10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı 4. Ünite Değerlendirme Soruları ve Cevapları Bilim ve Kültür Yayınları

4. Ünite Değerlendirme Soruları

ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI

A. Aşağıdaki ifadeleri, verilen kavramlarla doğru bir şekilde eşleştiriniz.

a. Felsefi okuma
b. Soru sorma
c. Tutarlılık
d. Eleştirel analiz
e. Felsefi yazma

(b) 1. Felsefe yaparken ve felsefi deneme yazarken kullanılan temel zihinsel araç.
(a) 2. İfade edileni anlama çabası üzerine kurulu olan felsefi eylem.
(c) 3. Felsefi bir deneme ya da görüşün doğruluğu için belirleyici kavram.

B. Aşağıda verilen cümlelerdeki yargılar doğru ise başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

(Y) 1. Felsefi metnin değerlendirilmesi herkesin kabul ettiği tek bir yöntemle yapılabilir.”
(D) 2. Güvenilir olan verilere ve argümanlara dayalı kurulan metinler doğru sonuç verir.
(D) 3. Felsefi bir deneme, felsefe tarihinden görüşler ve kavramlar kullanılarak yazılır.

C. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

1. Felsefi metnin ne olduğunu tanımlayarak seçtiğiniz felsefi bir metnin analizini yapınız.

Kısa Cevap: Felsefi metin, varlık, bilgi, ahlak, insan ve evren gibi temel konuları ele alan, akıl yürütme ve mantıksal analiz içeren metinlerdir.

Felsefi metinler, düşünceyi sistemli şekilde ele alan ve sorgulama esasına dayanan yazılardır. René Descartes’in “Meditasyonlar” adlı eseri, felsefi bir metne örnek olarak gösterilebilir. Bu eserde Descartes, şüphe yöntemiyle kesin bilgiye ulaşmayı hedefler ve “Düşünüyorum, öyleyse varım” önermesiyle özbilincin temelini atar. Bu metin, rasyonalizm akımının en önemli eserlerinden biri olup, insanın kendini ve bilgiyi nasıl kavrayacağını sorgulaması açısından büyük bir öneme sahiptir.

2. Felsefi metin ile edebi metin arasındaki farkı anlatan felsefi bir deneme yazınız.

Kısa Cevap: Felsefi metinler mantıklı akıl yürütmeye ve kavramsal analize dayanırken, edebi metinler sanatsal anlatım ve estetik kaygıyı ön planda tutar.

Felsefi ve edebi metinler, insan düşüncesinin farklı yönlerini ele alır. Platon’un “Devlet” adlı eseri, adaletin doğasını mantıksal tartışmalarla ele alan bir felsefi metindir. Dostoyevski’nin “Suç ve Ceza” romanı ise adalet kavramını karakterlerin iç dünyası ve olay örgüsü aracılığıyla sorgular. Felsefi metinler, rasyonel ve sistemli bir düşünce yapısıyla yazılırken, edebi metinler duygusal ve estetik anlatımı ön planda tutar. Bu nedenle, felsefi metinler insanın zihnine, edebi metinler ise ruhuna hitap eder.

3. Felsefi denemenin ne olduğunu ve nasıl yazıldığını açıklayınız.

Kısa Cevap: Felsefi deneme, bir düşünceyi sorgulayan, mantıklı akıl yürütme içeren ve kişisel yorumlarla desteklenen bir yazı türüdür.

Felsefi deneme, eleştirel düşünceyi teşvik eden ve bir konuyu derinlemesine inceleyen yazılardır. Bu tür denemelerde, önce belirli bir konu seçilir (örneğin, özgür irade veya ahlak), ardından bu konuda rasyonel bir tartışma yürütülerek mantıklı argümanlarla desteklenir. Montaigne’in denemeleri, felsefi düşüncenin nasıl metin haline getirilebileceğini gösteren önemli örneklerdir. Bir felsefi denemede, giriş kısmında temel soru ortaya konur, gelişme bölümünde argümanlar sunulur ve sonuçta genel bir değerlendirme yapılır.

Ç. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşluk bırakılan yerlere doğru ifadeleri yazınız.

1. Felsefi bir metin incelenirken öncelikle ana konu ne olduğu bulunur.
2. Felsefi bir metinde ikinci adımda hangi argümanlar kullanıldıkları ve bunların içerikleri belirlenir.
3. Felsefi okuma öncelikle ifade edileni anlama çabası üzerine kuruludur.

