11. Sınıf Tarih Ders Kitabı 4. Ünite Değerlendirme Soruları ve Cevapları Dersdestek Yayınları

11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 203

A- Aşağıdaki kavramları kısaca açıklayınız.

• Metternich Sistemi: Avusturya Başbakanı Klemens von Metternich’in geliştirdiği, Avrupa’daki mutlak monarşileri korumayı ve Fransız Devrimi’nin yayılmasını önlemeyi amaçlayan diplomasi ve denge sistemidir.
• Filik-i Eterya: 1814 yılında kurulan ve Osmanlı Devleti’nden bağımsız bir Yunan devleti kurmayı amaçlayan gizli bir örgüttür.
• Panslavizm: Slav halklarını tek çatı altında birleştirmeyi ve Osmanlı Devleti’ne karşı bağımsızlıklarını kazanmayı hedefleyen siyasi bir akımdır.
• Muhtariyet: Bir bölgenin veya devletin iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde merkezi yönetime bağlı olarak yönetilmesi anlamına gelen özerklik sistemidir.

B- Aşağıdaki ifadeleri kutucuklarda verilen kavramların uygun olanlarıyla tamamlayınız.

Erzurum-Tanzimat-Fermanı-III. Selim-Rusya-II. Mahmud-Avusturya-Abdülaziz-Eflâk-Girit-Kıbrıs-muhtarlık-Berlin

1) Osmanlı Devleti’nde ilk muhtarlık seçimi Kastamonu sancağı sınırları içinde yapılmıştır.
2) Viyana Kongresi’nin başkanlığını Avusturya Başbakanı Metternich yapmıştır.
3) Osmanlı tebaası olan Rumlar, sırasıyla Eflak ve Mora’da isyan etmişlerdir.
4) Hünkar İskelesi Antlaşması’yla Rusya Boğazlardan serbest geçiş hakkı kazanmıştır.
5) Ayastefanos Antlaşması’yla Rusya’ya bırakılan Doğubeyazıt Berlin Antlaşması’yla Osmanlı Devleti’ne geri verilmiştir.
6) Osmanlı Padişahı Abdülaziz 30 Mayıs 1876’daki bir darbeyle tahtan indirilmiştir.
7) Yunanistan II. Meşrutiyet’in ilanını takip eden günlerd Girit Adası’nı ilhak etmiştir.
8) Nene Hatun, Erzurum Savunması sırasında kahramanlıklar göstermiş bir Türk kadınıdır.
9) Osmanlı Padişahı II. Mahmud Mehmet Ali Paşa İsyanı’na karşı Rusya’dan yardım istemiştir.
10) Osmanlı Devleti iltizam sistemini Tanzimat Fermanı ile kaldırmıştır.

C- Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

1) (Y) Kutsal Yerler Meselesi, 93 Harbi’nin nedenlerinden biridir.
2) (D) Şark Meselesi, ilk olarak Viyana Kongresi’nde gündeme getirilmiştir.
3) (D) Osmanlı Devleti’nde Islahat Fermanı’yla gayrimüslimlere devlet memuru olabilme hakkı tanınmıştır.
4) (D) Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı öncesinde Rusya’ya ittifak teklifinde bulunmuştur.
5) (Y) Sened-i İttifak, Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanmıştır.
6) (D) Türk siyasi tarihinin ilk çok partili seçimleri, II. Meşrutiyet Dönemi’nde yapılmıştır.
7) (Y) Arnavutluk, Osmanlı Devleti’nin 93 Harbi’ndeki yenilgisi üzerine bağımsızlığını ilan etmiştir.
8) (D) Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı ile anayasal monarşi düzenine geçmiştir.
9) (D) Dömeke Meydan Savaşı, Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında yapılmıştır.
10) (Y) Ziya Gökalp, Osmanlıcılık akımının temsilcilerinden biridir.

