10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 108-109-110-111 Cevapları Meb Yayınları

Hazırlık Sorular ve Cevaplar

1. Din ve devlet büyükleri ile ilgili şiirler yazılmasının sebepleri ne olabilir?

Cevap: Din ve devlet büyükleri toplumun rehberi ve koruyucusu olarak görülür. Onların hayatını ve yaptıklarını yüceltmek, halkın onlara olan sevgisini ve bağlılığını artırır. Ayrıca bu tür şiirler, dinî ve millî değerleri gelecek nesillere aktarmak amacıyla da yazılmaktadır.

2. Suyun insan hayatındaki önemi nedir?

Cevap: Su, yaşamın temel kaynağıdır. İnsanların içme, temizlik ve tarım gibi temel ihtiyaçlarını karşılamasının yanı sıra, canlıların hayatta kalması için vazgeçilmez bir unsurdur. Doğa ve insan yaşamı için olmazsa olmaz bir değerdir.

Metin Anlama ve Çözümleme

1- Metinde geçen “azamet çekmek, zayi olmak, malûm olmak” kelime gruplarının anlamlarını cümlelerin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’den kontrol ediniz.

• Azamet çekmek: Kendini büyük görmek, kibirlenmek.
• Zayi olmak: Kaybolmak, yok olmak.
• Malûm olmak: Bilinmek, tanınmak.

2- Okuduğunuz metnin teması bulunuz. Şairin temayı aktarmak için kaside nazım biçimini seçmesi hakkında düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Teması, suyun hayattaki önemi ve insanlık üzerindeki etkisidir. Kaside nazım biçimi övgü ve yüceltme amacıyla uygun bir format olduğu için şair bu biçimi tercih etmiştir.

3- Okuduğunuz metinden hareketle aşağıdaki tabloya boş bırakılan yerlere uygun ifadeler yazınız.

4- “Saçma ey göz eşkden gümânî odlara su / Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su” dizesindeki beyitte geçen edebî sanatları bulunuz. Şairin bu sanatları kullanma amacı ne olabilir?

• Edebî Sanatlar:
  • Teşbih (Benzetme): Gözyaşlarının ateşi söndürmesine benzetilmesi.
  • İstiare: Su, bir arındırıcı ve hayat kaynağı olarak metafor kullanılmıştır.
• Amaç: Suyun hayati önemini ve temizleyici özelliğini vurgulamak.

5- Kasideyi sözlü veya duygusal açıdan değerlendiriniz. Şiirin sizi yazıyı yazmaya duygu ve düşüncelerinizle etkileyip etkilemediğini söyleyiniz.
Cevap:
Şiir, suyun önemini duygusal bir üslupla aktararak okuyucuyu derinden etkiler. Doğanın insan üzerindeki etkisini vurgulaması yazı yazmaya ilham verir.

6- Kasideyi şairde Hazreti Muhammed (s.a.v.)’in hayatına dair hangi bilgilerle ilişkilendirebilirsiniz?
Cevap: Hazreti Muhammed (s.a.v.)’in temizliği, merhameti ve insanlığa olan katkıları su metaforu ile ilişkilendirilmiştir. Su, tıpkı Peygamberimizin mesajları gibi insanları arındırıcı bir rol üstlenir.

7- Okuduğunuz metinde divan şiirinin hangi özellikleri görülmektedir?

• Beyitlerle yazılmıştır.
• Aruz ölçüsü kullanılmıştır.
• Ağır, süslü bir dil ve Arapça-Farsça kelimeler içerir.
• Teşbih, istiare gibi sanatlar yoğun kullanılmıştır.

Dil Bilgisi

“Su içilür mihr-i mâh peykânı görünür mi çeşm-i nâs” dizesindeki isim tamlamalarını bulunuz ve anlamlarını açıklayınız.

• Mihr-i mâh: Ayın ışığı.
• Çeşm-i nâs: İnsanların gözü.
  Bu tamlamalar suyun güzellik ve hayatı temsil etme gücünü ifade eder.

Sıra Sizde

Kaside nazım biçiminin bölümlerinde işlenen konuları tabloya yazınız.