10. Sınıf Ata Yayıncılık Tarih Ders Kitabı Sayfa 174-175-176 Hazırlık - Yorumlayalım - Etkinli

Sayfa 174 Soru-Cevap

Hazırlık

1. Kuruluş Dönemi’nden itibaren Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi yapısını güçlendirmesinin sebepleri neler olabilir?

Büyük ve geniş topraklara sahip olması, merkezi yönetimi zorunlu kılmıştır.
Taht kavgalarını önlemek için padişah otoritesi artırılmıştır.
Devletin bölünmesini engellemek amacıyla merkeziyetçilik güçlendirilmiştir.
Fatih Sultan Mehmet, Kanunnâme-i Âl-i Osman ile padişahın yetkilerini genişletmiştir.
Merkezi yönetimi sağlamlaştırmak için örfi hukuk geliştirilmiştir ve padişah iradesine dayalı kanunlar çıkarılmıştır.

Yorumlayalım

2. Fatih’in kardeş katlini yasal hâle getirmesinin sebeplerini, o dönemin şartları açısından değerlendiriniz.

Taht kavgalarını ve iç savaşları önlemek için padişahın mutlak otoritesini sağlamlaştırması gerekiyordu.
Devletin parçalanmasını engellemek için "Nizam-ı âlem için kardeş katli caizdir" anlayışı benimsendi.
Osmanlı Devleti'nin siyasi istikrarını korumak ve hanedan içindeki rekabeti sona erdirmek hedeflenmiştir.
Şeriata uygun hale getirmek için ulemanın fetvası alınmış ve hukuki bir düzenleme yapılmıştır.

Sayfa 175 Etkinlik Cevapları

Uygulama	Amacı
Kardeş Katli	Taht kavgalarını önlemek, devletin bölünmesini engellemek ve Osmanlı'nın siyasi istikrarını sağlamak.
Müsadere Sistemi	Devlet adamlarının haksız kazanç elde etmesini önlemek, hazinenin gücünü artırmak ve merkezi otoriteyi güçlendirmek.

Sayfa 176 Tartışalım Cevapları

Soru: Osmanlı Devleti’nde, şehzadelerin sancağa çıkma usulüne son verilmesi ne gibi sonuçlara neden olmuş olabilir? Arkadaşlarınızla değerlendiriniz.

Osmanlı Devleti’nde Şehzadelerin Sancağa Çıkma Usulüne Son Verilmesinin Sonuçları

Deneyimsiz Padişahlar Tahta Çıktı: Şehzadeler, sancaklarda yönetim tecrübesi kazanamadan tahta geçtikleri için devlet yönetiminde yetersiz kaldılar.
Merkezi Yönetim Zayıfladı: Sancağa çıkmayan şehzadeler saray içinde kapalı bir hayat sürdü ve devlet işleyişini öğrenme fırsatı bulamadı. Bu durum, devlet yönetiminde zayıflamaya neden oldu.
Saray Entrikaları Arttı: Şehzadeler, sarayda kaldıkları için Harem ve Enderun etkisi arttı. Özellikle Valide Sultan ve saray görevlileri devlet yönetiminde etkili hale geldi.
Kardeş Katli Yerine Kafes Usulü Geldi: Şehzadeler sancağa gönderilmeyip sarayda kafes sistemine alındı. Bu uygulama taht mücadelelerini azaltırken, padişahların bilgi ve tecrübe eksikliği yaşamasına sebep oldu.
Osmanlı Devleti’nin Gerilemesine Katkı Sağladı: Tecrübesiz padişahların yönetimde olması, zamanla Osmanlı Devleti’nin yönetim anlayışının zayıflamasına ve merkezi otoritenin sarsılmasına yol açtı.