Sayfa 204 Cevapları

Ç- Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

Soru: Fransa’nın Osmanlı Devleti’ne karşı Mehmet Ali Paşa’yı desteklemesinin nedenleri nelerdir?
Cevap: Fransa, Akdeniz’de stratejik üstünlük sağlamak, Mısır’daki ekonomik çıkarlarını korumak ve İngiltere’nin bölgedeki etkisini dengelemek amacıyla Mehmet Ali Paşa’yı desteklemiştir. Ayrıca Fransa, Mısır üzerindeki ticari bağlantılarını güçlendirmek ve Osmanlı’dan bağımsız hareket edebilen bir müttefik kazanmak istemiştir.

Soru: Avrupa tarihinde Viyana Kongresi’yle birlikte başlayan yeni döneme “Restorasyon Dönemi” adı verilmesinin nedenleri nelerdir?
Cevap: Fransız İhtilali ve Napolyon Savaşları ile bozulan Avrupa’daki siyasi düzenin yeniden kurulması ve monarşik yönetimlerin eski gücüne kavuşturulması hedeflenmiştir. Bu süreçte, mutlak monarşileri korumak ve devrim hareketlerini engellemek için Metternich Sistemi uygulanmıştır.

Soru: Navarin Olayı’nın nedenleri ve sonuçları nelerdir?

• Nedenleri: İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlı Devleti’nin Yunan isyanını bastırmasını engellemek istemesi ve Yunanistan’ın bağımsızlığını desteklemeleri.
• Sonuçları: Osmanlı ve Mısır donanması ağır hasar almış, Osmanlı Devleti’nin deniz gücü zayıflamış ve Yunanistan’ın bağımsızlık süreci hızlanmıştır.

Soru: I. Meşrutiyet’in Tersane Konferansı’nın toplandığı günde ilan edilmiş olmasının nedenleri nelerdir?
Cevap: Osmanlı Devleti, I. Meşrutiyet’i ilan ederek Avrupa devletlerinin reform baskılarını azaltmayı ve konferansta Osmanlı’nın lehine kararlar alınmasını sağlamayı amaçlamıştır. Meşrutiyet ile Osmanlı, Avrupalı devletlere modernleşme yolunda adım attığını göstermek istemiştir.

Soru: Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı’nın galiplerinden biri olmasına rağmen savaşın sonunda imzalanan Paris Antlaşması’nın hangi maddesiyle mağlup devlet durumuna düşürülmüştür?
Cevap: Paris Antlaşması’nda Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altına alınmış, ancak bu durum Osmanlı’nın kendi gücüyle varlığını sürdüremeyen bir devlet olarak görülmesine neden olmuştur. Ayrıca, Osmanlı’nın Karadeniz’de donanma ve tersane bulundurması yasaklanarak askeri gücü sınırlandırılmıştır.

D- Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1. Soru: II. Abdülhamid’in Makedonya demiryolu imtiyazını Avusturya’ya vermesi üzerine İngiltere Kralı VII. Edward ile Rus Çarı II. Nikola, 10 Haziran 1908’de Estonya’nın başkenti Reval’de bir araya geldiler. Bu görüşmede taraflar, Makedonya’da uluslararası denetimin artırılmasına karar verdiler. Ayrıca İngilizler, Makedonya’ya uluslararası denetime bağlı özel bir vali atanmasını talep ettiler. Reval Görüşmesi, İttihat ve Terakki çevreleri tarafından Makedonya’nın Osmanlı Devleti’nden koparılmasına yönelik hazırlık olarak değerlendirildi. Bunun üzerine Resne Taburu Komutanı Kolağası Niyazi Bey, 3 Temmuz 1908 günü yüz civarındaki adamıyla kentin cephaneliğini basıp gerekli silah ve mühimmatı aldıktan sonra Ohri’de ayaklandı. Onu diğer subaylar izleyince bu başkaldırı tüm hızıyla Makedonya’ya yayıldı. Bu gelişmeler üzerine İttihat ve Terakki çevreleri, Padişah II. Abdülhamid’i aşağıdaki kararlardan hangisini almaya zorlamıştır?

