11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 153-154-155-156-157-158 Cevapları Gizem Yayıncılık

Makale Ünitesini Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

A. Aşağıdaki soruları verilen metne göre cevaplayınız.

Soru 1: Metnin konusunu, iletisini, amacını ve hedef kitlesini belirleyiniz.

• Metnin Konusu: Çukurova Bölgesi'nin fıkra anlatma geleneğinde Nasrettin Hoca’nın etkisi.
• Metnin İletisi: Çukurova Bölgesi'nde fıkra geleneği Nasrettin Hoca'nın mizahi bilgelik anlayışıyla şekillenmiştir.
• Metnin Amacı: Çukurova yöresindeki fıkra anlatma geleneğini incelemek ve Nasrettin Hoca’nın bu gelenekteki önemini vurgulamak.
• Metnin Hedef Kitlesi: Halk edebiyatına ilgi duyan kişiler, araştırmacılar, akademisyenler ve edebiyat meraklıları.

Soru 2: Okuduğunuz metindeki millî ve tarihî öğeleri tespit ediniz.

Tarihî Öğeler:

• İslam kültürü
• Orta Asya’dan getirilen kültür unsurları
• Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel mirası
• Arap, İran ve Anadolu kültürleri

Millî Öğeler:

• Türk halk kültürü
• Anonim halk edebiyatı
• Türk fıkraları
• Nasrettin Hoca'nın Türk mizahındaki yeri
• Türk halkının olaylara mizahi yaklaşımı

Soru 3: Bu makalede yazarın hangi kaynak gösterme yönteminden yararlandığını açıklayınız.

Cevap: Yazar, metinde yay ayraç içinde kaynak gösterme yöntemi kullanmıştır. Bu yöntemde, alıntı yapılan bilginin sonunda parantez içinde yazarın soyadı, eserin yayın yılı ve sayfa numarası belirtilmiştir. Ayrıca, metnin sonunda kaynakça kısmında detaylı künyeler verilmiştir.

Soru 4: Yazarın metinde savunduğu bir tezi örnekleyiniz. Yazarın bu tezini desteklemek için öne sürdüğü argümanları gösteriniz.

Cevap: Tez: Nasrettin Hoca, Türklerin yarattığı en ünlü mizah temsilcilerinden biridir.

Argümanlar:

1. Nasrettin Hoca, halkın ortak zekâsını, aklını ve sağduyusunu temsil eder.
2. Nasrettin Hoca fıkraları, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır (Türkistan’dan Macaristan’a, Sibirya’dan Kuzey Afrika’ya).
3. Fıkralar, sözlü edebiyattan beslenmiş, Osmanlı kültür merkezleri aracılığıyla yayılmıştır.
4. Çukurova Bölgesi'nde eğitim işleviyle öne çıkan bir mizah anlayışını temsil etmektedir.

Soru 5: Yazarın “Türk halkı bazen olaylar karşısındaki düşünce, tutum ve davranışlarını fıkralarla duyurur.” tespiti hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Yazarın bu tespiti oldukça anlamlı ve yerindedir. Fıkralar, halkın mizahi bir dille eleştiri yaptığı, tepkilerini dile getirdiği ve toplumsal mesajlar verdiği bir anlatım biçimidir. Fıkralar aracılığıyla insanlar, hem günlük hayatın aksaklıklarını eleştirir hem de yaşananlara ders verici bir şekilde yaklaşır. Nasrettin Hoca’nın fıkraları, bu anlamda halkın bilgelik ve mizah anlayışını en iyi yansıtan örneklerdendir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 154

Soru: B) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen ifadelerden uygun olanlarıyla tamamlayınız.

(yer tamlayıcısı, anlam değişmesi, kanıtlama, noktalı virgül, münazara, tür kayması, iki nokta)

1. Bilim, fen konularıyla siyasi, ekonomik ve toplumsal konulan açıklayıcı veya yorumlayıcı niteliğe sahip gazete veya dergi yazısı olan makalede öne sürülen görüşleri kanıtlama yoluna gidilir.
2. Münazara özellikle okullarda bir konu üzerinde, belli kural ve yöntemlere uyularak yapılan tartışmadır.
3. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için noktalı virgül kullanılır.
4. Fiilin anlamını tamamlayan ve yönelme, kalma, çıkma durumlarından birinde bulunan öge olan dolaylı tümlece yer tamlayıcısı da denir.
5. “Samanyolu, gökkuşağı” gibi birleşik kelimelerde anlam değişmesi “hissetmek, reddetmek” gibi kelimelerde de ünsüz türemesi olduğu için bu tür kelimeler bitişik yazılır.

Soru: 2) Aşağıdaki kavramları karşılayan ifadeleri belirleyerek doğru eşleştirmeyi yapınız.

