11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı 6. Ünite Roman Ünitesini Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevapları Gizem Yayıncılık

6. Ünite Roman Ünitesini Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Gizem Yayınları – Sayfa 220

A. Aşağıdaki soruları verilen metne göre cevaplayınız.

1) Metinde belirgin şekilde görülen anlatım tekniklerine (anlatma, gösterme, bilinç akışı, geriye dönüş vb.) örnekler bulunuz.

• Anlatma: “Caddeye doğru yürüyordu. Karşıdan gelen bir kadın onun uzağından dolaştı. Yanından hızla geçen taksiye baktı.”
• Gösterme: “Yanından hızla geçen taksiye baktı. İçinde oturan kadınla erkek sanki iki mankendiler.”
• Bilinç Akışı: “Oysa şimdi karıncaları düşünüyordu. Sinemaya gitse, biliyordu, başının ağrısı artacak, içinde hep o bir yere geç kaldığı duygusu olacaktı.”
• Geriye Dönüş: “...küçük alanda değneğini sallayan trafik polisini görünce, çok eskiden gene burada oturduğu bir günü hatırlamış; bir bardak portakal suyu içmiş; sağındaki karyağdı paltolu adamın baklava yediğini bilmekten gelen iç bulantısıyla -başkalarının iştahla yiyebilmeleri alçakça bir haksızlıktı- yağmur dinince çıkıp bir sinemaya gitmek kararını vermişti.”

2) Metnin anlatıcısını ve bakış açısını belirleyiniz.

• Anlatıcı: Üçüncü tekil şahıs anlatıcı
• Bakış Açısı: İlahi (Tanrısal) ve gözlemci bakış açısı bir arada kullanılmıştır.

3) Metinde hangi anlatım biçimlerinden yararlanılmıştır?

Öyküleyici Anlatım: “Dış kapıyı çarpıp çıktığı sokak tenhaydı. Şehirdekilerin çoğu şimdi ya yataklarında ya da yataklarına yakındılar. Caddeye doğru yürüyordu. Karşıdan gelen bir kadın onun uzağından dolaştı. Yanından hızla geçen taksiye baktı. İçinde oturan kadınla erkek sanki iki mankendiler. ‘Neden? Neden böylesiniz?’ Olanla yetinerek, aramadan, düşünmeden yaşanılsın diye yaratılmış bir dünyada yalnızdı. Sırtı kaşınıyordu. Eve gidip yıkanacaktı.”

4) Metinde dil, standart dışı kullanılmış mıdır? Açıklayınız.

Metinde bazı noktalarda standart dışı dil kullanımı mevcuttur.

Örneğin: “Yağmur dinince saklandıkları yerlerden çıkıp, tatlıcının tek parça, büyük camından gördüğü caddeleri dolduranlar, bir çalışma, didinme mutluluğu içinde yürür gibiydiler.” cümlesinde “-ıp” zarf-fiil ekinden sonra virgül kullanılması anlatım açısından sorun yaratmaktadır.

5) Altı çizili kelimelerin telaffuzunu yapınız.

Trafik, yiyebilmeleri, görmeyecek miyim, telaşındaki kelimeleri doğru bir şekilde telaffuz edilmelidir.

6) Metnin anlatıcısını birinci kişili anlatıma dönüştürerek metni okuyunuz. Ne tür değişiklikler olduğunu belirtiniz.

Birinci kişi anlatımına dönüştürüldüğünde:

• Okur, olay örgüsünün içine daha doğrudan girerek karakterin duygu ve düşüncelerini içselleştirir.
• Ancak, diğer karakterlerin iç dünyalarına dair bilgi eksik kalabilir çünkü birinci tekil anlatıcı yalnızca kendi bakış açısını yansıtır.

7) Metindeki noktalama yanlışlarını gösteriniz.

Yanlış Noktalama Kullanımları ve Doğru Hâlleri:

Yanlış: “Ne oldu? Neden gitti.” Doğru: “Ne oldu? Neden gitti?”

Yanlış: “Yağmur dinince saklandıkları yerlerden çıkıp, tatlıcının tek parça, büyük camından gördüğü caddeleri dolduranlar, bir çalışma, didinme mutluluğu içinde yürür gibiydiler.”

