11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Sayfa 80-81-82-83-84-85 Cevapları Meb Yayınları

2. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 80

1-8. soruların cevabını boş bırakılan alanlara yazınız.

1. MS 2. yüzyıl-MS 15. yüzyıl felsefesinin ayırt edici özellikleri nelerdir?
Bu dönemin felsefesi, dini düşünceler ile bilimsel araştırmaları bir araya getirir. Felsefi metinlerde Tanrı'nın varlığı, ahlak, evrenin düzeni gibi konular ağırlıklı olarak ele alınmıştır.

2. Hristiyan felsefesinde sorgulanan temel problemler nelerdir?
Tanrı’nın varlığı ve birliği, insanın özgür iradesi, evrenin yaratılışı ve ahiret konuları sorgulanmıştır.

3. Hristiyan felsefesinde Tanrı’nın varlığını kanıtlamak için hangi argümanlar kullanılmıştır?
Ontolojik, kozmolojik ve ahlaki argümanlar Tanrı’nın varlığını kanıtlamak için kullanılmıştır.

4. Tümeller probleminin Hristiyan felsefesi için neden önemli olduğunu açıklayınız.
Tümeller problemi, Tanrı’nın evreni nasıl yarattığı ve soyut kavramların gerçekliği açısından Hristiyan teolojisini destekler.

5. Gazâlî’nin bilginin kaynağı ile ilgili görüşleri, diğer İslam filozoflarının görüşlerinden hangi bakımdan farklıdır?
Gazâlî, bilginin kaynağını vahiy ve kalp gözüne dayandırırken, diğer filozoflar akıl ve deneysel bilgilere daha fazla vurgu yapmıştır.

6. İslam felsefesinin “irade özgürlüğü problemi” ne getirdiği açıklamalar nelerdir?
İslam filozofları, insanın özgür iradesi ile kader arasında bir denge kurmuş, insanın sorumluluğuna vurgu yapmıştır.

7. İslam ve Hristiyan felsefesinin temel problemleri hangi yönlerden farklılaşmaktadır?
İslam felsefesi daha çok akıl ve vahiy dengesi üzerine yoğunlaşırken, Hristiyan felsefesi Tanrı’nın doğası ve kurtuluş teolojisine odaklanır.

8. 8-12. yüzyıllar arasında Antik Yunan felsefesinden yapılan çevirilerin İslam felsefesine etkileri nelerdir?
Bu çeviriler, İslam dünyasında bilimsel ve felsefi düşüncenin gelişimini sağlamış, özellikle mantık ve metafizik alanında büyük ilerlemelere yol açmıştır.

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 81

9-11. soruları aşağıda verilen parçaya göre cevaplayınız.

9. Soru: İslam felsefesi neden Plotinos’un felsefesinden etkilenmiştir
Cevap: Plotinos’un Tanrı ve ruh anlayışı, İslam’ın tevhid (Tanrı’nın birliği) ve ruhun ölümsüzlüğü ile örtüştüğü için İslam felsefesini derinden etkilemiştir. Ayrıca, evrenin Tanrı’dan sudûr ile meydana geldiği fikri, İslam kozmolojisine uygun bulunmuştur.

10. Soru: İslam felsefesi Yeni Platonculuğun hangi tezlerinden etkilenmiştir?
Cevap: İslam felsefesi, Yeni Platonculuğun Tanrı’nın tekliği, ruhun ölümsüzlüğü, sudûr teorisi ve insanın nihai kurtuluşunun Tanrı’ya dönmek olduğu görüşlerinden etkilenmiştir.

11. Soru: İslam felsefesi için doğru olan ifadeleri (✓) işareti koyarak gösteriniz.

a) Yeni Platonculuktan farklı bir evren anlayışı vardır. ()
b) Felsefe akla dayandığından vahyi reddeder. ()
c) Evrenin yaratılışı problemi, İslam felsefesinde tartışılmıştır. (✓)
ç) Akılla iman arasında bir karşıtlık söz konusudur. ()
d) Yaratımda Tanrı’nın taşması anlayışı, bazı filozoflar tarafından savunulur. (✓)
e) Antik Yunan düşüncesine karşı oluş söz konusudur. ()
f Felsefeyi vahiyle bağdaştırma amacı güder. (✓)

Soru: 12-16. cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayınız.