1. tez --> c. sav
2. antitez --> d. karşı sav
3. argüman --> f. kanıt
4. dipnot --> b. kaynak bilgisi
5. tanık gösterme --> ç. düşünceyi geliştirme yolu
6. açıklama --> a. anlatım biçimi

Soru: C) Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

1. (D) Bilim ve sanatla ilgili olan ve toplumun tamamını ya da bir kısmını ilgilendiren her konuda makale yazılabilir.
2. (Y) Makale yazarı yeri geldikçe mecazlı anlatımın olanaklarından ve sanatsal etki oluşturmak için hayal gücünden olabildiğince yararlanma yoluna gider.
3. (D) Makale, ele alınan düşünceleri kanıtlama alanı oluşturması açısından bilim insanlarının tercih ettiği bir türdür.
4. (Y) Münazaralarda jüri her zaman öğrencilerden seçildiği için öğrenciye tarafsız bir şekilde arkadaşlarını değerlendirebilme yeteneği kazandırılır.
5. (D) Özne, yüklem cümlenin temel öğeleriyken nesne, zarf tümleci ve dolaylı tümleç yardımcı öğeleridir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 155

Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

Soru: 1) Bir düşünceyi işleyen ya da onun üzerine kurgulanan, bu özelliğiyle bilim ve sanatın gelişmesine, toplumsal sorunların çözümüne büyük katkısı olan makale, düşünce yazısıdır. Bu parçada sözü edilen türle ilgili vurgulanmak istenen asıl özellik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilim ve sanatın gelişimine katkıda bulunması
B) Kanıtlamaya dayalı bir tür olması
C) Birden fazla anlatım biçimine yer vermesi
D) Düşünceyi geliştirme yollarını içermesi
E) Düşünceye dayalı bir tür olması
Cevap: B
Açıklama: Parçada makale türünün en önemli özelliği olarak "kanıtlama" vurgulanmıştır.

Soru: 2) Canlılar içinde özel bir yeri olan insan ve insana dair olanı değerli ve anlamlı kılan, bunların bulundukları mekânla kurduğu bağdır. Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Göç konusu irdelenmeye çalışılmıştır.
B) Metin türü yönünden bir makaleden alınmıştır.
C) Sosyal bilimler alanına ait bir metinden alınmıştır.
D) Metin içinde kaynak gösterme yöntemine başvurulmuştur.
E) Örnekleme ve benzetmeden yararlanılmıştır.
Cevap: E
Açıklama: Parçada örnekleme veya benzetmeden bahsedilmemiş, daha çok açıklama ve kaynak gösterme yöntemi kullanılmıştır.

Soru: 3) Bir düşünceyi işleyen ya da onun üzerine kurgulanan, bu özelliğiyle bilim ve sanatın gelişmesine ve toplumsal sorunların çözümüne büyük katkısı olan makale, bir düşünce yazısıdır. Bu cümlenin öğeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir?

A) Özne, yüklem
B) Belirtili nesne, özne, yüklem
C) Zarf tümleci, dolaylı tümleç, yüklem
D) Dolaylı tümleç, zarf tümleci, özne, yüklem
E) Zarf tümleci, dolaylı tümleç, belirtisiz nesne, yüklem
Cevap: A
Açıklama: Cümlede "makale, bir düşünce yazısıdır" kısmı özne-yüklem ilişkisi içerisindedir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 156

Soru: 4) Vücutta artmış yağ miktarı olarak tanımlanabilen obezite, yalnızca yetişkinlerde değil, çocukluk çağında bile ortaya çıkan metabolik bir hastalıktır. Bu parçaya yönelik aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Fen bilimleri ile ilgili bir makaleden alınmıştır.
B) Birden fazla terim anlamlı kelime kullanılmıştır.
C) Okuru bir olay içinde yaşatmak için kaleme alınmıştır.
D) Düşünceyi geliştirme yollarından olan tanımlamadan faydalanılmıştır.
E) Köşeli ayraçlar içinde belirtilen rakamlar, kaynakçayı göstermek için kullanılmıştır.
Cevap: C

Açıklama:

• Parçada okuru bir olay içinde yaşatma amacı taşınmamaktadır. Daha çok bilimsel bir dille bilgi aktarımı yapılmıştır.
• Diğer seçeneklerde belirtilen fen bilimleriyle ilgili makale türü, terim anlamlı kelimeler, tanımlamalar ve köşeli ayraçlarla kaynak gösterimi gibi özellikler doğru tespit edilmiştir.

Soru: 5) (I) Makalede uzun ve karmaşık cümlelerin varlığı, yazar ile okuyucu arasındaki iletişimi bozacağı gibi okuyucunun sıkılmasına da neden olur. (II) Makaledeki özensiz dil, makalenin değerini azaltır. (III) Makale o kadar sade bir dille anlatılmalıdır ki yazılanları başka meslek gurubundan olanlar kolayca anlayabilmelidir. (IV) Makalenin her bir cümlesinde gereksiz tek bir kelime, tek bir harf bile olmamalıdır. (V) Makalede dil bilgisi hatalarının bulunması, cümlelerin uzun ve gereksiz olması, derginin formatına uygun hazırlanmaması makalenin reddedilmesine neden olacaktır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: C

Açıklama:

• III. cümlede "meslek gurubundan" ifadesi yanlıştır. Doğru yazımı "meslek grubundan" olmalıdır.
• Diğer cümlelerde yazım hatası bulunmamaktadır.

