10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 90-91-92 Cevapları Meb Yayınları
Hazırlık Cevapları
1. "Mâni yakmak" deyimi size neler çağrıştırır?
Cevap: "Mâni yakmak" deyimi, mânilerin yaratıcı bir şekilde, geleneksel formlara uygun olarak söylenmesi anlamını taşır. Genellikle duygusal durumların veya olayların manilerle ifade edilmesi anlamında kullanılır.
2. Bildiğimiz mânileri arkadaşlarımızla paylaşınız.
Kaşın karasına
Gül koydum arasına
Seni merhem diyorlar
Sinem yarasına.
3. Düğünlerde, bayramlarda, ramazanda, asker mektuplarında, hatıra defterlerinde mânilere yer verilmesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Söyleyiniz.
Cevap: Mâniler, kültürel mirasımızın bir parçasıdır. Düğünlerde, bayramlarda ve ramazanda söylenen mâniler, bu özel günlerin duygusunu ve manevi atmosferini güçlendirir. Asker mektuplarında ve hatıra defterlerinde ise duyguların sade ve etkileyici bir şekilde ifade edilmesini sağlar.
Metni Anlama ve Çözümleme
1) "Gam çekme deli gönül" dizesindeki altı çizili kelime grubunun anlamı:
- Gam çekmek (tahminim): Üzülmek, kederlenmek.
- Gam çekmek (TDK Sözlük): Kaygılanmak, üzülmek.
2) Mânilerin ahenk unsurları:
| Ahenk Unsurları | Düz (Tam) Mâni | Cinaslı (Kesik) Mâni | Yedekli (Artık) Mâni |
|---|---|---|---|
| Ölçü | 7’li hece ölçüsü | 7’li hece ölçüsü | 7’li hece ölçüsü |
| Kafiye | (ara-kara-yara) → Zengin kafiye | Cinaslı kafiye | (yuva, rüya, Leyla, Mevla) → Yarım kafiye |
| Redif | (-sına) ek halinde redif | Yok | (-sına) ek halinde redif |
| Kelime tekrarı | Yok | "yar sana" tekrarı | Bülbül, Mecnun, Leyla tekrarları |
| Aliterasyon | "s" harfiyle yapılmış | "y", "r", "s", "n" harfleri | "y", "s", "n" harfleri sık tekrarlanmış |
| Asonans | "a" harfiyle yapılmış | İlk iki dizede "a" harfi | "a" ve "ü" harfleri sık tekrarlanmış |
3) Mânilerde asıl duygu ve düşüncelerin son iki dizede ifade edilmesinin nedeni:
Cevap: İlk iki dize genellikle doldurma dizedir; esas mesaj ve duygu son iki dizede verilir, bu nedenle duygusal vurgu son iki dizede daha yoğundur.
4) Mânilerde edebi sanatların geçtiği dizeler:
| Edebi Sanat | Dize |
|---|---|
| Teşbih | "Seni merhem diyorlar / Sinemin yarasına" |
| Tenasüp | "Bülbülün yuvasına / Gül girer rü’yâsına" |
| Teşhis | "Bülbül güle âşıktır" |
| Telmih | "Çünkü Ferhâd’ım dersin / Şu dağları yarsana" |
Dil Bilgisi Cevapları
Bu dizedeki kelime grubu belirtili isim tamlaması örneğidir. Okuduğunuz mânilerde geçen diğer belirtili isim tamlamalarını bularak aşağıdaki tabloya yazınız.
Belirtili İsim Tamlamaları:
| Tamlayan | Tamlanan | Tamlamanın Çeşidi |
|---|---|---|
| Sinemin | Yarasına | Belirtili İsim Tamlaması |
| Bülbülün | Yuvasına | Belirtili İsim Tamlaması |
Sıra Sizde
1. Aşağıda verilen mânilerin çeşitlerini altlarındaki boşluklara yazınız.
6) Mâni çeşitleri:
-
Havalar bulutlanır / Bulutlar kilitlenir / Bugün benim gamım var / Gittikçe çeşitleni → Düz Mâni
-
Derdim var beller gibi / Söylemem eller gibi / Kalbimin hüzünü var / Yıkılmış iller gibi / Gözlerimden yaş akar / Bulanmış seller gibi → Yedekli (Artık) Mâni
-
Güle ser / Bülbül vermiş güle ser / Yaşmağın pek kirlenmiş / Ya yıka bağda güle ser → Cinaslı (Kesik) Mâni
2) Çevrenizdeki kişilere sorarak bir mâni derlemesi yapınız. Derlediğiniz mânileri küçük kâğıtlara yazıp katlayarak bir kutuya koyunuz. Hazırlamış olduğunuz mâni kutusundan çekilen mânileri sınıfta okuyunuz. Aynı etkinliği teneffüste okuldaki öğretmen ve öğrencilere de uygulayınız.
Mâni Derlemesi:
- Yüksek minarede kandil, / Düşer yere yanar bildil, / Her gelen sevmez bizi, / Sevdiğimiz bilir hâl bil.
- Dağlar karlı olurmuş, / Gönüller darlı olurmuş, / Yâr sevmeyen insanlar, / Hayatta var mı olurmuş.
- Bahçede gül ağacı, / Altında buldu hancı, / Ben de seni severim, / Kalbimde büyük acı.
- Elmanın yarısı, / Gülün var sarısı, / Ben seni gizli sevdim, / Bilmez yârin arası.
- Ayağına giymiş kundura, / Geze geze kalmış yârdan ayrı, / Gittiğim yer yollar uzak, / Gönlümde aşk var bir türlü.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.