Augustinus, Tertullian, El Kindî, Fârâbî, Mutezile, Clemens

12) Hristiyan filozoflarından Clemens inancın bilgiden önce gelmesi gerektiğini savunur.
13) Vahyin olmadığı durumlarda bile insanın akıl yoluyla Tanrı’nın varlığına ulaşmakla yükümlü olduğu görüşünü Mu’tezile savunur.
14) Vahye dayalı bilgiyle felsefi bilgi arasında bir fark olmadığını savunan El Kindî felsefenin dinî hakikatleri anlamak için inananlara yeni yollar gösterdiğini düşünür.
15) “Akılalmaz olduğu için inanıyorum!” diyen Tertullian insanın aklıyla Tanrı’nın sırlarına erişemeyeceği iddiasındadır.
16) “İnanabilmek için anla, anlayabilmek için iman et!” diyen Augustinus inancın bilgiyi anlaşılır hâle getirdiğini öne sürer.

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 82

Soru: 17-18. uygulamaları gerçekleştiriniz.

17. Soru: Aşağıda yapılandırılmış gridde bazı filozof adları numaralı olarak verilmiştir. Bu numaraları uygun ifadelerin karşısına yazınız (Aynı numarayı bir veya birden fazla ifade için kullanabilirsiniz.).

a. Kötülüğün kaynağı insanın özgür iradesidir.
1, 3, 9, 10 (İbn Sînâ, Fârâbî, Augustinus, Clemens)

b. Tüm varlıklar, evrenin ilk nedeni olan Tanrı’nın sudûr etmesiyle meydana gelmiştir.
1, 3 (İbn Sînâ, Fârâbî)

c. Kesin bilgiye sezgi ile ulaşılır.
2 (Gazâlî)

ç. Erdemli bir toplumda yaşamak insanı mutlu kılar.
3, 4 (Fârâbî, İbn Rüşd)

d. “Tanrı yoktur.” demek bile Tanrı’nın var olduğunun kanıtıdır.
8 (Anselmus)

e. Kötülük iyiliğin eksikliğidir.
9, 12 (Augustinus, Aquinal Thomas)

f. Tümeller, gerçek varlıklar değil yalnızca birer dilsel ifadedir.
11 (Ockhamlı William)

g. Evren, sürekli olarak her an yeniden yaratılmaktadır.
6 (El Kindî)

ğ. Devletler de canlılar gibi doğar, büyür ve ölür.
5 (İbn Haldûn)

h. Felsefe ve din, aynı hakikatin farklı görünümleridir.
4, 6 (İbn Rüşd, El Kindî)

ı. Akıl, inancın hakikatlerini kavrayamaz.
7 (Tertullian)

i. Tümeller, insan zihninden ve bireysel varlıklardan bağımsız gerçekliklerdir.
2, 7 (Gazâlî, Tertullian)

18. Soru: Aşağıda birbiriyle bağlantılı doğru/yanlış ifadeler içeren tamlayıcı dallanmış ağaç verilmiştir. İlk ifadeden başlayıp her doğru (D) ya da yanlış (Y) cevabınıza göre okları takip ederek çıkışa ulaşınız.

MS 2. yüzyıl-15. yüzyıl felsefesi, Hristiyan ve İslam felsefesi olmak üzere iki önemli düşünce geleneğini içinde barındırır. (D)
Hristiyan felsefesi, Patristik ve Skolastik dönemlerden oluşur. (D)
Patristik Dönem’de Hristiyan inancını savunma amacıyla felsefe yapılmıştır. (D)
1. çıkış

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 83

Soru: 19-40. sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.

19. Soru: Skolastik felsefenin amacı; aklın vahiyle gelenleri kanıtlaması, denetlemesi ve açıklaması için dinin önermelerine felsefi kavram üretmektir. Buna göre skolastik felsefe için aşağıdakiler- den hangisi söylenemez?

Cevap: C) Yeni bilgilere ulaşmak için felsefe yapılır.

