11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 141-142-143-144-145-146-147-148-149-150-151-152 Cevapları Gizem Yayıncılık

3. Metin Çağdaş Türk Şiirinde Lale İmgesi

Çiçek Temalı Grup Çalışması Planı

Grup Çiçekleri ve Görev Tanımları

Her grup, aşağıdaki çiçeklerden birini seçerek kendine özel bir ad belirlesin. Bu çiçekler; estetik güzellikleri, derin anlamları ve edebiyattaki izleriyle kültürümüzde önemli bir yere sahiptir:

1. Gül Grubu: Aşk ve tutkunun simgesi.
2. Lale Grubu: Zarafet ve geçmişin izleriyle Lale Devri'nin ruhunu taşıyan çiçek.
3. Menekşe Grubu: Alçakgönüllülük ve sadeliği temsil eden doğanın incisi.
4. Papatya Grubu: Masumiyet ve saflığın sembolü.

Araştırma ve Görev Dağılımı

1. Çiçeğin Biyolojik Özellikleri

• Sorumlu: Grup üyelerinden biri.
• Araştırılacak Konular: Çiçeğin yapısı, kokusu, renkleri, mevsimi ve yetişme biçimi.
  Örnek: Gül, dikenleri ve zengin renk çeşitliliği ile bilinir. Her bir rengi farklı bir anlam taşır; kırmızı aşkı, beyaz masumiyeti, sarı dostluğu simgeler.

2. Yetişme Şartları

• Sorumlu: Grup üyelerinden biri.
• Araştırılacak Konular: Çiçeğin hangi toprakta ve iklimde yetiştiği, su ve güneş ihtiyaçları.
  Örnek: Lale, soğuk iklimlerin çiçeğidir. Özellikle kışın dikilip baharın güzelliklerini sergiler.

3. Günlük Yaşamda Temsili

• Sorumlu: Grup üyelerinden biri.
• Araştırılacak Konular: Çiçeğin halk arasındaki anlamı, kültürel değerleri ve hediyeleşme geleneğindeki yeri.
  Örnek: Papatya, saflığın ve masumiyetin sembolüdür. “Beni seviyor, sevmiyor” gibi romantik oyunların başrolüdür.

4. Edebiyattaki Etkileri

• Sorumlu: Grup üyelerinden biri.
• Araştırılacak Konular: Çiçekle ilgili yazılmış şiirler, şarkılar, türküler ve hikâyeler.
  Örnek: Menekşe, halk şairlerinin mısralarında özlemi ve sevgiyi anlatan bir simgedir. “Menekşe gözlüm” gibi dizelerde karşımıza çıkar.

Ezberlenecek veya Kaydedilecek Eserler

Her grup seçtiği çiçekle ilgili edebi veya sanatsal bir eseri hazırlayarak sunar. Ezber veya kayıt şeklinde sunulabilir.

• Gül Grubu: "Gülün Hikayesi" (Necip Fazıl Kısakürek).
• Lale Grubu: "Lale Devri" şarkısı.
• Menekşe Grubu: "Menekşe Gözlüm" Türküsü.
• Papatya Grubu: "Papatyam" adlı sevilen şarkı.

Sunum İçeriği

1. Giriş: Çiçeğin tanıtımı ve grupların amacı.
2. Detaylı Araştırma Sonuçları: Her grup üyesi, görev alanıyla ilgili öğrendiklerini paylaşır.
3. Edebi Sunum: Seçilen eser sahnelenir, ezberden okunur ya da kayıt dinletilir.
4. Sonuç: Çiçeklerin edebiyat, sanat ve kültürümüz üzerindeki derin etkileri üzerine kısa bir değerlendirme yapılır.

Proje Amaçları

• Çiçeklerin sadece doğanın değil, sanat ve kültürün de vazgeçilmez bir parçası olduğunu göstermek.
• Ekip çalışması, araştırma becerisi ve sunum yeteneği kazandırmak.
• Edebiyat ve günlük yaşam arasındaki köprüleri keşfetmek.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 146

Metni Anlama ve Çözümleme

Soru 1: Çağdaş Türk Şiirinde Lale İmgesi adlı metnin konusunu, iletisini, amacını ve hedef kitlesini yazınız.

