10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 123 Cevapları Tutku Yayıncılık

Hazırlık Çalışması Cevapları

1. Kayaçların ayrışmasının toprak oluşumundaki rolü nedir?
Cevap: Kayaçların ayrışması, toprak oluşumunun temelini oluşturur. Fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerle kayaçlar parçalanarak mineral ve organik madde bakımından zengin bir yapıya dönüşür ve bu da toprak oluşumunu sağlar.

Açıklama: Kayaçlar, iklim, su, rüzgar ve bitki kökleri gibi etkilerle ayrışır. Fiziksel ayrışma, kayaçların sıcaklık değişimi ve basınç etkisiyle parçalanmasıdır. Kimyasal ayrışma, kayaçların su ve asitlerle reaksiyona girerek çözünmesidir. Bu süreçlerle kayaçlardan mineraller serbest kalır ve organik maddelerle birleşerek verimli toprakları oluşturur.

2. Her toprak neden farklı verimlilik değerlerine sahiptir?
Cevap: Toprakların verimlilik değerleri, içerdikleri organik madde miktarı, mineral zenginliği, nem oranı, pH değeri ve tarım yöntemleri gibi faktörlere bağlıdır.

Açıklama: Toprakların verimliliği, doğal koşullara (iklim, bitki örtüsü) ve insan müdahalelerine bağlı olarak değişir. Organik madde bakımından zengin topraklar genellikle daha verimlidir. Örneğin, su tutma kapasitesi yüksek olan topraklar, bitkilerin besin ihtiyacını daha iyi karşılar ve bu da verimliliği artırır.

3. Dünya üzerinde verimlilik derecesi yüksek başlıca toprak türleri hangileridir?
Cevap: Verimlilik derecesi yüksek başlıca toprak türleri şunlardır:

• Alüvyal Topraklar
• Kara Topraklar (Çernozyomlar)
• Volkanik Topraklar (Andosoller)
• Tundra Toprakları

Açıklama: Bu topraklar, mineral bakımından zengin ve genellikle su tutma kapasitesi yüksek topraklardır. Alüvyal topraklar, taşınmış materyallerden oluştuğu için organik madde bakımından zengindir. Kara topraklar, dünyanın en verimli tarım topraklarındandır.

4. Zonal topraklar dışındaki toprak türlerinde neden bütün katmanlar gelişmemiştir?
Cevap: Zonal topraklar, bulunduğu iklim ve bitki örtüsüne uygun şekilde uzun bir oluşum sürecinden geçtiği için katmanları tam gelişmiştir. Diğer toprak türleri taşınmış veya kısa sürede oluştuğu için katmanlar tam gelişemez.

Açıklama: Azonal ve intrazonal topraklar, taşınma veya iklim koşullarının etkisiyle oluşur. Örneğin, alüvyal topraklar taşınmış malzemelerden oluştuğu için katmanlaşma görülmez. Zonal topraklarda ise uzun süreçte meydana gelen ayrışma ve birikim süreçleri katmanların tam oluşmasını sağlar.

5. Alüvyal ovalar neden verimlidir? Ülkemizde alüvyal topraklar üzerinde hangi tarım ürünleri yetiştirilir?
Cevap: Alüvyal ovalar, nehirlerin taşıdığı mineral bakımından zengin malzemelerden oluştuğu için oldukça verimlidir. Türkiye’de bu topraklarda pamuk, buğday, mısır, ayçiçeği, meyve ve sebze gibi ürünler yetiştirilir.

Açıklama: Alüvyal ovalar, taşkınlarla taşınan ve biriken organik ve inorganik maddelerle zenginleşir. Örneğin, Çukurova, Gediz Ovası gibi alanlarda alüvyal topraklar bulunur. Bu bölgeler tarım açısından stratejik öneme sahiptir.

6. Ülkemizde toprak erozyonu neden oldukça yaygındır? Toprak erozyonunun önüne geçmek için neler yapılabilir?
Cevap: Toprak erozyonu, Türkiye’nin eğimli arazisi, ormansızlaşma ve yanlış tarım uygulamaları nedeniyle oldukça yaygındır. Erozyonun önüne geçmek için ağaçlandırma, teraslama ve bilinçli tarım uygulamaları yapılabilir.

Açıklama: Eğimli arazilerde bitki örtüsünün zayıf olması ve aşırı otlatma, toprak erozyonunu hızlandırır. Türkiye’de erozyonu önlemek için ağaçlandırma, rüzgar perdeleri oluşturma, toprak koruma projeleri ve eğimli alanlarda tarım yapmama gibi önlemler alınmalıdır.