20. Soru: Fârâbî, devletleri beş gruba ayırır. Gerçek mutluluğun bilgisine sahip olmayan, kişisel çıkarlarını koruma, servet ve özgürlük peşinde koşma amaçlarını taşıyan vatandaşlar cahil devletleri meydana getirir. Gerçek mutluluğun nasıl elde edileceğini bildiği hâlde bunlara uygun yaşamayanlar, bozuk devleti oluşturur. Bir devlet, halkı başlangıçta gerçeklere uygun yaşarken zamanla ondan ayrılmışsa değişmiş devlettir. İnsanlar, din ve gerçek mutluluk üzerine yanlış bilgiye sahipse şaşkın devlettir. Yetkin idareci yani peygamber tarafından yönetilen ve onların ilettiği bilgileri hem bilen hem de bunlara uygun davranan kişiler erdemli devleti kurar. Bu parçaya göre erdemli devlet ile ilgili olarak aşağıdaki yargıların hangisi doğrudur?
Cevap: C) Devleti erdemli yapan temel ölçüt bilgidir.

21 Soru: İmam Mâtürîdî, Tanrı’nın akılla bulunabileceğini ve vahiy gelmese bile insanların Tanrı’nın varlığını tasdik etmekle mesul olduğunu savunur.
İmam Mâtürîdî’nin bu görüşü,
I. İnanç ve akıl birbiriyle çatışır.
II. Dinî hakikatlere akıl aracılığıyla ulaşılır.
III. İnanç esasları insan aklının sınırlarını aşar.
yargılarından hangileriyle çelişir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III
Cevap: E

22. Soru: Anselmus da birçok Hristiyan filozof gibi Antik Yunan düşünürlerinin argümanlarını kullanarak görüşlerini temellendirmiştir. Ona göre dünyada çeşit çeşit iyilik vardır. Bu iyilikleri hiyerarşik bir sıraya koymak mümkündür yani iyi şeyler, iyilikleri bakımından derecelendirilebilir. Her iyi şey, iyiliğini kendisinden daha yetkin bir “iyi”den alır. Tek tek iyiler, “iyi”den pay alarak iyi olurlar. En yetkin ve yüksek “iyi”, sadece kendi iyiliğini kendinden alır. İyiliğini bir başka iyiye borçlu değildir çünkü o, en yetkin “iyi”dir. O, hep başkalarını iyi eder. O, hep diğer varlıkları var eder. O hâlde en yetkin “iyi” vardır ve o da Tanrı’dır. Anselmus bu görüşünde Yunan filozoflarından hangisinin argümanlarını kullanmıştır?

A) Aristoteles B) Demokritos C) Herakleitos D) Parmenides E) Platon
Cevap: E

23. Soru: Platon’un tümellere gerçek ve tözsel varlık yükleyen öğretisine…adı verilir. Buna karşın Aristoteles’in tümellerin gerçekten var olduklarını ancak bireysel şeylerden ayrı bir varoluşa sahip olmadıklarını öne süren öğretisi ise…olarak adlandırılır. Öte yandan …her iki görüşe de karşı çıkar. O, ideaların şöyle ya da böyle gerçek bir varoluşa sahip olmalarını kabul etmez ve onlara yalnızca düşünülen varlık olma statüsü verir. Tümeller var olmaz, yalnızca tümellerin kavramları var olur. Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi kavramlar gelmelidir?

A) Kavram realizmi – Konseptüalizm – Nominalizm
B) Kavram realizmi – Nominalizm – Konseptüalizm
C) Konseptüalizm – Kavram realizmi – Nominalizm
D) Konseptüalizm – Nominalizm – Kavram realizmi
E) Nominalizm – Konseptüalizm – Kavram realizmi
Cevap: A

24. Soru: Doğru olan, gerçeğe giden yolu bulmaktı ve bu yol, yaratıcıya duyulan ‘aşk’ tan geçerdi. Bir bitki de bir hayvan da sevebilir ancak hem bedeniyle hem bilinciyle hem düşüncesiyle hem de belleğiyle sevebilen tek varlık insandır.” görüşünü savunan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Augustinus B) Fârâbî C) İbn Haldûn D) Mevlânâ E) Tertullian
Cevap: D

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 84

25. Soru: Antik Yunan’da felsefe; din veya mitolojiden bağımsız bir biçimde, akla dayanarak evreni açıklama, bilmek için bilmek amacıyla yapılmıştır ancak MS 2-15. yüzyıllar arasında felsefe, dinin hizmetine koşulmuştur. Bu dönemde felsefenin amacı; duygu ve kanıda sağlam ve tartışmasız olarak elde bulunanı, pekiştirilmiş olanı düşünce ile açıklığa kavuşturmak ve kavramsal olarak dile getirmektir. Bu parçaya göre MS 2. yüzyıl-MS 15. yüzyıl felsefesi için aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