• Konusu: Çağdaş Türk şiirinde lale imgesinin estetik ve kültürel açıdan ele alınışı.
• İletisi: Lale, Türk şiirinde tasavvufi ve estetik bir simge olarak önemli bir yer tutar.
• Amacı: Lalenin Türk kültürü ve şiirindeki anlamını açıklamak ve bu imgelerin şiirlerdeki kullanımını incelemek.
• Hedef Kitlesi: Türk şiiri, kültürü ve sanatıyla ilgilenen herkes.

Soru 2: Anlatım biçimlerinden açıklayıcı anlatıma, düşünceyi geliştirme yollarından da örneklemeye örnekler gösteriniz.

Açıklayıcı anlatıma örnekler:
“Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde bazı dizelerde rastlanan lale imgesi genellikle Lale Devri’nden bağımsızsa da belki de o dönemin yarattığı olumsuz etkinin bir sonucu olarak çok güçlü değildir.”
“Özellikle XX. yüzyılın sonlarında çağdaş Türk şiirinde lalenin alışıldık benzetmelerin dışında kullanıldığı dikkat çekmektedir.”

Örneklemeye örnekler:
Necatigil’in “Lale” şiirinde:
“Tam gün düşer dağlardan / Sokaklara karşı bir sarnıca / Özlemli bakışlarda tedirgin / Baktınız yenilik düşer hep.”

Yahya Kemal’in gazelinde:
“O muğbeçeyle tanıştımdı Lale Devri’nde / Fütadegânına son bir piyale devrinde.”

Soru 3: Metin türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültür, toplumsal değişimler, yayın organları ve teknolojik gelişmelerin etkilerini açıklayınız.

Cevap: Bu tür metinler, sözlü kültürden gelen imgelerin yazılı edebiyatla birleşmesiyle ortaya çıkar. Toplumdaki kültürel değişimler, şiirin temalarını etkilerken, yayın organları ve teknolojik gelişmeler şiirlerin geniş kitlelere ulaşmasını sağlar. Modern teknoloji, bu imgelerin dijital ortamda daha fazla kişiye ulaşmasına katkıda bulunur.

Soru 4: Yazarın, “Hiç istemediği halde gülle bir yarışa sokulmuş ama özündeki tasavvufi kimlik nedeniyle en görkemli günlerinde bile lale, daima ağırbaşlı ve sade bir güzellik olarak kalmıştır.” yorumunu değerlendiriniz.

Cevap: Bu yorum doğrudur çünkü lale, Osmanlı kültüründe tasavvufla ilişkili olarak sade bir zarafetin simgesidir. Gösterişten uzak ve tevazu dolu yapısı, onu gül gibi dikkat çekici çiçeklerden ayırır.

Soru 5: Çağdaş Türk Şiirinde Lale İmgesi metnini İnternet Bağımlılığı ve Tedavisi metniyle tür, içerik, üslup ve anlatım teknikleri açısından karşılaştırınız.

• Tür: Lale imgesi üzerine metin edebiyat incelemesi, internet bağımlılığı metni bilimsel bir makaledir.
• İçerik: Lale metni imgeler ve kültürel anlamlarla ilgilenirken, internet bağımlılığı metni bir sorunun çözüm yollarını ele alır.
• Üslup: Lale metni daha şiirsel ve estetik bir dil kullanırken, diğer metin daha teknik ve açıklayıcıdır.
• Anlatım Teknikleri: Lale metninde örnekleme ve betimleme ön plandayken, internet bağımlılığı metninde açıklamalar ağırlıktadır.

Soru 6: Lalenin Türk kültüründe bu kadar önemli bir yer edinmesini nasıl değerlendirirsiniz?

Cevap: Lale, Osmanlı döneminde estetik, sanat ve tasavvufla özdeşleşmiş bir simgedir. Zarafeti ve sadeliği, halkın ve sanatçıların gözünde onu eşsiz bir sembol haline getirmiştir. Günümüzde de bu kültürel bağ korunmalı ve geliştirilmelidir.

