuş ve yine Göynük’te vefat etmiştir.
Soru: Mikrobu ilk olarak kim bulmuştur?
Cevap: Mikrobu ilk olarak Akşemsettin keşfetmiştir.
Soru: Akşemsettin hangi alanlarda çalışma yapmıştır?
Cevap: Akşemsettin, İslami ilimler, tıp, astronomi, biyoloji ve matematik alanlarında çalışmalar yapmıştır. Ayrıca bitkilerden ilaç yapma konusunda uzman olup mikrobu keşfetmiştir.
5. ETKİNLİK
Soru: Dinlediğiniz metnin konusu aşağıdakilerden hangisidir? İlgili kutucuğu işaretleyiniz.
Cevap: Akşemsettin’in hayatı ve insanlığa katkıları
4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 44 Cevabı
6. ETKİNLİK
Soru: Dinlediğiniz metne göre Akşemsettin ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? İlgili kutucukları işaretleyiniz.
(D) Küçük yaştan itibaren ilme ve sanata karşı ilgi göstermiştir.
(D) Kendini yetiştirmek için çok çalışmıştır.
Seçkin âlimlerden ders almıştır.
Üniversite eğitimini yarıda bırakmıştır.
(D) Üstün bir zekâya ve anlayışa sahiptir.
(D) Yılmak bilmeyen bir azimle çalışmıştır.
7. ETKİNLİK
Soru: Dinlediğiniz metne yönelik iki farklı başlık önerinizi aşağıya yazınız.
- 1. önerim: Mikrobu Keşfeden Büyük Âlim: Akşemsettin
- 2. önerim: Fatih'in Bilimsel Rehberi Akşemsettin
8. ETKİNLİK
Soru: Aşağıdaki metni ve açıklamayı okuyunuz.
(…) Konuşmayı, sözün sırasını getirmeyi de bir hüner saymalı. Tatlı konuşmalarıyla tanınmış insanlar vardır. Onları dinlemek başlı başına bir zevktir. Hatta bu türlü insanlarla konuşmaya gittiniz mi söz yavaş yavaş güzel konuşanın, tatlı dillinin ağzında kalır. O söyler, siz dinlersiniz. Saatlerce hiçbir şey söylemeseniz bile o tatlı sözlerle siz konuşmuş olursunuz. Hani bazı insanlar için “Ağzından bal akıyor.” derler, işte bu ağızdan bal, tatlı dilin balıdır. (…)
Bu metinde tatlı dil üzerinde durulmuş ve “Tatlı dille konuşan kişiler kendilerini dinletirler.” ana fikri işlenmiştir. Bir metinde anlatılmak istenen asıl düşünceye, verilmek istenen iletiye ana fikir denir.
4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 45 Cevabı
Soru: Dinlediğiniz metnin ana fikrini belirleyerek aşağıya yazınız.
Cevap: Ana fikir: Mikrobun keşfini de yapan Akşemsettin çok büyük bir ilim adamıdır.
9. ETKİNLİK
Soru: Bir Türk büyüğü ile ilgili yaptığınız araştırmadan hareketle aşağıdaki boşlukları doldurunuz. Bu Türk büyüğü ile ilgili görüş ve düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Tanıtacağım Türk büyüğünün adı: Mimar Sinan
Yaptığı çalışmalar: Mimar Sinan, Osmanlı İmparatorluğu’nun en büyük mimarıdır. Süleymaniye Camii, Selimiye Camii ve birçok köprü, kervansaray, medrese gibi eserler inşa etmiştir. Onun eserleri mimarlık tarihinde birer şaheser olarak kabul edilir. Koca Sinan, mühendislik ve mimarlık alanında hem estetik hem de sağlamlığı ön planda tutarak çağının ötesinde projeler gerçekleştirmiştir.
Bu Türk büyüğünü tanıtmak istememin sebebi şudur: Mimar Sinan, mimarlık alanında dünya çapında ün kazanmış bir dehadır. Eserlerinin sağlamlığı ve estetik güzelliği, asırlar boyu ayakta kalmış ve hem Osmanlı kültürüne hem de dünya mimarisine büyük katkılar sağlamıştır.
10. ETKİNLİK
Meral Öğretmen aşağıdaki cümleleri tahtaya yazdı.
• Çıplak gözle görülebilen tek kuyruklu yıldız Halley’dir.
• Güneş’e en yakın gezegen Merkür’dür.
• Dünya’nın tek doğal uydusu Ay’dır.
Meral Öğretmen, öğrencilerine bu cümlelerde hangi yazım kurallarının örneklendiğini sordu. Öğrencilerin cevapları söyledin
Mehmet: Dünya, güneş ve ag kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle başlar.
Anıl: Yıldız adları büyük harfle başlar.
Figen: Gezegen adları büyük harfle başlar.
Soru: Meral Öğretmenin sorusuna hangi öğrencilerin doğru cevap verdiğini belirleyerek ilgili kutucuğu işaretleyiniz.
Cevap: Anıl, Figen ve Mehmet
11. ETKİNLİK
Bugün mikrobu Avrupalı bir bilim insanı olan Tastörün keşfettiğini söylemek mümkün delildir. Çünkü Tastör, Akşemsettin’den 430 yıl sonra yaşamıştır.
Soru: Bu metne göre mikrobu keşfeden bilim insanı Pastör değil, Akşemsettin’dir. Ancak bu konuyla ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Bu gibi konularda görüş ayrılığının olmasının sebepleri neler olabilir? Görüş birliği sağlanması için çözüm önerilerinizi aşağıya yazınız.
Görüş ayrılığının sebepleri:
- Tarihsel kaynakların farklı yorumlanması
- Yeterli bilimsel araştırma yapılmaması
- Batı keşiflerinin daha çok tanınması
Çözüm önerileri:
- Daha derin tarihsel araştırmalar yapılmalı
- Uluslararası bilimsel komisyonlar oluşturulmalı
- Bilim tarihi eğitimi tüm kültürleri kapsayacak şekilde genişletilmeli