10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 35-39 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları Sayfa 35 – Kimyasal Tepkime Türleri

I. İstasyon

Soru 1: Aşağıda sembolik gösterimi verilen tepkimeyi inceleyiniz. Tepkimenin oluşum sürecini dikkate alarak gözlemlenebilir göstergeleri tanımlayınız.

Cevap: Tepkime:
AgNO₃ (suda) + NaCl (suda) → AgCl (katı) + NaNO₃ (suda)

Bu tepkime bir çökelme tepkimesidir. Tepkime sonucunda suda çözünmeyen AgCl katısı meydana gelir. Olayın gözlemlenebilir göstergeleri şunlardır:

• Çözelti aniden bulanıklaşır.
• Dipte beyaz renkli bir katı tabaka oluşur.
• Çözelti rengi değişerek farklı bir görünüm kazanır.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (2025-2026)

10. Sınıf Kimya – Sayfa 36 Çökelme Tepkimesi (Başka Site için Cevaplar)

Deneyin Adı: Çökelme Tepkimesi

Deneyin Amacı: Çökelme tepkimelerinin oluşumunu gözlemleyebilme

Malzemeler: AgNO₃ çözeltisi, NaCl çözeltisi, 2 deney tüpü, dereceli silindir, pipet, puar

Deneyin Yapılışı: 10 mL NaCl çözeltisi üzerine damla damla 10 mL AgNO₃ çözeltisi eklenir, değişimler gözlemlenir.

Soru: Bir deney tüpüne NaCl çözeltisinden 10 mL alınız. Üzerine 10 mL AgNO₃ çözeltisini damla damla ilave ediniz. Deney sırasında meydana gelen değişimleri gözlemleyerek kaydediniz.

Cevap: Beyaz renkli AgCl çökeleği oluşur, çözelti bulanıklaşır. Zamanla çökelek dibe çöker, üst kısım berraklaşır.

Soru 1: Çökelme tepkimesinin oluşum sürecini gözlem sonucu elde ettiğiniz verilerden hareketle mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini dikkate alarak kutucuklara çiziniz.

Cevap (açıklama şeklinde):

1. Başlangıç: Ag⁺, NO₃⁻, Na⁺ ve Cl⁻ iyonları suda ayrı ayrı dağılmıştır.
2. Karışım: Ag⁺ ile Cl⁻ iyonları birbirine yaklaşır.
3. Çekirdeklenme: AgCl iyon çiftleri kümelenir ve katı tanecikler oluşur.
4. Sonuç: AgCl(s) çökeleği dipte birikir, Na⁺ ve NO₃⁻ iyonları çözeltide kalır.

Soru 2: Çökelme tepkimesinin oluşum sürecini gösteren videoyu izleyiniz. Deney sonucunda yaptığınız açıklamalarla animasyondaki gözlemleri karşılaştırınız.

Cevap (T Tablosu):

Benzerlikler

• Beyaz AgCl çökeleği oluştu.
• Çözelti bulanıklaştı ve çökelek dibe çöktü.
• Na⁺ ve NO₃⁻ iyonları çözeltide kaldı.
• Net iyonik denklem: Ag⁺ + Cl⁻ → AgCl(s).

Farklılıklar

• Videoda iyonların hareketleri ve kristal örgü oluşumu detaylı gösterildi.
• Deneyde yalnızca çökelek ve bulanıklık gözlenebildi.
• Videoda mikro düzeyde çekirdeklenme ve büyüme basamakları açıkça görüldü.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı – Sayfa 37 Cevapları (MEB Yayınları)

II. İstasyon

Soru 1: Aşağıda verilen tepkimeyi inceleyiniz. Tepkimenin oluşum sürecini dikkate alarak gözlemlenebilir göstergeleri tanımlayınız.

Tepkime: Al(s) + 3HCl(aq) → AlCl₃(aq) + 3/2 H₂(g)

Cevap: Tepkime sırasında alüminyum yüzeyinde kabarcıklar oluşur, H₂ gazı çıkışı gözlemlenir. Çözeltide AlCl₃ oluştuğu için iletkenlik artar.

Soru 2: Aşağıda verilen deneyi gerçekleştiriniz.