Soru 7: Laleye eskiden verilen değeri günümüzde tekrar kazandırmak için neler önerirsiniz?

Cevap: Lalenin kültürel ve estetik önemini tekrar vurgulamak için sanat festivalleri, edebiyat yarışmaları ve tematik etkinlikler düzenlenebilir. Eğitim müfredatına lale ve kültürel anlamlarıyla ilgili bilgiler eklenebilir.

Soru 8: Bu metinde sadece bir ana düşüncenin olduğu niçin söylenemez?

Cevap: Çünkü metinde birden fazla düşünce ele alınmıştır. Lalenin estetik yönü, tasavvufi anlamı, Osmanlı’daki yeri ve çağdaş Türk şiirindeki imgelerle kullanımı gibi konular detaylı bir şekilde işlenmiştir.

Soru 9: Okuduğunuz metinden yardımcı düşüncelere örnekler gösteriniz.

Cevap: Metindeki yardımcı düşünceler:

• Lalenin Osmanlı’daki sembolik değeri.
• Gül ile yapılan kıyaslamalar.
• Lalenin tasavvuf ve Türk şiirindeki önemi.
• XX. yüzyılda çağdaş şiirde yeniden ele alınışı.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 147

Metinler, öğretici metinler ve edebî metinler biçiminde ikiye ayrılabilir. (D)
Edebî metinler, estetik haz vermek için yazılır ve daima kurmaca bir niteliğe sahiptir. (D)
Sanatlı söyleyişin olanaklarından yararlanılan edebî metinlere roman, hikâye, gezi yazısı, anı türleri örnek verilebilir. (D)
Alanında birikimli insanlar tarafından yazılan makale türünde temel unsur düşüncedir. (D)
1. Çıkış

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 148

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 148

Dilbilgisi Çalışmaları

Soru: 1) Aşağıda, okuduğunuz makalelerden alman cümleler verilmiştir. Cümleleri öğelerine ayırınız, hangi grafiğin bu cümlelerdeki öğelerin toplam sayısına yönelik doğru sayısal verileri içerdiğini tespit ediniz.

• Günümüzde tüm dünyayı saran internetin temeli(ÖZNE) Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyet Rusya arasındaki rekabete(YER TAMLAYICISI/DOLAYLI TÜMLEÇ) (dayanmaktadır YÜKLEM).
• Divan şiirine ve Osmanlı’nın parlak günlerine gönülden bağlı olan Yahya Kemal,(ÖZNE) Eski Şiirin Rüzgâriyle kitabında yer alan iki gazelinde(YER TAMLAYICISI – DOL. TÜML.) Lale Devri’ni(BELİRTİLİ NESNE) (anar. YÜKLEM)
• Yahya Kemal’in ve Ahmet Haşim’in dizelerinde Divan şiirindekine benzer bir duyuş ve benzetişle geçen lale,(ÖZNE) Dıranas’ın “Maşar Dağı” şiirinde(YER TAM. – DOL.TÜML.) iki dağın arasından kızıllıkla doğan güneşin karşılığı olarak(ZARF TÜML.) yer alır.(YÜKLEM)
• Eskiyi hatırlatan her şeyden kaçışın da etkisi(ÖZNE) olabilir.(YÜKLEM)
• Hastanın internet kullanımını azaltmaya çalıştığı ya da internetin belli bir işlevini kullanmaktan uzak durmaya çalıştığı dönemleri için internet kullanımının yerine geçecek alternatif bir etkinlik bulmak(ÖZNE) önemlidir.(YÜKLEM)

• Cevap: A şıkkı.