Soru: 6) Bilgi iletimi, insanlığın varoluşundan bu yana günlük ve toplumsal yaşamın temel dinamiğidir. Bu parçada aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisinin kullanımı yanlıştır?

A) Nokta B) Kısa çizgi C) Tırnak işareti D) Virgül E) Yay ayraç
Cevap: D

Açıklama: Virgül kullanımında hata yapılmıştır. Parçada virgüller bazı yerlerde gereksiz kullanılmış ya da anlamı bozabilecek şekilde yerleştirilmiştir. Diğer noktalama işaretleri olan nokta, kısa çizgi, tırnak işareti ve yay ayraç doğru kullanılmıştır.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 157

Soru: 7) Karalardaki plastik kirliliğinin ekonomik etkisi, yutulan mikroplastiklerin insanlar ve diğer hayvan türlerine etkileri gibi plastiğin neden olduğu etkiler hakkında hala bilinmeyen pek çok şey var. Aşağıdaki görsellerden hangisi bir makaleden alınan bu parçayla asıl konu açısından ilişkilendirilemez?
Cevap: A

Açıklama:

• Makale, plastik kirliliğinin insan ve hayvan sağlığına etkileriyle ilgilidir. Plastiklerin çevreye zararları ve mikroplastiklerin etkileri detaylı bir şekilde anlatılmıştır.
• A seçeneği (doğal günbatımı manzarası), plastik kirliliği veya mikroplastiklerle ilişkilendirilemeyeceği için doğru yanıttır. Diğer görseller, deniz kaplumbağası veya mikroplastiklerin etkilediği hayvanları temsil eder ve makalenin konusuyla doğrudan bağlantılıdır.

Soru: 8) Bu cümleye yönelik aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yapılamaz?

A) 5. kutucuğun yeri değiştirildiğinde cümle devrik olur.
B) 3. kutucuk zaman anlamını içeren zarf tümlecidir.
C) 1. kutucuk, 5. kutucuktan önce getirilirse özne vurgulanır.
D) 2. kutucuk cümlenin dolaylı tümlecidir.
E) 4. kutucuk, belirtme durumu ekini aldığından belirtili nesnedir.
Cevap: B

Açıklama: B şıkkı (3. kutucuk zaman anlamını içeren zarf tümlecidir) yanlıştır çünkü 3. kutucukta "geçinebilmek için" ifadesi yer alır ve bu ifade amaç bildiren bir zarf tümlecidir, zaman anlamı içermez.

Diğer şıklar doğru değerlendirmelerdir:

• A şıkkı: 5. kutucuk (eklerler) yer değiştirilirse cümle devrik olur.
• C şıkkı: 1. kutucuk (insanlar) öne getirilirse özne vurgulanır.
• D şıkkı: 2. kutucuk (bu ovanın her karışına) dolaylı tümleçtir.
• E şıkkı: 4. kutucuk (buğdayı) belirtme durum eki almıştır ve belirtili nesnedir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Gizem Yayınları Sayfa 158

Soru: E) Aşağıda verilen sarmal bulmacayı dıştan içe doğru çözünüz. Küçük numaradan başlayarak büyük numaraya doğru devam eden mavi kutucuklardaki harflerden oluşan şifreyi bulunuz. Bu şifreyle ilgili sınıfınızda kısa bir konuşma yapınız.

(ŞİNASİ) 1-6. Türk edebiyatında makale türünde ilk yazıyı yazan sanatçımız.
(MÜNAZARA) 7-14. Gruplar hâlinde yapılan ve jüri tarafından değerlendirilen bir tartışma türü.
(TERCÜMANI AHVAL) 15-28. İlk makalenin yayımlandığı gazetemiz.
(DİPNOT) 29-34. Metin içinde geçen herhangi bir bilgi ile ilgili olarak sayfa altına, çalışmanın sonuna konan açıklama veya kaynak bilgisi.
(DOLAYLI TÜMLEÇ) 35-47. Yükleme sorulan “neye, neyde, neyden; nereye, nerede, nereden; kime, kimde, kimden” sorularına cevap olan cümlenin öğesi.
(İKİ NOKTA) 48-55. Kendisinden sonra örnek verilecek veya açıklama yapılacak cümlenin sonuna konan noktalama işareti.
(MEHMET KAPLAN) 56-67. Edebî makale türünde eser veren bir yazarımız.
(TANIK GÖSTERMEK) 68-80. Düşünceyi geliştirme yollarından biri.
(YENİLİSAN) 81-89. Ömer Seyfettin’in kaleme aldığı makalenin adı.
(LALE) 90-93. Bu ünitede okuduğunuz bir makaleye konu olan çiçek.
(KANITLAMA) 94-102. Bir şeyin gerçekliğini ispat etme.

Cevap: İNSAN ADİL OLMALI