Deneyin Adı: İndirgenme–Yükseltgenme Tepkimesi
Deneyin Amacı: İndirgenme–yükseltgenme tepkimelerinin oluşumunu gözlemleyebilme
Malzemeler: 50 mL HCl çözeltisi, büyük şeffaf plastik kutu, deterjan, erlenmayer (250 mL), alüminyum folyo, tek delikli mantar tıpa, serum hortumu, saf su, dereceli silindir (100 mL)

Deneyin Yapılışı: Derin şeffaf bir kapta deterjanlı su hazırlanır. 250 mL’lik erlenmayere 50 mL HCl çözeltisi alınır. İçine küçük parçalar hâlinde alüminyum folyo eklenir. Erlenmayerin ağzı mantar tıpa ile kapatılır, tıpadan çıkan serum hortumu deterjanlı suya daldırılır. Deney sırasında meydana gelen değişimler gözlemlenir.

Cevap: Alüminyum folyo HCl ile tepkimeye girdiğinde hidrojen gazı oluşur. Bu gaz serum hortumundan geçerek deterjanlı suda baloncuklar ve köpükler meydana getirir.

Bulgular ve Sonuç

Soru 1: İndirgenme–yükseltgenme tepkimesinin oluşum sürecini, gözlem sonucu elde ettiğiniz verilerden hareketle alt mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini de dikkate alarak aşağıdaki kutucuklara detaylı bir şekilde çiziniz.

• Tepkime öncesi: Çözeltide H⁺ iyonları (HCl’den) ve Al atomları bulunur.
• Tepkime süreci: H⁺ iyonları Al yüzeyine gelir, Al elektron vererek Al³⁺ iyonuna yükseltgenir, H⁺ iyonları elektron alarak H₂ gazına indirgenir.
• Tepkime sonucu: Çözeltide AlCl₃ oluşur, H₂ gazı baloncukları çıkar.

Soru 2: İndirgenme–yükseltgenme tepkimesinin oluşum sürecini alt mikro seviyede gösteren videoya ulaşmak için karekodu kullanınız. Deney sonucunda yapmış olduğunuz açıklamalarla etkileşimli içerikte yer alan animasyondaki gözlemlerinizi T tablosuna yazarak karşılaştırınız.

Benzerlikler

• Deneyde ve videoda Al yükseltgenirken H⁺ iyonları indirgenip H₂ gazı çıkışı gözlemlendi.
• Her iki durumda da baloncuk oluşumu görüldü.

Farklılıklar

• Deneyde yalnızca kabarcıklar ve köpükler gözlendi.
• Videoda tanecik düzeyinde elektron alışverişi, iyonların hareketi ve Al³⁺ oluşumu ayrıntılı olarak gösterildi.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı – Sayfa 38 Cevapları (MEB Yayınları)

III. İstasyon

Soru 1: Aşağıda verilen tepkimeyi inceleyiniz. Tepkimenin oluşum sürecini dikkate alarak gözlemlenebilir göstergeleri tanımlayınız.

Tepkime: HNO₃(aq) + KOH(aq) → KNO₃(aq) + H₂O(l)

Cevap: Bu tepkime bir nötrleşme tepkimesidir. Asit (HNO₃) ve baz (KOH) tepkimeye girerek tuz (KNO₃) ve su oluşturur. Tepkime sırasında ısı açığa çıkar ve ortamın pH değeri nötrleşir.

Soru 2: Aşağıda verilen deneyi gerçekleştiriniz.

Deneyin Adı: Asit–Baz Tepkimesi
Deneyin Amacı: Asit–baz tepkimelerinin oluşumunu gözlemleyebilme
Malzemeler: HCl çözeltisi, KOH çözeltisi, fenolftalein, 2 beherglas (250 mL), dereceli silindir, pipet, pH kâğıdı, puar

Deneyin Yapılışı: Bir beherglasa 100 mL 0,1 M HCl çözeltisi alınır ve pH değeri ölçülür. Çözeltiye birkaç damla fenolftalein damlatılır. Diğer beherglasa 100 mL 0,1 M KOH çözeltisi alınır ve pH ölçülür. KOH çözeltisi, HCl çözeltisine yavaş yavaş damlatılır. Çözelti karıştıkça pH yükselir ve fenolftalein renksizden açık pembeye döner. Karışımın pH değeri ölçülerek deney sonlandırılır.