Doğru: “Yağmur dinince saklandıkları yerlerden çıkıp tatlıcının tek parça, büyük camından gördüğü caddeleri dolduranlar; bir çalışma, didinme mutluluğu içinde yürür gibiydiler.”

Yanlış: “…trafik polisini görünce, çok eskiden gene…” Doğru: “...trafik polisini görünce çok eskiden gene...”

Yanlış: “…burada oturduğu bir günü hatırlamış; bir bardak portakal suyu içmiş; sağındaki karyağdı paltolu adamın baklava yediğini bilmekten…”

Doğru: “…burada oturduğu bir günü hatırlamış, bir bardak portakal suyu içmiş, sağındaki karyağdı paltolu adamın baklava yediğini bilmekten…”

Yanlış: “Sinemaya gitse, biliyordu…” Doğru: “Sinemaya gitse biliyordu…”

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 221

B) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen ifadelerden uygun olanlarıyla tamamlayınız.

(duruluk, yapı unsurları, roman, toplumcu gerçekçi, bireyin iç dünyasını esas alan, yalın)

1. Roman insanın veya çevrenin karakterlerini, göreneklerini inceleyen, serüvenlerini anlatan, duygu ve tutkularını çözümleyen, kurmaca veya gerçek olaylara dayanan uzun edebî türdür.
2. Anlatımın temel ilkelerinden olan duruluk cümlede gereksiz kelimeden uzak durulmasıyla sağlanır.
3. Olay, kişi, zaman ve mekân olarak karşımıza çıkan yapı unsurları bir romanın temel ögelerindendir.
4. Toplumcu gerçekçi eğilime bağlı bir yazar, içinde yaşadığı toplumun ekonomik, sosyal ve siyasi sıkıntılarını gerçekçi bir yaklaşımla eserine yansıtmayı ilke edinir.
5. Tarık Buğra, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi romancılarımızın eserlerinde görülen bireyin iç dünyasını esas alan eğilim, kişinin somut dünya karşısındaki yalnızlığını ve ruhsal sıkıntılarını dile getirmeyi amaçlar.

Soru: C) Aşağıdaki kavramları karşılayan ifadeleri ve eserlerin ait olduğu sanatçıları belirleyerek doğru eşleştirmeyi yapınız.

Ç) Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

1. (Y) Sevinç Çokum, Mustafa Necati Sepetçioğlu gibi yazarlar romanlarını modernist eğilimle yazmışlardır.
2. (D) Türk edebiyatında roman türünden önce mesnevi, destan, halk hikâyesi, efsane gibi edebî türler bir olayı, durumu uzun şekilde anlatma ihtiyacını karşılamaktaydı.
3. (Y) Bir anlatım tekniği olan geriye dönüşte anlatıcı, sadece mekânın detaylı anlatılmasını kolaylaştırır.
4. (D) Yanlış anlamda ve yerde kullanılan kelimeler, anlatımın akıcılık ve açıklık ilkesini zedeleyen anlatım bozukluklarına yol açar.
5. (D) Yay ayraç, cümle içinde geçen bir sözü metin dışı tutmak için o sözün başına ve sonuna getirilen noktalama işaretidir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 222

Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

Soru 1: Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatımın duruluk ilkesine uymamaktan kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: A (I)

Açıklama: "Türkçe dilinde" ifadesi gereksizdir. Türkçe zaten bir dildir, "Türkçe dilinde" ifadesi duruluk ilkesine aykırıdır. Doğru kullanım sadece "Türkçede" olmalıdır.

Soru 2: Bu parçada numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı doğrudur?

A) I (yüz yıllardır)
B) II (filime)
C) III (seneryo)
D) IV (şekili)
E) V (yapısını)

Cevap: E (V - yapısını)

Açıklama:

• yüz yıllardır → Yanlış, doğru kullanım "yüzyıllardır" olmalıdır.
• filime → Yanlış, doğru kullanım "filme" olmalıdır.
• seneryo → Yanlış, doğru kullanım "senaryo" olmalıdır.
• şekili → Yanlış, doğru kullanım "şekli" olmalıdır.
• yapısını → Doğru kullanım olduğu için doğru cevap V şıkkıdır.