A) Konularına eleştirel yaklaşır.
B) Felsefenin konu alanı geniştir.
C) Evreni anlamak için akla güvenilir.
D) Din merkezli düşünme egemendir.
E) Teorik kaygılarla felsefe yapılmıştır.
Cevap: D

26. Soru: Tasavvufta Tanrı, ezelî ve ebedîdir. Onun dışındaki varlıklar, zamanla yok olacaktır. Tanrı hem zahirdir hem bâtındır yani hem açıktır hem gizlidir. Açıklığı içinde gizli, gizliliği içinde açıktır. O, baştaki gözle görülmez fakat basiret gözü ile görülebilir. Mutasavvıflar onu kalp gözü ile görürler. Buna göre insanın Tanrı bilgisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Tanrı bilinemezdir.
B) Tanrı sezgi ile bilinebilir.
C) Akıl Tanrı’nın bilgisini verir.
D) Tanrı akıl ve sezgiyle bilinir.
E) Duyularla Tanrı’nın bilgisine ulaşılır.
Cevap: B

27. Soru: MS 2-15. yüzyıl felsefesinde iki bilgi kaynağı vardır. İlki bir konuyu açıklarken din otoritelerinin o konu ile ilgili düşünceleridir. Diğeri de bu açıklamanın Aristoteles’in tümdengelimsel çıkarım kurallarına uyup uymadığıdır. Bu dönem için İtalyan düşünür Andrea Cesalpino “Kuşku yoktur, hakikat tümüyle Aristoteles’in yapıtındadır.” der. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) Bilgi, duyu ve deney ile elde edilir.
B) Dinî bilgiler her zaman doğru değildir.
C) Akılsal çıkarımlar doğru bilgiyi vermez.
D) Aristotelesçi akıl yürütme bilginin kaynağıdır.
E) Doğru bilginin imkânından şüphe edilmelidir.
Cevap: D

28. Soru: Augustinus’un “Zaten gök ve yer de kendi kendilerini yaratmadıklarını haykırıyorlar.” sözünden aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?

A) Evren Tanrı’nın varlığına en iyi kanıttır.
B) Göğün ve yerin varlık sebebi Tanrı’dır.
C) Evreni bilmek Tanrı’yı bilmektir.
D) Her şeyin yaratıcısı Tanrı’dır.
E) Evren ezelî ve ebedîdir.
Cevap: E

Soru: I. Kötülük
II. Tümeller
III. Tanrı’nın varlığını kanıtlama
IV. Tanrı’nın var olup olmadığı Yukarıdakilerden hangileri Hristiyan felsefesinde sorgulanan temel problemlerdendir?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV
Cevap: D

29. Soru: Aşağıdakilerden hangisi Hristiyan felsefesinin temel problemlerinden biri değildir?

A) Tümel varlıkların nerede bulunduğu
B) Tanrı’nın kötülüğe neden izin verdiği
C) İnsan yaşamının anlamının ne olduğu
D) Tanrı’nın varlığının nasıl kanıtlanacağı
E) Tümellerin nasıl bir gerçekliğe sahip olduğu
Cevap: C

30. Soru: Anselmus’a göre Tanrı, en yüce ve en mükemmel varlık olarak düşünülmelidir. Var olmak, varoluşun bir özelliğidir. Diğer bir ifadeyle bir varlık düşünüldüğünde onun var olma olasılığı vardır. Gerçek varlık, düşünceyle sınırlı kalmaz; düşüncenin ötesinde de var olur. Eğer Tanrı sadece düşünceyle sınırlı kalıyorsa o zaman daha büyük ve daha mükemmel bir varlık düşünülebilir. Gerçek varlık, düşünceyle sınırlı kalmayan bir Tanrı’yı içerir. Dolayısıyla Tanrı düşünceyle sınırlı kalmaz ve gerçekten var olan en yüce varlıktır. Anselmus bu görüşünde aşağıdaki kanıtlardan hangisini kullanmıştır?

