10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 33-34-35-36-37 Cevapları Beşgen Yayıncılık

1. Ünitenin Ölçme Değerlendirme Çalısmaları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 33

Soru: A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “Arap alfabesi, Latin alfabesi, Sözlü Dönem, Kök Türk alfabesi, on dokuzuncu, Yazılı Dönem, tarih, on sekizinci” ifadelerinden uygun olanıyla tamamlayınız.

Cevap: 1. sözlü dönem 2. on dokuzuncu 3. Kök Türk alfabesi 4. Arap alfabesi 5. tarih

1. Sav, sagu, koşuk, destan gibi ürünlerin verildiği İslamiyet öncesi Türk edebiyatı dönemine sözlü dönem denir.
2. Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı on dokuzuncu yüzyılda başlayıp günümüze kadar devam eden bir edebiyattır.
3. Kök Türk alfabesi Orhun Nehri civarında dikili taşlara ve balballara yazılmış millî alfabemizdir.
4. Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte XI. yüzyıldan itibaren kullandıkları alfabe olan Arap alfabesi sağdan sola doğru yazılan bir alfabedir.
5. Yakup Kadri Karaosmanoğu’nun Yaban adlı eseri, edebiyat ile tarih ilişkisine örnek verilebilir.

Soru: B) Aşağıda numara ve harflerle verilenleri doğru biçimde eşleştiriniz. Harfleri numaraların karşısındaki kutucuklara yazınız.

1. Irk Bitig -- b. Uygur Türkçesi
2. Divân-ı Hikmet -- c. Karahanlı Türkçesi
3. Orhun Yazıtları -- a. Kök Türk Türkçesi
4. Codex Cumanicus -- e. Kuzey Türkçesi
5. Muhakemetü’l-Lügateyn -- d. Dogu Türkçesi
6.Yeni Lisan Makalesi -- f. Türkiye Türkçesi
ç. Eski Anadolu Türkçesi

Soru: C) Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başındaki kutucuğa “D”, yanlış olanların ise “Y” yazınız.

1. (D) Doğu Türkçesi, Harezm Türkçesinin devamı niteliğindedir.
2. (Y) İslami Dönem Türk Edebiyatı, VIII. yüzyıldan başlayıp XIII. yüzyıla kadar devam eden bir dönemdir.
3. (Y) Geçiş Dönemi de denilen edebî dönemde Altun Yaruk, Kalyanam Kara ile Papam Kara, Sekiz Yükmek gibi eserler verilmiştir.
4. (Y) İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Sözlü Dönem’de koşma, varsağı adı verilen edebî ürünler verilmiştir.
5. (D) Latin harflerine dayalı yeni Türk alfabesi, Cumhuriyet Dönemi’nde 1928 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 34

Ç. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

Soru: 1) Divânu Lugati’t-Türk hakkında bilgi veriniz.
Cevap: Divânu Lugati’t-Türk, 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılmış olan Türkçe-Arapça sözlüktür. Türk dilinin ilk sözlüğü olarak kabul edilen bu eser, Türk boylarının dillerini, kültürlerini ve coğrafyalarını tanıtmak amacıyla yazılmıştır. Ayrıca, Türkçenin Arapça ile karşılaştırılmasını içerir ve Araplara Türkçeyi öğretme amacı taşır.

Soru: 2) Edebiyat-din ilişkisine örnek bir eser veriniz.
Cevap: Edebiyat-din ilişkisine örnek olarak "Mevlid" verilebilir. Mevlid, Hz. Muhammed’in doğumunu ve hayatını anlatan dinî bir eserdir. Süleyman Çelebi tarafından yazılan Mevlid, İslamî kültürde önemli bir yere sahiptir ve dinî törenlerde okunur.

Soru: 3) Edebiyat-tarih ilişkisini açıklayan bir paragraf yazınız.
Cevap: Edebiyat ve tarih, bir toplumun kültürünü, inançlarını ve yaşanmışlıklarını yansıtır. Edebiyat eserleri, yazıldıkları dönemin sosyal, politik ve kültürel yapısını okuyucuya aktarırken, tarih olayları da bu eserlerde işlenir. Tarihî romanlar, bir dönemin ruhunu anlamamızı sağlayan önemli kaynaklardır. Bu eserler, yaşanmış olayları kurgusal öğelerle harmanlayarak okuyuculara sunar ve geçmişi daha iyi kavramamıza yardımcı olur.

Soru: 4) Kök Türk alfabesinin özelliklerinden üç tanesini yazınız.

İslamiyet’in kabulünden önceki dönemde kullanılan ilk alfabedir.
Dört ünlü ve otuz dört ünsüz olmak üzere otuz sekiz harften oluşur.
Hem yukarıdan aşağı hem de sağdan sola doğru yazılabilir.
Runik yazı sistemi olarak bilinir ve taş kitabeler üzerine kazınmıştır.
Sağdan sola doğru yazılır.
Göktürkler tarafından kullanılan bu alfabe, Türklerin tarihî ve kültürel mirasının önemli bir parçasıdır.

Soru: 5) Kök Türk Kitabeleri’nin Türk tarihi, dili ve kültürü açısından önemi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Kök Türk Kitabeleri, Türk tarihinin ilk yazılı belgeleri olarak kabul edilir. Bu kitabeler, Göktürk Devleti'nin siyasi başarılarını, toplum yapısını ve o dönemin yaşam biçimini anlatır. Ayrıca, Türk dilinin gelişim sürecini gözler önüne sererek, edebiyatımızın ve tarihimizin en önemli taşlarından biri haline gelmiştir. Kök Türk Kitabeleri, Türklerin bağımsızlık mücadelesini ve devlet yönetimindeki başarılarını yansıtan bir belgedir.

D. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

Soru: 1) Edebiyat iki türlüdür: Sözlü edebiyat (I) yazılı edebiyat. Bir millet geri bir hâldeyken daha yazısı yokken onun sözlü bir edebiyatı vardır. Bu edebiyat babadan oğula (II) ağızdan ağıza geçerek millet içinde yaşayan ve masallar (III) türküler (IV) darbımesellerden ibaret olan bir edebiyattır. Yazılı edebiyat ise bir milletin yazıyı icat veya kabulünden sonra meydana getirdiği ve taşlara, kâğıtlara yazdığı edebiyattır. Bununla beraber yazısı olan ilerlemiş bir millette de (V) bir yandan sözlü edebiyat devam edebilir. Mesela Türkler ileri bir millet oldukları, asırlardan beri yazılı bir edebiyata malik bulundukları hâlde bir yandan da sözlü bir edebiyata sahiptirler. Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine virgül getirilemez?

A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: E

Soru: 2) İster bir roman ister bir hikâye isterse bir şiir olsun her hangi bir edebiyat yapıtını biçim, öz, üslup özellikleri bakımından çözümleyebilmek için söz konusu yapıtın içinde doğduğu toplumsal koşullar kadar o yapıtı yaratan sanatçının kişisel özelliklerinin, üyesi olduğu toplumsal sınıfın, grubun, sahip olduğu dünya görüşünün de bilinmesine ihtiyaç vardır. Bu yüzden bir kültürel yapıtı, söz gelimi bir edebiyat eserini kendisini çevreleyen ekonomik, toplumsal, siyasal ve tarihsel koşullardan soyutlamak mümkün değildir. Başka bir açıdan söylememiz gerekirse sosyolojik açıdan kültürel yapıtlar ancak kendilerini oluşturan toplumun bütünsel gerçeği içerisinde anlam kazanır ve açıklana bilirler. Bu parçada numaralanmış kelimelerden hangi ikisinin yazımı yanlıştır?

A) I ve V B) II ve III C) II ve V D) III ve IV E) IV ve V
Cevap: A

Soru: 3) Tarihî romanlarını kaleme almadan önce konu ile ilgili tarih bilgisini çok sayıda kitap okuyarak edinen Kemal Tahir’in; “Hiçbir toplum dağılıp külleri havaya savrulmadıkça, tarihine dönmezlik ve gelecek için ondan güç almazlık edemez.” sözleri tarih kavramına yaklaşımını göstermesi bakımından önemlidir… Onun tarihî romanlarının da bu sözlerin ifade ettiği anlamda hizmet için yazıldığı anlaşılmaktadır! Bu parçada doğru kullanılan noktalama işareti aşağıdakilerden hangisidir?