A) İngiltere ve Rusya’ya savaş ilan etme
B) Kanûn-ı Esâsî’yi yürürlüğe koyma
C) Makedonya’yı doğrudan Osmanlı Devleti’ne bağlama
D) Avusturya’ya verilen demiryolu imtiyazını geri alma
E) Kendi rızasıyla tahttan çekilme

Cevap: B (Kanûn-ı Esâsî’yi yürürlüğe koyma)

2. Soru: Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki olayların hangisinden sonra padişah değişikliği yaşanmıştır?

A) 31 Mart Vakası
B) Vakay-ı Hayriye
C) Navarin Olayı
D) Bâbıâli Baskını
E) Kanûn-ı Esâsî’nin ilanı

Cevap: A (31 Mart Vakası)

Sayfa 205 Cevapları

3. Soru: Aşağıda verilen şemadaki devletler, XIX. yüzyılda büyük devletler olarak adlandırılmıştır. Bu devletlerin özellikleri göz önünde bulundurulduğunda aşağıdaki kriterlerden hangisinin söz konusu adlandırmada etkili olmadığı söylenebilir?

A) Egemenlik sahası
B) Yönetim şekli
C) Sanayi üretimi
D) Eğitim düzeyi
E) Askerî güç

Cevap: B (Yönetim şekli büyük devlet olma kriterinde belirleyici bir unsur olmamıştır. Mutlak monarşi, meşrutiyet veya cumhuriyetle yönetilen devletler büyük güç olarak kabul edilmiştir.)

4. Soru: Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 8 Temmuz 1833’te Hünkar İskelesi Antlaşması yapıldı. Hünkar İskelesi Antlaşması; altısı açık, biri gizli olmak üzere yedi maddeden meydana geliyordu. Antlaşmanın açık maddelerinde şu hükümler yer alıyordu:

• İki devletten biri saldırıya uğrarsa diğeri ona her türlü yardımı yapacaktır.
• 1829 Edirne Antlaşması ile buna dayalı olarak yapılan sonraki antlaşmalar yeniden onaylanacaktır.
• Osmanlı Devleti’ne bir saldırı olursa Rusya, iki taraf arasında kararlaştırılacak sayıda, karadan ve denizden bu devlete yardım gönderecektir.
• Yardım isteyen devlet, yardıma gelecek kara ve deniz kuvvetlerinin masraflarını ödeyecektir.
• Antlaşmanın süresi sekiz yıl olacaktır.
• Antlaşma, iki ay içinde hatta mümkün olursa daha önce onaylanacaktır.
• Taraflar ülkelerinin güvenliği için birbirlerine maddi yardımda bulunacaktır. Osmanlı Devleti, Rusya’nın güvenliği tehlikeye düştüğünde maddi yardım yapmak yerine Çanakkale Boğazı’nı kapatacaktır.

Hünkar İskelesi Antlaşması’nın bu maddelerinden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Rusya, daha önce elde ettiği diplomatik kazanımlarını güvence altına almıştır.
B) Osmanlı Devleti, ekonomik bakımdan zayıf durumdadır.
C) Osmanlı Devleti, toprak bütünlüğünü tek başına koruyacak durumda değildir.
D) Taraflar, yakın zamanda saldırıya uğrayabileceklerini tahmin etmektedir.
E) Antlaşmanın amacı, tarafların yeni topraklar kazanarak sınırlarını genişletmesidir.

Cevap: E (Bu antlaşma, Osmanlı ve Rusya'nın sınırlarını genişletmek amacıyla değil, güvenliklerini sağlamak için yapılmıştır.)

5. Soru: Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa, askerî ve ekonomik alanda güçlendikten sonra 1831 yılında Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmıştır. Osmanlı Devleti’ni zor duruma düşüren ve uzun süre meşgul eden Mehmet Ali Paşa Ayaklanması aşağıdaki gelişmelerden hangisi ile sona ermiştir?