Cevap: HCl çözeltisinin pH’ı düşük (asit), KOH çözeltisinin pH’ı yüksektir (baz). KOH damlatıldıkça ortam nötrleşir. Fenolftalein göstergesi renksiz → açık pembe olur. Tepkimenin sonunda pH 7–8 civarına gelir ve hafif ısı artışı gözlenebilir.

Bulgular ve Sonuç

Soru 1: Asit–baz tepkimesinin oluşum sürecini, gözlem sonucu elde ettiğiniz verilerden hareketle alt mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini de dikkate alarak aşağıdaki kutucuklara detaylı bir şekilde çiziniz.

Cevap (4 kutu anlatımı):

Başlangıç:

• HCl çözeltisi: H⁺ (veya H₃O⁺) ve Cl⁻ iyonları.
• KOH çözeltisi: K⁺ ve OH⁻ iyonları.

Karışım başlangıcı:

• H⁺ ve OH⁻ iyonları aynı ortamda karşılaşmaya başlar.
• K⁺ ve Cl⁻ iyonları çözeltide seyirci iyon olarak kalır.

Tepkime süreci:

• H⁺ + OH⁻ → H₂O
• Su molekülleri oluşur, ortamın pH’ı nötrleşmeye yaklaşır, ısı açığa çıkar.

Tepkime sonucu:

• Çözeltide K⁺(aq) ve Cl⁻(aq) iyonları serbest halde kalır.
• Su miktarı artmıştır.
• Fenolftalein renksiz → açık pembe gözlenir.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı – Sayfa 39 Cevapları (MEB Yayınları)

Soru 2: Asit-baz tepkimesinin oluşum sürecini gösteren videoya ulaşmak için karekodu kullanınız. Deney sonucunda yapmış olduğunuz açıklamalarla etkileşimli içerikte yer alan animasyondaki gözlemlerinizi T tablosuna yazarak karşılaştırınız.

Benzerlikler

• Deneyde ve videoda H⁺ ile OH⁻ iyonlarının birleşerek su oluşturduğu görüldü.
• Ortamın pH’ı nötrleşti.
• Fenolftalein rengi değişti.
• K⁺ ve Cl⁻ iyonları seyirci iyon olarak çözeltide kaldı.

Farklılıklar

• Deneyde sadece renk değişimi ve pH ölçümü gözlendi.
• Videoda iyonların hareketleri, bağ oluşum süreci ve taneciklerin çarpışmaları daha ayrıntılı görüldü.

Değerlendirme Soruları

Soru 1: I. istasyonda yapmış olduğunuz deneyde iki çözelti karıştırıldığında bir çökelme meydana gelmiştir. Bunun nedeni sizce ne olabilir?

Cevap: Çözeltiye giren iyonlar suda az çözünen bir tuz oluşturursa, bu tuz katı hâlde çöker.

Soru 2: II. istasyonda yaptığınız deneyi göz önünde bulundurarak alüminyum tencerelerde yemek yapmanın ve muhafaza etmenin insan sağlığına etkileri hakkındaki düşüncelerinizi yazınız.

Cevap: Asitli yiyecekler alüminyum ile tepkimeye girerek Al³⁺ iyonları oluşturabilir. Bu iyonlar yiyeceğe geçerek insan sağlığına zarar verebilir.

Soru 3: III. istasyondaki çözeltilerin pH değerleri nasıl değişti? Bunun nedeni sizce ne olabilir?

Cevap: Asit ve bazlar tepkimeye girdiğinde H⁺ iyonu ile OH⁻ iyonu birleşip suyu oluşturur. Asit ve baz tamamen tükendiğinde (kuvvetli asit ve baz varsayılırsa) pH = 7 olur.

Soru 4: Asit-baz tepkimesinde oluşan tuz, çözelti içinde katı olarak gözlemlenmekte midir? Nedenini tartışınız.

Cevap: Tepkimede oluşan tuz (KNO₃) suda çözündüğü için katı hâlde gözlenmez. Çözeltide iyonlar hâlinde bulunur.