10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 88-89 Cevapları Meb Yayınları

Hazırlık Cevapları

Dini bilgilerin şiirle aktarılmasının sebebi neler olabilir? Söyleyiniz.

Cevap: Dini bilgilerin şiirle aktarılmasının amacı, ilahi aşkın ve tasavvuf düşüncesinin daha etkili ve duygusal bir şekilde insanlara ulaşmasını sağlamaktır. Şiir, insanların duygu dünyalarına hitap ederek, dini mesajların daha kolay anlaşılmasına ve benimsenmesine katkı sağlar.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. "Ummamalara garkeyledi sel beni" dizesindeki altı çizili kelimelerin anlamını tahmin ediniz. Tahminlerinizi Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe Sözlüğü’nden kontrol ediniz.

• Umman tahminim: deniz, çok büyük su
• Umman TDK karşılığı: okyanus

• gark tahminim: batırmak, içine düşmek
• gark TDK karşılığı: Suya batma, suda boğulma, suya batırma.

2. Metnin ahenk unsurlarını metnin üzerinde inceleyiniz.

Cevap: Birinci dörtlükte, 2. ve 4. dizelerin sonunda kafiye ve redif bulunmaktadır. İkinci dörtlükte, ilk üç dizede redif vardır. Tüm dörtlüklerin son dizeleri kafiye ve redif ile birbirine bağlanmıştır. Ayrıca, bu redifler ses tekrarı oluşturur. Şiir, 11'li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

Soru: 3) Yûnus Emre’nin ilahisi ile okuduğunuz bu nefesi biçim, içerik ve dil açısından karşılaştırınız. Benzerlikleri söyleyiniz.

Yunus Emre’nin ilahisi ve Pir Sultan Abdal’ın nefesi, ilahi aşk temalıdır. Biçim olarak her ikisi de dörtlüklerle yazılmış ve hece ölçüsü kullanılmıştır. İçerik olarak, aşkın acısıyla Allah’a ulaşma arzusu işlenmiştir. Dil açısından sade, anlaşılır ve halkın anlayabileceği bir dil kullanılmıştır. Her iki şair de eksikliklerini kabul eder ve Allah’a yönelmenin zorluklarını anlatır.

4. "Aşkın dolunun yağdı başıma" Bu dizede görülen isim tamlamasının benzerlerini aşağıdaki metinde bularak altlarını çiziniz.

Şair, Hüma kuşunu burada Allah’a ulaşma ve yücelik anlamında kullanmıştır. Hüma kuşu, ilahi aşkı ve manevi yüceliği simgeler. Mitolojik unsurlar, şiire derinlik ve mistik bir hava katar, okuyucuda güçlü bir etki yaratır.

Dil Bilgisi Cevapları

Altını çizmemiz gereken isim tamlamaları:

• Aşkın doluları
• Pir Sultan
• Yıldız dağı etekleri
• Pir Sultan oğlu
• Ak sakallı bir ihtiyar
• Hünkâr Hacı Bektaş Veli
• Tanrı yardımcın

İsim tamlamalarının işlevleri:

• Aşkın doluları: Belirtili isim tamlaması - Aşkın (tamlayan), doluları (tamlanan)
• Pir Sultan: Belirtisiz isim tamlaması - İki özel isimden oluşan belirtisiz tamlama
• Yıldız dağı etekleri: Belirtili isim tamlaması - Yıldız dağı (tamlayan), etekleri (tamlanan)
• Pir Sultan oğlu: Belirtisiz isim tamlaması - Pir Sultan (tamlayan), oğlu (tamlanan)
• Ak sakallı bir ihtiyar: Sıfat tamlaması - Ak sakallı sıfat, ihtiyar isim
• Hünkâr Hacı Bektaş Veli: Belirtisiz isim tamlaması - İki özel isimden oluşan belirtisiz tamlama
• Tanrı yardımcın: Belirtisiz isim tamlaması - Tanrı (tamlayan), yardımcın (tamlanan)

Bu isim tamlamaları cümlede özne, nesne, ya da tamlayıcı olarak işlev görmektedir.