10. Sınıf Kimya Kitabı Sayfa 46 Cevapları Meb Yayınları

Deney Raporu

Deneyin Adı

Sirke ve Karbonat Tepkimesi: Asit–Baz Nötrleşmesi ve CO₂ Gazı Oluşumu

Raporu Hazırlayan

(Ad – Soyad)

Deneyin Tarihi

… / … / 20…

Deneyin Amacı

Bu deneyin amacı, günlük hayatta sıkça karşılaştığımız asit–baz tepkimelerini gözlemlemek, tepkime sonucunda oluşan gaz çıkışını (CO₂) incelemek ve basit **stokiyometrik hesaplamalarla teorik–deneysel verileri karşılaştırmaktır.

Kullanılan Malzemeler

• %5 oranında sofra sirkesi (50 mL)
• 5 g sodyum bikarbonat (NaHCO₃)
• 500 mL’lik PET şişe
• Balon
• Huni, ölçü silindiri, kaşık
• pH kağıdı
• Koruyucu gözlük ve eldiven

Teorik Bilgi

Kimyasal denklemi:
NaHCO₃(s) + CH₃COOH(aq) → CH₃COONa(aq) + H₂O(l) + CO₂(g)

Bu tepkimede asit ve bazın nötrleşmesi gerçekleşir. Tepkime sonunda karbondioksit gazı açığa çıkar, karışımın pH değeri ise asidik ortamdan nötre doğru yükselir.
Hesaplamaya göre 5 g NaHCO₃, yaklaşık 0,0595 mol CO₂ gazı oluşturur. STP koşullarında bu miktar yaklaşık 1,3 L hacme karşılık gelir.

Deneyin Yapılışı

1. PET şişeye 50 mL sirke konur ve başlangıç pH değeri ölçülür.
2. Balonun içine 5 g NaHCO₃ yerleştirilir.
3. Balon şişe ağzına geçirilir ve karbonat sirkenin üzerine bırakılır.
4. Oluşan köpürme ve balonun şişmesi gözlemlenir.
5. Tepkime tamamlandığında son pH ölçülür.
6. Balon çevresi ölçülerek yaklaşık gaz hacmi hesaplanır.

Hesaplama ve Bulgular

• Kuramsal hacim: 0,0595 mol CO₂ → yaklaşık 1,3 L
• Ölçülen hacim (örnek): 0,8 L
• Gözlemler: Yoğun köpürme, balonun şişmesi, hafif ısı artışı, pH’ın 2–3’ten 6–7 seviyesine yükselmesi.
• Farklılık sebepleri: Gaz sızıntısı, balonun tam küresel olmaması, ortam sıcaklığı ve sirkedeki asetik asit derişiminin etiketten sapması.

Sonuç ve Değerlendirme

Bu deney, asit–baz tepkimelerinin günlük hayatta ne kadar yaygın olduğunu göstermektedir. Sirke ve karbonatın tepkimesiyle karbondioksit gazı, su ve sodyum asetat oluşmuştur. Deneysel sonuç ile teorik hesap arasında fark olsa da, bunun temel nedenleri deney koşullarındaki sınırlılıklardır. Daha doğru sonuçlar için daha hassas ölçüm cihazları ve sızdırmaz deney düzeneği kullanılabilir.