11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 160-161-162-163 Cevapları Gizem Yayıncılık

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları - Gizem Yayınları (Sayfa 160)

Hazırlık Soruları ve Cevapları

1) “Ekitap Bilmeceler” Genel Ağ Adresinden Yararlanarak Sınıfınıza Bilmeceler Getiriniz ve Beyin Fırtınası Tekniğini Kullanarak Cevaplayınız.

Bilmeceler ve Cevapları:

• Yılan değil yaprak, yattığı yer toprak. → Acur
• Bacadan sarkıttım, hocayı korkuttum. → Armut
• Ben ne idim ne idim / Yeşil donlu bey idim / Felek beni şaşırttı / At tersine düşürttü. → Arpa
• Babası büklüm koca / Anası yayla hatunu / Kızı dünya güzeli. → Asma Ağacı
• Babam işler / Anam dişler. → Aş
• Yer doymaz / Oturur kalkmaz. → Ateş
• Yol üstünde yarım kömbe. → Ay
• Açılır kabak gibi / Uzanır kavak gibi. → Ayçiçeği

2) “Dekadan” Kelimesi ile İlgili Araştırma Yapınız. Türk Edebiyatında “Dekadan” ile İlgili Tartışmalara Yönelik Bilgileri Derleyerek Kaynakça Belirterek Sınıfınızda Arkadaşlarınızı Bilgilendiriniz.

Dekadan kelimesi, Fransızca kökenli olup, “çöküş” veya “yozlaşma” anlamına gelir. Türk edebiyatında bu kelime Servet-i Fünun döneminde Ahmet Mithat tarafından, Batı tarzı edebiyatı benimseyen sanatçılara yönelik bir eleştiri olarak kullanılmıştır. Ahmet Mithat, özellikle Servet-i Fünun yazarlarını “Dekadanlar” olarak nitelendirerek eserlerini ağır bir dille eleştirmiştir.

Ancak Servet-i Fünun sanatçıları, edebiyatı daha yenilikçi ve modern hale getirme çabası içindeydiler. Onların sanat anlayışı bireysel ve sanatsal kaygıları ön plana çıkaran bir edebiyat anlayışını benimsiyordu. Ahmet Mithat’ın eleştirilerine rağmen, bu yazarlar Türk edebiyatında Batı etkisini artıran önemli isimler olarak kabul edilmiştir.

Kaynak: Ahmet Mithat, Servet-i Fünun Dergisi

3) Askı Asma, Askı İndirme ve Muamma Çözme Geleneğinin Günümüzde Yeniden Canlandırılması İçin Önerilerinizi Sözlü Olarak Sınıfınızda Belirtiniz.

Muamma çözme geleneği, Divan edebiyatında oldukça önemli bir yere sahip olup, özellikle cevabı Tanrı’nın sıfatları veya insan adları olan bilmeceler şeklinde kullanılmıştır.

Bu geleneği günümüzde canlandırmak için şunlar yapılabilir:

✅ Okullarda muamma yarışmaları düzenlenebilir.
✅ Kültürel etkinliklerde muamma ve bilmeceler üzerine söyleşiler organize edilebilir.
✅ Sosyal medya platformlarında muamma içerikleri paylaşarak gençlerin ilgisi çekilebilir.
✅ Edebiyat kulüplerinde, Osmanlı ve Divan edebiyatına ilgi duyan öğrencilerle birlikte atölye çalışmaları yapılabilir.

Bu tür etkinlikler, hem kültürel mirasın korunmasını sağlayacak hem de gençlerin sanata ve edebiyata olan ilgisini artıracaktır.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları - Gizem Yayınları (Sayfa 162-163)

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Sohbet Türünün Özellikleri

• Sohbet (söyleşi), genellikle gazete ve dergilerde yayımlanan bir düzyazı türüdür.
• Yazar, konuyu okurla konuşuyormuş gibi işler, samimi ve içten bir anlatım kullanır.
• Konu genellikle güncel olaylar, sanat, kültür veya toplumsal meseleler üzerinedir.
• Kanıtlamaya gerek duyulmaz, yazar sadece düşüncelerini paylaşır.
• Yer yer okura sorular sorularak, karşılıklı konuşma havası yaratılır.
• Atasözleri, deyimler ve mizahi anlatımlar sıkça kullanılır.
• Gazete veya dergi yazısı olarak yayımlanan bu metinler daha sonra kitap hâline getirilebilir.

Ahmet Rasim’in Şehir Mektupları adlı eserinden alınan metinde, dönemin günlük yaşamı ve kültürel olayları mizahi bir dille anlatılmıştır. Ahmet Rasim, bu üslubu nedeniyle “Şehir Mektupçusu” olarak anılmıştır.