Soru: 2) Aşağıda verilen cümlelerdeki yazım yanlışlarını bulunuz.

a. Giderek modernleşen yaşam tarzlarının, teknolojik gelişmelerle gündeme gelen sosyal değişimlerin ve çeşitlilik gösteren kişilerarası ilişkilerin bireyi pek çok yönden ve özellikle de duygusal yönden etkilemesi söz konusudur. (Kişiler arası ayrı yazılmalı.)
b. Bireylerin psikolojik, sosyal, eğitsel, mesleki ve fiziksel işlevlerinde öfkenin önemi kaygı ve depresyon gibi diğer duygusal problemlerin önemine eşdeğerdir. (Eş değer ayrı yazılmalı.)
c. Lale, bir devre ad vermiş ve Klasik Türk şiirinde çok işlenmiş bir imgedir. (Klasik kelimesi küçük harfle başlamalı.)
ç. Çünkü aradan geçen yüzyıllarda lale, bahçelerin yanısıra kumaşlarda, halılarda, çinilerde ve diğer süsleme sanatlarında kendini gösteren bir çiçek olmuş; Avrupa’dan getirilen “kaba lale” çeşitlerinden ayrılan ince, uzun, zarif hali “lale-i Rûmî (Osmanlı lalesi, İstanbul lalesi)nin özel ve şairane adlarla anılmasını sağlamıştır. (Yay ayraçtan sonraki ek yay ayraçtan önce gelmeli.)

Soru: 3) Aşağıdaki cümlelerde yer alan noktalama yanlışlarını tespit ediniz. Cümleleri doğru noktalama işaretlerini kullanarak defterinize yazınız.

a. İlk bağlantı Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) gerçekleştirilmiştir. (Üniversitesinde kesme işareti kullanılmaz.)
b. Teknolojik bağımlılıklar; yukarıda da belirtildiği üzere kimyasal olmayan davranışsal bağımlılıklar kapsamına girmekte olup, insan-makine etkileşimine dayanır. (olup kelimesinden sonra virgül konmaz. Bağımlılıklar kelimesinden sonra virgül gelir.)
c. İnsanın neden öfkelendiği esas olarak aynı nedenlere dayansa da, her dönemin kendine özgü engellemeleri vardır. (dayansa da kelimesinden sonra virgül gelmez.)

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 151

Makale Türü ve Araştırmaya Dayalı Metin Yazma

Cevap: Makale Türü Hakkında Genel Bilgiler

Makale Nedir?
Makale, bir konuyu bilimsel ya da sosyal açılardan ele alan, kanıt ve bilgi temelli yazılardır. Belirli bir konu sınırlaması yoktur; siyaset, ekonomi, sanat, bilim gibi pek çok alanda yazılabilir. Makalelerde kullanılan dil genellikle açıklayıcı, nesnel ve kanıta dayalıdır.

Bilimsel Makale Özellikleri:

• Amaç: Bilimsel bir konuyu ele alarak, araştırma sonuçlarını paylaşmak.
• Dil: Açıklayıcı ve nesnel bir dil kullanılır.
• Yöntem: Sayısal veriler, istatistikler ve örneklemelerle desteklenir.
• Hedef Kitle: Akademik çevreler ve ilgili alanlarda çalışan bireyler.
• Kaynakça: APA, MLA gibi sistemlerle alıntılar ve atıflar yapılır.

Gazete Makalesi Özellikleri:

• Amaç: Güncel toplumsal sorunlara veya olaylara dikkat çekmek.
• Dil: Daha akıcı ve anlaşılır bir dil tercih edilir.
• Hedef Kitle: Genel okuyucu kitlesi.

Edebî Makale Özellikleri:

• Amaç: Edebiyat eserlerini incelemek, sanatsal bir perspektif sunmak.
• Dil: Özgün ve estetik bir üslup kullanılır.
• Hedef Kitle: Edebiyat severler ve akademisyenler.

Tarihçesi:
Makale türü, Tanzimat döneminde Türk edebiyatına girmiştir. İlk örneği, 1860 yılında Şinasi’nin Mukaddime adlı yazısıdır. Bu yazı, makale türünün Türk edebiyatında temelini atmıştır.