Soru 3: Aşağıdaki yazarlardan hangisi parçada sözü edilen oluşuma dâhil edilemez?

A) Aka Gündüz
B) Dursun Akçam
C) Fakir Baykurt
D) Mahmut Makal
E) Talip Apaydın

Cevap: A (Aka Gündüz)

Açıklama:

• Fakir Baykurt, Dursun Akçam, Mahmut Makal ve Talip Apaydın gibi isimler köy enstitülü yazarlardır ve eserlerinde köy edebiyatına yönelmişlerdir.
• Aka Gündüz, köy edebiyatından çok bireysel ve tarihi konulara yönelmiştir. Bu yüzden parçadaki tanıma uymayan tek isim Aka Gündüz’dür.

Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi parçada sözü edilen yazara ait bir eser değildir?

A) Anadolu Notları
B) Harabelerin Çiçeği
C) Tanrıdağı Ziyafeti
D) Uçtaki Adam
E) Yeşil Gece

Cevap: D (Uçtaki Adam)

Açıklama:

• Parçada anlatılan yazar Reşat Nuri Güntekin’dir.
• Reşat Nuri Güntekin’in eserleri arasında Yaprak Dökümü, Çalıkuşu, Yeşil Gece gibi eserler bulunmaktadır.
• "Uçtaki Adam", Sevinç Çokum’a ait bir eserdir.
• Bu yüzden doğru cevap D şıkkıdır.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 223

Soru 5: Aşağıdaki zaman çizelgesinde verilen romanlardan hangilerinin yeri değiştirilirse sıralama kronolojik bakımdan doğru olur?

A) I ve II B) I ve V C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V

Cevap: E (IV ve V)

Açıklama: Zaman çizelgesindeki romanlardan IV (Sarı Traktör) ve V (Ankara) romanlarının yeri değiştirilirse kronolojik sıralama doğru olacaktır. Çünkü edebiyat tarihinde yayınlanma yılları göz önüne alındığında bu iki eserin yerleri düzeltilmelidir.

Soru 6: Bu parçada tırnak işaretinin (“ ”) kullanılma gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgileri vermek
B) Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözleri belirtmek
C) Özel olarak bir sözü vurgulamak
D) Ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak
E) Virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak

Cevap: C (Özel olarak bir sözü vurgulamak)

Açıklama: Metinde "tarih öncesi çağlara ait" ve "vahşi doğası" ifadeleri, Jack London’ın eserlerindeki temayı ve yazarın doğaya karşı bakış açısını vurgulamak için tırnak içine alınmıştır. Bu kullanım özel bir sözü veya kavramı ön plana çıkarmak amacıyla yapılmıştır.

Soru 7: Yukarıda verilen romanlardan hangileri 1950-1980 Dönemi’nde yazılan eserlerden değildir?

A) I ve IX B) II ve X C) III ve V D) IV ve VII E) VI ve VIII

Cevap: D (IV ve VII)

Açıklama:

• IV (Kuyucaklı Yusuf) ve VII (İnce Memed), 1950-1980 dönemine ait değildir.
• Kuyucaklı Yusuf, Sabahattin Ali tarafından 1937 yılında yayımlanmıştır.
• İnce Memed, Yaşar Kemal’in en bilinen eserlerinden olup 1950’den önce yazılmıştır.
• Diğer eserler 1950-1980 dönemine aittir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 224

Soru 8: Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı eserinin çizgi romanından alınan yukarıdaki bölümden hareketle romanın yapı unsurlarından hangisine doğrudan ulaşılamaz?