D. Aşağıdaki soruların doğru cevabını işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi, metnin analizi ve değerlendirilmesinde kullanılabilecek sorulardan biri değildir?

A) Metinde hangi felsefi kavramlar geçmektedir?
B) Metinde geçen kavramlar ne sıklıkta kullanılmaktadır?
C) Felsefi probleme veya problemlere filozofun bakış açısı nasıldır?
D) Metinde hangi felsefi problem veya problemler ele alınmaktadır?
E) Felsefi kavramlar ve görüşler güncel sorunların çözümünü nasıl sağlar?
Cevap: E

2. Aşağıdakilerden hangisi felsefi deneme yazarken kullanılabilecek bir basamak değildir?

A) Yazarken belli bir yöntemi kullanın.
B) Yazarken kullanacağınız kavramları seçin.
C) İtiraz ettiğiniz sorunlara karşı argümanlarınızı açıklayın.
D) Yazmanıza neden olan, itiraz ettiğiniz sorunları belirleyin.
E) Yazarken özgün olabilmek için felsefe tarihindeki görüşlere bakmayın.
Cevap: E

3. Hamann’a göre akıl, kendi içine kapalı, soyut bir şey değildir. Akıl, anlama süreçlerinin bütününden oluşan bir şeydir, ama anlama dediğimiz şey de ancak dille gerçekleşebilir. Onun için diyor Hamann, dil olmasaydı akıl da olmazdı. Dil, aklın organı, aynı zamanda kriterium’dur (ölçüt). Aklın yalnız organı değil, çünkü o zaman akıl kendi başına olur, dil de ikinci derece kalırdı. Aynı zamanda ölçütüdür, yani düşüncelerimiz sürekli olarak dil içinde geçer, dille berraklaşır, dille gerçekleşir.

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Düşüncenin olabilmesi için dilin varlığı gereklidir.
B) İnsanı insan yapan, dili değil aklını kullanabilmesidir.
C) İlk önce düşünme gerçekleşir, sonra düşünülen dille ifade edilir.
D) Dil, akıllı varlıkların ortak anlam dünyası oluşturduğunu gösterir.
E) Dil; düşüncelerin, duyguların bildirimi ve uzlaşımın sağlanması aracıdır.
Cevap: A

4. “Bir seyirci benim duyduğum gibi tablomu duyabilir mi hiç? Bir tablo bana uzaklardan gelir. Ne kadar uzaktan geldiğini kim bilebilir? Ben bunu sezmişimdir, görmüşümdür, yapmışımdır; gene de ertesi gün kendim bile rıe yaptığımı anlamamışımdır. Benim düşlerime, içgüdülerime, isteklerime, düşüncelerime nasıl girilebilir? Bütün bunlar uzun süreden sonra hazırlanmıştır ve gün ışığına çıkmıştır. Özellikle belki de irademe karşın bunları yakalayabilmek için harcadığım çabadan sonra kim girebilir içine?”

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Her süje, sanat eserinden farklı anlamlar çıkarabilir.
B) Sanatçı için önemli olan, alımlayıcıların beğenisini kazanmaktır.
C) Sanat eserlerinde sanatçının ne demek istediği her zaman anlaşılamayabilir.
D) Sanat eseri, sanatçının öznel dünyasını yansıttığından evrensel bir mesaj taşımaz.
E) Sanat eseri, sanatçının duygularını, beklentilerini, iletmek isteği mesajları dışa vurur.
Cevap: C

5. “Bir ormandaki ağaçlar da birbirlerini hava ve güneş ışığı bulmaya zorlarlar ve birbirlerinin yukarı doğru büyümelerine sebep olurlar. Böylece düz ve güzel büyürler, oysa dallarını istediği gibi özgürce ve diğerlerinden ayrı koyuveren ağaçlar bodur, eğik ve çarpık kalır.”

Bu parçadan hareketle insan hakkında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Bireysellik insanın gelişmesini hızlandırır.
B) Toplum kuralları insanı baskılar, özgürlükleri kısıtlar.
C) Toplumsallıkla bireylerin yetileri ortaya çıkar ve geliştirilir.
D) Zorlama olmaksızın yaşarsa insan kendi özünü gerçekleştirebilir.
E) İnsan için özgürlük yasaların olmadığı, her istediğini yapma hâlidir.
Cevap: B