Makale Yazımında Önemli Unsurlar

1. Konunun Belirlenmesi: Makalenin konusu özgün, güncel ve ilgi çekici olmalıdır.
2. Araştırma Yapılması: Güvenilir kaynaklardan bilgi toplanmalı, bilimsel yöntemlerle analiz edilmelidir.
3. Düzenli ve Tutarlı Yapı: Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri net bir şekilde oluşturulmalıdır.
4. Kaynak Gösterimi: APA veya MLA gibi uluslararası standartlara uygun kaynak gösterimi yapılmalıdır.
5. Anlatım Biçimleri: Açıklayıcı, kanıtlayıcı ve örnekleme yöntemleri kullanılmalıdır.

Araştırmaya Dayalı Makale Örneği

Konu: Dijital Bağımlılığın Gençler Üzerindeki Etkileri

Giriş:
Dijital bağımlılık, modern çağın en büyük sorunlarından biri haline gelmiştir. Özellikle genç nesiller, sosyal medya, çevrimiçi oyunlar ve dijital platformlarla fazlasıyla iç içedir. Bu durum, hem psikolojik hem de sosyal açıdan birçok olumsuz sonuca yol açmaktadır.

Gelişme:

• Psikolojik Etkiler: Yapılan araştırmalara göre, gençlerin uzun süre ekran başında kalması dikkat eksikliği, stres ve uyku bozukluklarına neden olmaktadır. (Smith, 2020, s. 45).
• Sosyal Etkiler: Dijital bağımlılık, yüz yüze iletişimi azaltarak yalnızlık duygusunu tetiklemektedir. Örneğin, Pew Araştırma Merkezi’nin raporuna göre gençlerin %60’ı çevrimiçi vakit geçirdiği için aile ilişkilerinde azalma yaşadığını belirtmiştir (Johnson, 2019, s. 112).
• Çözüm Önerileri: Teknoloji kullanımına sınır getirilmesi, aile içi iletişimin artırılması ve dijital detoks programları önerilmektedir.

Sonuç:
Dijital bağımlılık, günümüzde bireysel ve toplumsal sorunlara neden olmaktadır. Gençlerin bu konuda bilinçlendirilmesi ve dijital teknolojinin kontrollü kullanılması, bu sorunun çözümünde önemli bir adımdır.

Kaynakça:

1. Smith, J. (2020). "Digital Addiction and Its Impacts on Youth," Journal of Psychology, 45, 42-50.
2. Johnson, P. (2019). "Social Media Usage and Family Relations," Pew Research Reports, 112-118.

Makale Türü ile İlgili Ek Bilgiler

Kaynak Gösterme: Makalelerde alıntılar ve gönderme yapılan kaynaklar, metin içinde yay ayraç yöntemiyle veya dipnotlarla belirtilir. Örneğin:
“Dijital bağımlılık gençlerde iletişim sorunlarına yol açmaktadır (Smith, 2020, s. 45).”

Paylaşım Alanları: Akademik makaleler dergilerde yayımlanırken, toplumsal konulara değinen makaleler gazete, blog ve sosyal medya gibi platformlarda paylaşılabilir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 152

Münazara Değerlendirme Örneği

Münazara Konusu:

“Teknolojinin Getirdiği Kolaylıklar mı Daha Fazla, Zararları mı?”

Gruplar ve Görev Dağılımı

Olumlu Grup (Tez): Teknolojinin insan hayatına sağladığı kolaylıkları savunur.

• Grup Başkanı: Ayşe
• Konuşmacılar: Mehmet, Selin, Ali

Olumsuz Grup (Antitez): Teknolojinin bireysel ve toplumsal zararlarını savunur.

• Grup Başkanı: Emre
• Konuşmacılar: Zeynep, Can, Fatma

Münazara Akışı ve Detayları

1. Açılış Konuşmaları:

Ayşe (Olumlu Grup Başkanı): Teknolojinin günlük yaşamımızı nasıl kolaylaştırdığına dair genel bilgiler vererek grubunu tanıtır. Eğitim, sağlık ve ulaşım gibi alanlarda sağladığı avantajlara değinir.

Emre (Olumsuz Grup Başkanı): Teknolojinin bireyleri nasıl bağımlı hale getirdiğini ve sosyal ilişkileri zayıflattığını vurgular. Teknolojinin çevreye ve insan sağlığına zararlarından bahsederek grubunu tanıtır.

