11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 92-94 Cevapları Meb Yayınları

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – Sayfa 92 Hazırlık Soruları Cevapları

1. Soru Görselden ve şiirden yararlanarak fotoğrafta gölge kullanımının; edebiyatta ise kapalı anlatımın etkisini açıklayınız.

Cevap : Fotoğrafta kullanılan gölge, mekânı yalnızca karanlıklaştırmakla kalmaz; sahneye derinlik, gizem ve duygu ağırlığı katar. İzleyici, görünmeyen ayrıntıları kendi zihninde tamamlar. Edebiyatta kullanılan kapalı anlatım da aynı etkiyi taşır. Metnin açıkça söylemediği duygular, okurun zihninde çok daha güçlü bir yankı oluşturur. Böylece hem fotoğraf hem şiir, okuyucu ya da izleyiciyi aktif bir yorumlayıcıya dönüştürür.

2. Soru Sanatçılar eserlerinde mecazlı anlatıma niçin başvurur?

Cevap: Sanatçılar mecazlı anlatımı, dili sıradanlıktan çıkarıp daha etkileyici ve katmanlı bir yapıya kavuşturmak için kullanırlar. Mecazlar, duygu ve düşünceleri soyuttan somuta, yalından zenginine taşıyarak okuyucunun hayal dünyasını genişletir. Böylece metnin anlamı yalnızca yüzeyde kalmaz; okuyucu her okuyuşta yeni bir derinlik keşfeder.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – Sayfa 93 Cevapları

1) Şiirin teması nedir?

Cevap: Şiirin teması, gece mehtabının insan ruhunda bıraktığı düşsel, huzurlu ve rüya gibi etkilerdir. Şair, bu etkiyi bir sandal gezisi üzerinden anlatır.

2) Metin, konusu bakımından hangi şiir türüne yakındır?

Cevap: Şiir, doğayı merkez aldığı için pastoral şiire,
duygusal bir anlatım taşıdığı için lirik şiire yakındır.
Yahya Kemal’in bireysel duyarlılıkları da metnin lirik yönünü güçlendirir.

3) Çağrışım gücü yüksek kelimeleri bulunuz ve açıklayınız.

Cevap: Şiirdeki “mehtap, hulyâ, hayal, rüya, gaip, mûsıki” gibi kelimeler yoğun çağrışım taşır.
Bu sözcükler okurda sükûnet, gizem, gece sessizliği, rüya atmosferi ve melodik bir duygu uyandırır.

4) “Rüya” sözcüğü şiirde hangi kavramlarla ilişkilidir? Açıklayınız.

Cevap: “Rüya” ifadesi, şiirdeki hayal, hulyâ, mehtap ışığı, gaip mûsıki gibi soyut kavramlarla ilişkilidir.
Çünkü anlatılan gece yolculuğu gerçek bir sahne olmaktan çok rüya ile gerçek arasında duran düşsel bir deneyim olarak sunulmuştur.

5) Şiirin dördüncü birimindeki mevsim–müzik ilişkisinin metne katkısı nedir?

Cevap: Şiirde mevsimin sona yaklaşması ile uzaktan duyulan soyut bir mûsıki arasında bağ kurularak ruh hâlinin doğayla uyumu gösterilir.
Bu ilişki, metne hüzünlü bir ahenk, sessizlik duygusu ve melankolik bir güzellik katar.

Uygulama – Mansur Şiiri İncelemesi (Saf Şiir Anlayışı)

Şiir saf şiir özelliklerini şu yönleriyle taşır:

• Şiirde öğretici bir mesaj yerine duygu ve sezgi ön plandadır.
• Renk, ışık ve güneş gibi imgelerle soyut anlamlar oluşturulmuştur.
• Dil, musiki değeri yüksek, ritmik ve çağrışıma açıktır.
• Şair, dış dünyayı değil, iç dünyasını ve sezgisel algılarını yansıtmıştır.
• Anlatım sade ama derin, açık değil yorumlamaya elverişlidir.
• Saf şiirde görülen “hissettirme” amacı bu metinde belirgindir.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – Sayfa 94 Ders Dışı Etkinlik