A) Çatışma B) Kişi C) Mekân D) Olay E) Zaman

Cevap: E (Zaman)

Açıklama:

• Çizgi romanda karakterler (kişi), mekân, olaylar ve çatışmalar doğrudan görülmektedir.
• Ancak hangi zaman diliminde geçtiği (mevsim, günün saati veya tarih) açık bir şekilde belirtilmemektedir.
• Bu nedenle zaman unsuru doğrudan ulaşılamayan yapı unsurudur.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 225

Soru 9: Aşağıdaki kutucuklarda 1950 sonrası Türk romanında ele alınan bazı temalar / konular verilmiştir. Aşağıda verilen yazarlar, benimsedikleri roman eğilimleri ve eserlerinde değindikleri içerikler yönünden ikişerli şekilde bu kutucuklara dağıtılırsa hangi iki sanatçı dışarıda kalır?

A) I ve IV B) II ve IX C) III ve V D) VI ve VII E) VIII ve X

Cevap: B (II ve IX)

Açıklama:

• 1950 sonrası Türk romanında göç, yalnızlık, bireyin iç dünyası, geçmişe özlem ve toplumsal konular sıkça işlenmiştir.
• II (Hüseyin Rahmi Gürpınar) ve IX (Mehmet Rauf), 1950 sonrası roman eğilimleriyle doğrudan ilişkilendirilemez.
• Hüseyin Rahmi Gürpınar daha çok gerçekçi ve mizahi anlatımıyla Tanzimat sonrası dönemde, Mehmet Rauf ise Servet-i Fünun döneminde bireyin iç dünyasını ele alan romanlarıyla öne çıkmıştır.
• Bu yüzden II ve IX numaralı sanatçılar bu kategorilere yerleştirilemez ve dışarıda kalır. ✅

Soru 10: Bu cümlede kelimeler arasındaki anlamsal ilişki ve dil bilgisi ilişkisi numaralı oklarla gösterilmiştir. Numaralanmış oklardan hangisinin belirttiği yerde anlatım bozukluğu vardır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Cevap: C (3)

Açıklama:

• Cümlede “siyasi ve ekonomi alanında” ifadesi anlatım bozukluğuna sebep olmaktadır.
• “Ekonomi” yerine “ekonomik” denmesi gerekir çünkü “siyasi” bir sıfattır ve ona uygun bir sıfat kullanılması gereklidir.
• Doğru kullanım: “siyasi ve ekonomik alanlarda” olmalıdır.
• Bu yüzden 3 numaralı ok anlatım bozukluğu içermektedir. ✅

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 226

Soru:

E) Aşağıda bu ünitede okuduğunuz roman metinlerinin bazı kahramanları ve mekânları verilmiştir. Bunları bulmacadaki anahtar harflerden yararlanarak bulmacaya yerleştiriniz. Mavi kutucuklardaki harfleri numaralarına göre şifre bölümüne yerleştiriniz ve ortaya çıkan atasözünü yorumlayınız.

Kahramanlar ve Mekânlar:

✅ Alaska
✅ Ali Bey
✅ Anadolu
✅ Ankara
✅ Arif
✅ Beyaz Diş
✅ Hakkı Bey
✅ İstanbul
✅ Köse Kadı
✅ Mürşit Efendi
✅ Nazif Bey
✅ Neşet Sabit

Cevap: Bulmacadaki boşlukları yukarıdaki isimlerle doldurduktan sonra, mavi kutucuklardaki harfleri şifre bölümüne sırasıyla yerleştirdiğinizde ortaya çıkan atasözü şudur:

"İKİ DİNLE, BİR SÖYLE."

Atasözü Yorumu:

???? "İki dinle, bir söyle." atasözü, insanın konuşmadan önce düşünmesi, aceleyle söz söylemek yerine dinlemeyi tercih etmesi gerektiğini vurgular.
???? Sabırlı olmak, karşımızdakini iyi anlamak ve ona göre konuşmak daha doğru ve etkili bir iletişim kurmamıza yardımcı olur.
???? Özellikle roman karakterleri açısından düşünüldüğünde, birçok karakterin olaylar karşısında sabırsız davrandığı, bazılarının ise olayları dikkatlice gözlemleyerek doğru hamleler yaptığı görülmektedir.
???? Bu atasözü, iletişimde başarının sırrının sabır ve dikkatli dinleme olduğuna işaret eder.

✅ Sonuç: Düşünmeden konuşmak yerine, önce iyi dinlemek ve sonra söz söylemek daha akıllıca bir tutumdur.