Cumhuriyet Öncesi Türk Edebiyatında Sohbet

• Sohbet türü, Tanzimat Dönemi’nde gazetelerin yaygınlaşmasıyla ortaya çıkmıştır.
• Ahmet Mithat Efendi, sohbet türünü ilk uygulayan yazarlardan biridir.
• Servet-i Fünun Dönemi’nde Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Cahit Yalçın gibi yazarlar sohbet türünde eserler vermiştir.
• Ahmet Rasim, Servet-i Fünun topluluğuna katılmamasına rağmen Türk edebiyatında sohbet türünün en önemli isimlerinden biri olmuştur.

Metni Anlama ve Çözümleme

1) “Bilemek” kelimesinin anlamını bağlamdan tahmin ediniz.

• Tahminim: Zekâyı geliştirmek, hafızayı güçlendirmek.
• TDK Sözlüğündeki anlamı: Güçlendirmek, etkisini artırmak.

2) Metnin konusunu, iletisini, amacını ve hedef kitlesini belirleyiniz.

• Konu: Çocukluk anıları ve eski dönemlerdeki bilmecelerin, masalların insanlar üzerindeki etkileri.
• İleti: Eski bilmeceler ve masallar çocukların zihinsel gelişimini desteklerdi, ancak günümüzde unutulmuştur.
• Amaç: Geçmişteki kültürel değerlerin unutulmaması gerektiğini vurgulamak.
• Hedef Kitle: Geçmişe ve kültürel mirasa duyarlı bireyler.

İlişki Değerlendirmesi:
Metin, geçmişe duyulan özlemi ve eski kültürel değerleri yitirmemek gerektiğini vurgulamaktadır. İçten bir anlatımla, okuru nostaljik bir yolculuğa çıkarmaktadır.

3) Sohbet türünün ortaya çıkmasında yayın organları ve teknolojik gelişmelerin etkisi var mıdır?

Evet, matbaanın gelişmesiyle birlikte gazeteler yaygınlaşmış ve sohbet türü de bu şekilde geniş kitlelere ulaşmıştır. Daha sonra radyo programları ve televizyon programları ile bu tür yeni formlar kazanmıştır.

4) Yazarın okurla konuşuyormuş havasındaki üslubuna örnekler veriniz.

• “Yeraltında babam bıyığı! Nedir o, bil?”
• “Ah! Şimdi o kadınlar nerede? Hele, o zeki çocuklar ne oldular?”

Bu cümlelerde yazar, okura doğrudan hitap ederek samimi bir hava yaratmaktadır.

5) Metindeki deyimleri bulunuz ve yazarın bunları kullanma nedenini açıklayınız.

• “Zahmet çekmek, zihinlerini bilemek, kaşını çatmak.”
• Deyimler anlatımı daha güçlü ve canlı hâle getirerek okurla yakınlık kurmayı sağlar.

6) Metinde yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları belirleyiniz.

• Çocuk oyunları ve bilmeceler, dönemin kültürel hayatına dair ipuçları vermektedir.
• “Askı” ve “muamma” gibi eğlenceler, dönemin toplumsal yaşantısını göstermektedir.

7) Yazarın eleştirel yaklaşımındaki üslubu hakkında yorum yapınız.

Yazar, dekadanları ve onları destekleyenleri eleştirmektedir. Bunu mizahi ve hafif bir üslupla yaparak okurun dikkatini çekmektedir.

8) Yazarın intihale (eser hırsızlığına) bakış açısını manevi ve evrensel değerler açısından değerlendiriniz.

• İntihal, emeğe saygısızlık olduğu için yazar bunu eleştirmektedir.
• Evrensel olarak dürüstlük ve özgünlük vurgulanmaktadır.

9) Metinden yazarın bağlı olduğu edebî yönelimi çıkarınız.

• Mizahi ve samimi bir anlatımla, halk diline yakın bir üslup kullanmaktadır.
• Ahmet Mithat Efendi’nin yazarlık geleneğini devam ettirmektedir.

10) Yazar, anlatımında taraflı mıdır?

• Evet, dekadanları eleştirerek okuru da bu düşünceye yönlendirmektedir.
• Bu da metnin bakış açısını eleştirel bir yöne çekmektedir.

11) Yazarın Ajans Enternasyonal’i uydurma bir başlık olarak kullanmasının nedeni nedir?

Mizahi bir dille, dönemin gazeteciliğini ve dekadanları eleştirmek için bu yöntemi kullanmıştır.

12) Yazar, dekadanları neden eleştirmektedir?

Dekadanları, Türk edebiyatına zarar veren yozlaşmış bir akım olarak görmektedir.

13) Günümüzde sohbet türündeki metinlerin kültüre katkıları nelerdir?

• Toplumsal olaylara dair farklı bakış açıları sunarak kültürel farkındalığı artırabilir.
• Okuyucularla daha samimi ve içten bir iletişim kurulmasını sağlar.

14) Metinde geçen bilmecelerden hangisi ilginizi çekti? Neden?

• “Bir küçücük fıçıcık, içindedir turşucuk.”
• Cevabı komik ve ilginç olduğu için ilgimi çekti.