Grup 1 – Yahya Kemal’in Şiirlerinde İstanbul

• Yahya Kemal için İstanbul, medeniyetin kalbi, geçmişle bugün arasında kurulan bir köprü niteliğindedir.
• Şair, İstanbul’u yalnızca “görülen” yönüyle değil, ruhu, sesi ve tarihi dokusuyla anlatır.
• Şehrin silueti, ezan sesleri, Boğaz’ın rüzgârı ve semtlerin kendine özgü atmosferi şiirlerinde birer motif hâline gelir.
• “Süleymaniye’de Bayram Sabahı”, “Aziz İstanbul”, “Kar Musikileri” gibi şiirlerde İstanbul, hem hatıraların mekânı hem de estetik bir ideal olarak işlenmiştir.
• Şair, İstanbul’u anlatırken kültürel kimliği, Osmanlı mirasını ve Türk ruhunu da yansıtır.

Sonuç: Yahya Kemal’in İstanbul’u, kişisel bir sevgi ile kolektif hafızanın birleştiği bir şiir mekânıdır.

Grup 2 – Yahya Kemal’in Şiirlerinde Gece

• Yahya Kemal’in gece tasvirleri, hem romantik hem metafizik özellikler taşır.
• Gece, şairin dünyasında seslerin azaldığı, düşüncelerin derinleştiği, hayalin güçlendiği özel bir zaman dilimidir.
• “Gece”, “Mehlika Sultan”, “Endülüs’te Raks” gibi şiirlerde gece; duygu, hayal ve estetik bütünlük sağlar.
• Mehtap ışığı, deniz sessizliği ve sandal imgesi, geceyi bir rüya atmosferine dönüştürür.
• Şair, geceyi yalnızlık, sükûnet, geçmişle konuşma ve içsel arayışın bir parçası olarak işler.

Sonuç: Gece, Yahya Kemal şiirinde gerçeklikten çok estetik ve ruhsal bir alan yaratır.

Grup 3 – Yahya Kemal’in Şiirlerinde Renkler

• Yahya Kemal’in şiirlerindeki renkler, yalnızca görsel değil; duygu ve anlam taşıyan semboller hâline gelir.
• Gümüş mehtap, lacivert gece, kızıl akşam, mavi deniz… Her renk şairin dünyasında ayrı bir estetik değer taşır.
• Renkler aracılığıyla mekânlar canlanır, zaman belirginleşir, atmosfer tamamlanır.
• “Gece” şiirindeki gümüş mehtap huzuru, “Rindlerin Akşamı”ndaki kızıllık hüzünlü bir dinginliği anlatır.
• Yahya Kemal’in renk duyarlılığında Fransız sembolistleri ve empresyonist ressamların etkisi görülür.

Sonuç: Renkler, Yahya Kemal şiirinde yalnızca tasvir aracı değil, duygunun ve anlamın yoğunlaştırıcısıdır.

Grup 4 – Yahya Kemal’in Şiirlerinde Rüya

• Rüya motifi, Yahya Kemal’in şiirlerinde geçmiş, özlem, kaybolan zaman ve metafizik derinlik ile birleşir.
• “Rüya” şiirinde olduğu gibi rüya; gerçekliğin yumuşadığı, duyguların yoğunlaştığı bir alanı temsil eder.
• Rüya, şair için hem kişisel bir sığınak, hem de milletin hafızasına açılan kapıdır.
• Mehtap, gece, Boğaz ve hatıralar rüya ile birleşerek şiirlerde yarı gerçek – yarı hayal bir atmosfer oluşturur.
• Rüya, Yahya Kemal’in zaman, ölüm, sonsuzluk ve geçmiş gibi kavramları derinleştirmesinde etkili bir motiftir.

Sonuç: Rüya, Yahya Kemal’in şiirlerinde zamanın akışına ve insanın metafizik arayışına açılan estetik bir kapıdır.

Genel Değerlendirme

Yahya Kemal’in şiir evrenini şekillendiren dört temel motif — İstanbul, gece, renkler ve rüya — şairin hem estetik anlayışını hem de iç dünyasını bir bütün olarak ortaya koyar.
Bu motifler sayesinde Yahya Kemal:

• tarihi ve kültürü,
• bireysel duyguları,
• hayal gücünü,
• saf şiir anlayışını,
• millî hafızayı

tek bir potada eriterek Türk şiirinde benzersiz bir üslup oluşturmuştur.