2. Tartışma Sırası ve Konuşmacıların Argümanları:

Mehmet (Olumlu Grup): Teknolojinin eğitim alanındaki faydalarına değinir. Uzaktan eğitim, bilgiye hızlı erişim, çevrimiçi kurslar ve dijital kütüphaneler gibi örnekler verir.
Örnek: "Dijital eğitim sayesinde dünyanın her yerinden bilgiye erişebiliyoruz. Bu, eşit eğitim fırsatları yaratıyor."

Zeynep (Olumsuz Grup): Teknolojinin bireyleri asosyal hale getirdiğini ve yüz yüze iletişimde ciddi kayıplara neden olduğunu belirtir.
Örnek: "Sosyal medya ve dijital bağımlılık, bireylerin aile ve arkadaş ilişkilerini olumsuz etkiliyor."

Selin (Olumlu Grup): Sağlık sektöründeki teknolojik gelişmelere dikkat çeker. Robotik cerrahi, tele-tıp uygulamaları ve sağlık teknolojilerinin yaşam kalitesini artırdığını vurgular.
Örnek: "Robotik cerrahi ile hastalar daha kısa sürede iyileşiyor ve riskler minimuma indiriliyor."

Can (Olumsuz Grup): Teknolojik bağımlılığın psikolojik sorunlara yol açtığını açıklar. Çocuklarda dikkat eksikliği ve yetişkinlerde stres gibi sorunlara değinir.
Örnek: "Dijital cihazlara bağımlılık, bireylerin zihinsel sağlığını olumsuz etkiliyor."

Ali (Olumlu Grup): Teknolojinin ulaşım, enerji ve günlük yaşamda sağladığı kolaylıklara vurgu yapar. Zaman tasarrufu ve çevre dostu teknolojilerden bahseder.
Örnek: "Elektrikli araçlar, karbon salınımını azaltarak çevreye katkıda bulunuyor."

Fatma (Olumsuz Grup): Teknolojinin çevresel etkilerine ve atık sorunlarına dikkat çeker. Elektronik atıkların çevreye verdiği zararları örneklerle açıklar.
Örnek: "Elektronik atıklar, dünyada hızla büyüyen çevre sorunlarından biri."

3. Kapanış Konuşmaları:

Ayşe (Olumlu Grup Başkanı): Teknolojinin insanlık için büyük fırsatlar sunduğunu, yaşam kalitesini artırdığını ve gelecekte daha da önemli hale geleceğini vurgular.
Son Mesaj: "Doğru kullanım ile teknolojiyi hayatımızı kolaylaştıran bir araç haline getirebiliriz."

Emre (Olumsuz Grup Başkanı): Teknolojinin bilinçsiz kullanımının bireysel ve çevresel sorunlara yol açtığını, dikkatli ve sınırlı kullanımın önemini vurgular.
Son Mesaj: "Teknoloji araçtır, ama insan kontrolünde olmalıdır."

Jüri Değerlendirmesi ve Sonuç

Jüri Kriterleri:

• Tez ve Antitez Üretme Gücü
• Dil Kullanımı ve İfade Yeteneği
• Beden Dili ve Hitabet Gücü
• İkna Yeteneği

Sonuç: Jüri tarafından yapılan değerlendirme sonucunda kazanan grup açıklanır. Her iki grup da centilmence birbirini tebrik eder.
Kazanan Grup: Olumlu grup, daha güçlü argümanlar ve ikna edici sunumları sayesinde jüri tarafından kazanan ilan edilir.

Öneriler ve Değerlendirme:

Geliştirme Önerileri: Her iki grup da beden dili kullanımı ve ifade yeteneği konusunda kendini geliştirebilir. Jüri, konuşmacıların daha fazla örnek ve görsel materyal kullanmasını önerir.

Son Değerlendirme: Münazara, öğrencilerin eleştirel düşünme ve ifade becerilerini geliştirdiği için başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir.