10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 85-86-87 Cevapları Meb Yayınları

Hazırlık Cevapları

1. Şiirlerin ezgiyle söylenmesi hakkındaki düşünceleriniz nedir? Açıklayınız.

Cevap: Şiirlerin ezgiyle söylenmesi, duyguların daha etkili bir şekilde aktarılmasını sağlar. Ezgiler, anlamı güçlendirir ve dinleyici üzerinde daha derin bir etki bırakır.

2. Yunus Emre’nin “Sevelim sevilelim, dünya kimseye kalmaz” dizesini yorumlayınız.

Cevap: Yunus Emre, sevgi ve hoşgörünün önemini vurgular. Dünya geçicidir, bu yüzden insanlar arasında sevgi ve anlayış olmalıdır.

Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

1. Mecnûn, Leylâ ve Mecnûn hikâyesinde Âmir oğullarından Kays’ın Leylâ’ya âşık olduktan sonra aldığı sıfattır. Bu sıfatın tasavvuf edebiyatında kullanım amacı ne olabilir? Yorumlayınız.

Cevap: Mecnun, tasavvuf edebiyatında aşk ile aklını kaybetmiş ve Allah aşkıyla kendinden geçmiş bir sembol olarak kullanılır. Bu sıfat, tasavvufta kişinin dünyevi aşkı bırakıp ilahi aşka yöneldiğini ifade eder.

2. Metinden alınan aşağıdaki dörtlüğün ahenk unsurlarını tablodaki boşluklara yazınız:

• Nazım birimi: Dörtlük
• Ölçü: 8'li hece ölçüsü
• Kafiye: Yaş-baş-kardeş-eyledi
• Kafiye düzeni: aaab

3. Aşağıdaki dörtlüklerde geçen edebi sanatları bularak dizelerin altındaki boşluklara yazınız:

• Gâh eserim yeller gibi / Gâh çağlaram seller gibi / Gel gör beni aşk n’eyledi → Teşbih (Benzetme)
• Yâ elim al kaldır beni / Yâ vaslına erdir beni / Çok ağlatdın güldür beni / Gel gör beni aşk n’eyledi → Tezat (Karşıtlık)

4) Söyleyici, şiirde “Gel gör beni aşk n’eyledi” diyerek kime seslenmektedir? Neden bu şekilde seslenmiş olabilir? Açıklayınız.

Cevap: Şiirin bazı dörtlüklerinde başkalarına da seslenmiş olabilir, ancak genel olarak Allah’a seslenmektedir. Allah’a olan sevgisini, dünyevi sevgiden vazgeçip ilahi aşka yöneldiğini anlatmaktadır. Kendini garip bir derviş olarak ifade eder.

5) Tasavvuf anlayışına göre dünyadaki bazı güzellikler, insanı Allah’a ulaştırır. Şiirde bahsedildiğine göre dünyadaki hangi unsurlar söyleyiciyi Allah’a ulaştıracaktır? Söyleyiniz.

Cevap: Yunus Emre’nin şiirine göre, aşk ve dost arayışı insanı Allah’a ulaştıracaktır. Aşk insanı olgunlaştırır, dost arayışı ise ilahi bir rehberliğin anlamını taşır.

6) Araştırmacılar, Yûnus Emre’nin hayatına ilişkin bilgilere şairin şiirlerinden ulaşabilmektedir. Siz de okuduğunuz şiirden hareketle şairin hayatına ilişkin çıkarımlarda bulununuz.

Cevap: Yunus Emre, dertli bir derviş olarak kendini Allah’a adayan birisidir. Dünya malına değer vermez, Allah’ın sadık bir kulu olarak manevi bir yolculuk içerisindedir.

7) İlâhinin yazıldığı XIII. yüzyıl Eski Anadolu Türkçesi ile bugünkü Türkiye Türkçesi arasında bazı kelimelerin ve eklerin kullanımına ilişkin farkları tespit ediniz.

Cevap: XIII. yüzyıl Eski Anadolu Türkçesi’nde kullanılan kelimeler ve ekler günümüzde bazı değişikliklere uğramıştır.
Örnekler:

• “düşdü” → “düştü”
• “gavgâya” → “kavgaya”
• “kardaş” → “kardeş”
• “çağlaram” → “çağlarım”

Eklerde ise, sertleşme kuralı XIII. yüzyılda uygulanmamış, d harfi yerine t harfi modern Türkçede kullanılmaktadır.

Gurbet ilinde yürürüm - Bu dizede görülen isim tamlamasının benzerlerini aşağıdaki metinde bularak altlarını çiziniz.

Cevap:

• Sakarya ormanları
• halk arası
• Yunus’un getirdiği odunlar
• dağda eğri odun
• kapına odunun

Bu isim tamlamaları belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarıdır.

Sıra Sizde Cevapları

Yûnus Emre ilahilerinden bir oratoryo hazırlayınız. Bu oratoryo çalışmasıyla birlikte okulunuzda Yûnus Emre’yi tanıtan bir etkinlik düzenleyiniz.

Oratoryo Başlığı: "Yunus Emre ile Aşkın Yolculuğu"

Giriş: Etkinlik, Yunus Emre'nin yaşamı ve düşünceleri hakkında kısa bir konuşma ile başlar. Bu konuşmada Yunus Emre'nin sevgi, hoşgörü, Allah aşkı gibi temel mesajları vurgulanır. Ardından, oratoryonun tema ve yapısı tanıtılır.

1. Bölüm: Aşkın Çağrısı

Tema: İnsan-Allah ilişkisi, aşkın çağrısı
İlahi: “Aşkın aldı benden beni, bana seni gerek seni”
Solist: Yunus Emre'nin Allah aşkıyla kendini kaybetmesi ve dünyevi arzulardan vazgeçmesi anlatılır.
Koro: "Aşkın aldı benden beni, bana seni gerek seni" dizesini tekrar ederek soliste eşlik eder.
Müzik: Ney ve yaylı çalgılar eşliğinde, ilahi boyunca aşkın derinliği işlenir.
Vurgulanan Mesaj: İlahi aşk, insanın kalbini yücelten bir yolculuktur.

2. Bölüm: Varlık ve Yokluk

Tema: Dünya hayatının geçiciliği ve Allah’a teslimiyet
İlahi: “Gelin tanış olalım, işi kolay kılalım”
Solist: Dünya malının geçici olduğunu, asıl olanın sevgi ve kardeşlik olduğunu ifade eder.
Koro: "Gelin tanış olalım" ilahisini barış ve kardeşlik mesajını vurgulayan tonlarla söyler.
Müzik: Ney ve def ritimleri eşliğinde, huzurlu bir atmosfer yaratılır.
Vurgulanan Mesaj: İnsanlar dünya işlerine kapılmamalı, gerçek dostluğu ve sevgiyi aramalıdır.

3. Bölüm: İnsanın Kendi İç Yolculuğu

Tema: Kendini keşfetme, içsel yolculuk
İlahi: “Bir ben var bende benden içeri”
Solist: Yunus Emre’nin kendini arayışı ve içsel yolculuğunu anlatır.
Koro: "Bir ben var benden içeri" dizesiyle, insanın içinde barındırdığı derinliklere dikkat çeker.
Müzik: Yavaş tempo ile ney ve yaylı çalgılar, ilahi boyunca insanın içsel derinliğine vurgu yapar.
Vurgulanan Mesaj: İnsanın gerçek özü, içsel dünyasında saklıdır. Bu yolculuk, Allah'a yakınlaşmayı sağlar.

4. Bölüm: Vuslat

Tema: Allah’a kavuşma ve teslimiyet
İlahi: “Çıktım erik dalına, anda yedim üzümü”
Solist: Ölüm ve Allah’a kavuşmanın anlamı işlenir. Solist, ölümün bir son değil, Allah ile birleşme olduğunu vurgular.
Koro: "Beni benden alırsan, seni sana vermesin mi?" ilahisini söyleyerek ölümün vuslat olduğunu anlatır.
Müzik: Ney ve def ile yükselen tınılar, ölümün huzurlu bir geçiş olduğunu vurgular.
Vurgulanan Mesaj: Ölüm, ilahi aşk ile Allah’a kavuşma sürecidir, korkulacak değil, huzurla karşılanacak bir olaydır.

Kapanış: Yunus Emre'nin Mirası

Oratoryonun sonunda Yunus Emre'nin hoşgörü, sevgi ve Allah aşkı temaları üzerinde durulur. Katılımcılara Yunus Emre'nin mesajlarını yaşatmanın önemi hatırlatılır. Koro, Yunus Emre’nin en bilinen ilahilerinden biri olan “Sevelim sevilelim” ilahisini seslendirir.

Oratoryo İçin Müzik Seçimi:

• Ney ve Def: Geleneksel Türk Müziği enstrümanları, Yunus Emre'nin mistik havasını yansıtmak için kullanılır.
• Yaylı Çalgılar: İlahiler boyunca duygusal geçişler ve aşkın derinliğini hissettirmek için.
• Koro: Oratoryo boyunca solist ile birlikte Allah aşkını, barış ve hoşgörüyü vurgular.

Etkinlik İçeriği:

Bu oratoryo, Yunus Emre'nin ilahi aşk yolculuğunu müzik ve şiir aracılığıyla anlatmayı amaçlar. Etkinlik sonunda Yunus Emre’nin eserlerinden küçük bir sergi düzenlenir ve Yunus Emre’yi tanıtan bir kısa film gösterimi yapılır.

Bu etkinlikte Yunus Emre’nin tasavvufi düşünceleri, halk diliyle anlatılan sade ama derin mesajları öne çıkarılacak ve öğrenciler arasında barış, hoşgörü, kardeşlik gibi değerlerin önemine vurgu yapılacaktır.