A) Noktalı virgül B) Tırnak işareti C) Üç nokta D) Ünlem E) Virgül
Cevap: B

Soru: 4) Gerek Batı’nın gerekse Doğu’nun klasikleşmiş edebî eserlerinde dünyevi aşktan semavi aşka doğru geçiş teması önemli bir yer tutar. Fuzulî’nin Leyla ile Mecnun adlı eseri, cismani başlayıp ilahi bir hâl alan aşka dairdir. Bu eserin Türk ve Arap coğrafyasında çeşitli varyantları vardır. Türklerin Müslümanlığı seçmelerinde onların tek tanrılı dinlerle çok erken tanış olmalarının yanı sıra Hz. Muhammed’in vefatından sonra onun hayatı, faziletleri üzerine yazılan ve dinî edebiyat içinde değerlendirilen siyerlerin, naatların, mevlidlerin, miraçnamelerin, hilyelerin de büyük bir etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla tarih boyunca Türk topluluklarında din ve edebiyat arasında bir ilişkinin olduğu, her ikisinin birbirini besleyerek geliştirdiği, bu etkileşimin sonucunda önemli eserlerin ortaya konulduğu muhakkaktır. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tarih boyunca Türk edebiyatında dinî nitelikli birçok eser verilmiştir.
B) Türk edebiyatının en önemli eserleri İslamiyet’in benimsenmesiyle ortaya konulmuştur.
C) Aşkı konu edinme açısından Batı edebiyatı ile Doğu edebiyatı arasında ortaklık vardır.
D) Din ile edebiyat, birbirilerini etkileyerek önemli edebî eserler oluşturmuştur.
E) Leyla ile Mecnun adlı eserin oluşmasında sanatçının içinde bulunduğu kültürel ortam etkili olmuştur.
Cevap: D

Soru: 5) Edebiyat tarihi, tarihin bir koludur. Bir milletin edebî mahsullerini yahut başka bir tarifle duygu ve düşünce mahsullerini, tarih çerçevesi içinde mütalaa eder. Her edebî eser ve şair, bir milletin ve bir tarih devrinin etkisinde olduğu için edebiyat tarihini de tarih, umumi gidişi içinde görmek lazımdır. Bir ağacın yemiş verme şartlarını incelerken nasıl onun toprağını da göz önünde bulundurmak lazımsa edebî mahsullerin nasıl meydana geldiğini anlamak için de o devrin tarihini bilmek icap eder. O hâlde Türk edebiyatı tarihi demek, Türklerin en eski çağlardan günümüze kadar meydana getirdikleri duygu ve düşünce mahsullerinin asır asır, o asrın tarihi içinde mütalaası demektir. Tabiidir ki edebiyat tarihini iyi anlamak için bütün medeniyet unsurlarının da tarihini önceden bilmek şarttır. Böyle olmazsa edebî eserlerin doğuşundaki sebep ve neticeler iyi anlaşılamaz. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?

A) Benzetme-karşılaştırma-betimleme
B) Somutlama-karşılaştırma-betimleme
C) Tanık gösterme-örnekleme-öyküleme
D) Tanık gösterme-tanımlama-açıklama
E) Tanımlama-örnekleme-açıklama
Cevap: E

Soru: 6) Türkçenin önemli eserlerindendir. Türk dili, edebiyatı ve kültürü üzerine yapılan araştırmalara kaynaklık etmesi açısından önem kazanan bu eser, Hakaniye Türkçesinin dil ve anlatım özelliklerini yansıtmaktadır. Kutlu olma bilgisi biçiminde günümüz Türkçesine çevirebileceğimiz eser, Balasagunlu Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır. Bu metinde sözü edilen eser Türkçenin aşağıda verilen dönemlerinin hangisinde yazılmıştır?