A) İyilik kanıtı
B) Kozmolojik kanıt
C) Ontolojik kanıt
D) Teleolojik kanıt
E) Yaratma kanıtı
Cevap: C

11. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 85

31. Soru: Verilen ifadelerden hangisi MS 2. yüzyıl-MS 15. yüzyıl felsefesinin özerklerindendir?

A) Felsefe, dinî hakikatleri açıklama aracıdır.
B) Akıl, asıl gerçekliği açıklamakta yeterlidir.
C) Gerçekliğin bilgisine duyularla ulaşılır.
D) Hakikati bilimsel bir anlayışla ele alır.
E) Eleştirel bir bakış açısına sahiptir.
Cevap: A

32. Soru: Kötülüğü ortadan kaldırmaya gücü olmasına rağmen Tanrı’nın kötülüğe izin verdiğini, bunun nedeninin ise insan tarafından anlaşılmasının mümkün olmadığını savunan İslam filozofu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fârâbî B) Gazâlî C) İbn Haldûn D) İbn Rüşd E) İbn Sînâ
Cevap: B

34. Soru: Verilen yargılardan hangisi patristik felsefe için söylenemez?

A) Hristiyan felsefesinin ilk dönemidir.
B) Bu dönemde savunma amaçlı felsefe yapılmıştır.
C) Bu dönemin filozofları “Kilise Babaları” olarak anılır.
D) Platon’un görüşleri dönemin filozoflarını etkilemiştir.
E) Bu dönemin felsefesi “okul felsefesi” olarak da adlandırılır.
Cevap: E

35. Soru: İslam felsefesinde yaratımın bir kerede olup biten bir şey olmadığını iddia ederek “sürekli yaratma” kavramını ve teorisini savunan filozof aşağıdakilerden hangisidir?

A) El Kindî B) Fârâbî C) Gazâlî D) İbn Rüşd E) İbn Sînâ
Cevap: D

36. Soru: Evrende var olan her şeyin birlik ve bütünlük içerisinde olduğu, evrendeki bu düzenin rastlantısal olmadığı görüşünden hareketle Tanrı’nın varlığını temellendiren Boethius’un kullandığı kanıt verilenlerden hangisidir?

A) İlk neden kanıtı
B) Kozmolojik kanıt
C) Ontolojik kanıt
D) Paleontolojik kanıt
E) Teleolojik kanıt
Cevap: E

37. Soru: Gazâlî bütün var olan bilgide; öncelikle kalbi bilmek gerektiğini, oradan hareketle kişinin kendini bilebileceğini, kendini bilme yoluyla da Allah’ı bilebileceğini, oradan da diğer bütün her şeyin bilinebileceğini savunmaktadır. Bu parçada Gazâlî’nin bilginin kaynağı olarak gördüğü “kalp” aşağıdakilerden hangisine karşılık gelir?

A) Akıl B) Akıl ve duyu C) Duyu D) Sezgi E) Vahiy
Cevap: D

38. Soru: I. Dinî temellere dayanan bir felsefedir.
II. Tanrı’nın varlığına dair sorgulamalar yapılmıştır.
III. Filozoflar aynı zamanda kilise mensubudur.
Verilenlerden hangileri Hristiyan felsefesinin özelliklerindendir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

39. Soru: Verilenlerden hangisi Hristiyan felsefesi ve İslam felsefesinin ortak özelliği değildir?

A) Tanrı’nın var olduğuna dair kanıtlar ortaya koymuşlardır.
B) Filozoflar bilimsel çalışmalara katkıda bulunmuştur.
C) Felsefe dinî öğretileri temellendirme amacındadır.
D) Tanrı merkezli bir felsefe anlayışı hâkimdir.
E) Antik Yunan felsefesinden etkilenmiştir.
Cevap: B

40. Soru: Verilenlerden hangisi MS 2. yüzyıl-MS 15. yüzyıl filozoflarının “inanç akıl” tartışmasında savunduğu görüşlerden biri değildir?

A) Akıl, inancı temellendirmede bir araçtır.
B) Akıl, vahiy bilgisinin kavranmasını sağlar.
C) Aklın doğruları, vahyin doğrularıyla çelişir.
D) Aklın hakikatleri, inanç hakikatlerinden üstündür.
E) Vahiy bilgisi ile akla dayalı bilgi birbirini tamamlar.
Cevap: D