A) Eski Anadolu Türkçesi
B) Karahanlı Türkçesi
C) Kuzey Türkçesi
D) OsmanlI Türkçesi
E) Uygur Türkçesi
Cevap: B

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 36

Soru: 7) Tarihin malzemesi, geçmişte yaşanmış olaylar ve insanın hayatına karışmış kültürel değerler ve durumlardır. Tarih, bütün bunları bazı belgelere dayanarak inceler. Bu belgelerin önemli bir parçasını oluşturan edebî eserler, medeniyet tarihinin bir parçası olarak ele alınabilecek edebiyat tarihinin en temel kaynaklarını, dolayısıyla ilgi alanını oluşturmaktadır. Zira bu eserler, yazıldığı dönemin pek çok açıdan çekilmiş fotoğrafı durumundadır. Bu yönüyle edebî eserler, gelecek için tarihsel bir anlam üstlenir; geçmişle geleceği buluşturma noktasında önemli bir rol oynar. Tarih ile edebiyatın buluştuğu kavşak da burasıdır. Bu metinde altı çizili sözle edebî eserlerin hangi özelliği vurgulanmaktadır?

A) Gerçeği yansıtmak
B) Geçmişi yorumlamak
C) Topluma yön vermek
D) Gerçek yaşamı yönlendirmek
E) Geçmişle geleceği bütünleştirmek
Cevap: A

Soru: 8) Kemal Tahir’in Osman Bey Dönemi’ni ele aldığı Devlet Ana, Osmanlının kuruluş aşamasını, Bir Mülkiyet Kalesi ise Sultan Abdülhamit yıllarını ve çöküş devrini anlatır. Onun Türk geçmişini dönem dönem yorumladığı romanları, işlediği sosyal olaylar sebebiyle âdeta bir soyağacı gibidir. Yorgun Savaşçı, Kurt Kanunu, Yol Ayırımı romanları da yazarın kahramanları vasıtasıyla Osmanlıya ait fikirlerini yansıtan romanlardır. Yedi Çınar Yaylası, Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu, Köyün Kamburu, Bozkırdaki Çekirdek, Hür Şehrin İnsanları adlı romanları da Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadarki dönemleri yansıtmaktadır. Bu metinde sözü edilen eserler aşağıdakilerden hangisine örnek verilebilir?

A) Edebiyat-psikoloji ilişkisine
B) Edebiyat-din ilişkisine
C) Edebiyat-tarih ilişkisine
D) Edebiyat-güzel sanatlar ilişkisine
E) Edebiyat-coğrafya ilişkisine
Cevap: C

Soru: 9) Aşağıdakilerden hangisi Batı Türkçesinin bir kolu değildir?

A) Azerbaycan Türkçesi B) Gagavuz Türkçesi
C) Kazak Türkçesi D) Türkiye Türkçesi E) Türkmen Türkçesi
Cevap: C

Soru: 10) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Edebî eserleri okumak için çokça emek harcanmalıdır.
B) Bir milletin dil bilinci, yüzyıllarca oluşan bir birikimdir.
C) Türkçenin gelişimine katkıda bulunmak için ana dilimizi doğru kullanmalıyız.
D) Edebiyat ile din arasında da kuvetli bir ilişki vardır.
E) Tarihin birçok evresinde Türkler önemli eserler vermiştir.
Cevap: D

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 37

Soru: E) Aşağıdaki bulmacayı dıştan içe doğru çözünüz. Bulmacadaki mavi kutucuklara denk gelen harflerden oluşacak cümleyi tespit ediniz. Bu cümleyle ilgili elli kelimeyi geçmeyecek bir metni defterinize yazınız.

1-10. Bu ünitedeki Yazma Tür ve Tekniklerini Uygulama bölümünde kendi yazarlık süreci hakkında bilgi veren yazarımız. YAŞAR KEMAL 11-17. Kültigin Kitabesi’nin yazıldığı alfabenin adı. KÖK TÜRK 18-22. Toplumları, milletleri, kuruluşları etkileyen hareketlerden doğan, olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasındaki ilişkileri, daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkilenmeleri, her milletin kurduğu medeniyeti inceleyen bilim. TARİH 23-25. Tanrı’ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum. DİN 26-34. Varlıkların ayırt edici yönlerini sıfatlarla ortaya koyan anlatım biçimi. BETİMLEME 35-40. İslamiyet Öncesi Dönem’e ait bir edebî ürün. DESTAN 41-47. Türk edebiyatını sınıflandıran bilim insanının soyadı. KÖPRÜLÜ 48-53. Sıralı cümleleri ayırmada kullanılan noktalama işareti. VİRGÜL 54-61. Uygur Türkçesiyle yazılmış bir kitap. IRK BİTİG

Anahtar kelime: DİL, HAYATTIR.