A) 1856 Paris Antlaşması
B) 1878 Ayastefanos Antlaşması
C) 1833 Kütahya Antlaşması
D) 1840 Londra Antlaşması
E) 1878 Berlin Antlaşması

Cevap: D (Mehmet Ali Paşa Ayaklanması, Avrupa devletlerinin müdahalesiyle 1840 Londra Antlaşması ile sona ermiştir. Bu antlaşma ile Mısır, Osmanlı Devleti’ne bağlı kalmış ancak Mehmet Ali Paşa ve soyundan gelenler tarafından yönetilmesi kararlaştırılmıştır.)

6. Soru: Avrupa devletleri, Viyana Kongresi’nde monarşilere karşı başlayan milliyetçilik hareketlerini önleme konusunda anlaşmalarına rağmen Osmanlı Devleti içindeki azınlıkların bağımsızlık amaçlı ayaklanmalarını desteklemişlerdir.
Bu bilgilerden hareketle Avrupa devletleri hakkında,

I. Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirleri benimsemişlerdir.
II. Osmanlı Devleti’ni parçalamaya çalışmışlardır.
III. Siyasi alanda çifte standart uygulamışlardır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III

Cevap: E (Avrupa devletleri, kendi topraklarında milliyetçi isyanları bastırmaya çalışırken, Osmanlı Devleti’ndeki azınlık isyanlarını desteklemişlerdir. Bu durum, Osmanlı’yı parçalamaya çalıştıklarını ve siyasi alanda çifte standart uyguladıklarını göstermektedir.)

Sayfa 206 Cevapları

7. Soru: 1841 yılında toplanan Londra Boğazlar Konferansı’na Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, Avusturya, Rusya ve Prusya katılmıştır. Konferansın sonunda imzalanan Londra Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazların Osmanlı egemenliğinde kalması ve barış döneminde yabancı savaş gemilerine kapalı tutulması kararlaştırılmıştır.

Buna göre,

I. Osmanlı Devleti, Boğazlar üzerinde tam egemenlik sağlamıştır.
II. Boğazların jeopolitik önemi azalmıştır.
III. Boğazlar uluslararası bir statü kazanmıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III

Cevap: C (Boğazlar, Osmanlı’nın egemenliğinde kalsa da uluslararası bir statüye kavuşmuştur. Ancak Osmanlı tam egemenlik sağlayamamış ve jeopolitik önemi azalmamıştır, aksine artmıştır.)

8. Soru: XIX. yüzyılın sonlarına doğru siyasi birliğini sağlayan Almanya, Osmanlı Devleti’ne yakınlaşma politikası izlemeye başlamıştır.

Almanya’nın bu politikasında;

I. Osmanlı padişahlarının halifelik unvanından yararlanma,
II. Osmanlı tebaası olan gayrimüslimlerin koruyuculuğunu üstlenme,
III. İngiltere’nin sömürgelerine giden yolu kapatma,
IV. Ham madde ve pazar imkânlarını genişletme

amaçlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir?

A) Yalnız I
B) I ve III
C) III ve IV
D) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV

Cevap: D (Almanya, Osmanlı ile iyi ilişkiler kurarak İngiltere’nin sömürge yollarını tehdit etmeyi ve Osmanlı topraklarını hammadde ve pazar açısından kullanmayı hedeflemiştir. Ancak Osmanlı’daki gayrimüslimlerin koruyuculuğu konusunda aktif bir politika izlememiştir.)

9. Soru: Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde siyasi ve toplumsal birliği korumak amacıyla ortaya atılan fikirlerden biri Osmanlıcılık idi. Osmanlıcılık düşüncesine göre devleti parçalanmaktan kurtarmak için her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırarak bütün vatandaşların haklar ve yükümlülükler bakımından eşit olduğu bir Osmanlı milleti oluşturmak gerekiyordu. Ancak böyle olduğu takdirde vatandaşlar arasında duygu ve düşünce birliği sağlanabilir, ayrılıkçı hareketlerin önüne geçilebilirdi.

Buna göre Osmanlı Devleti’nde yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Osmanlıcılık fikrine katkıda bulunduğu söylenemez?

A) Kanûn-ı Esâsî’nin kabulü
B) Gayrimüslimlerden alınan cizye vergisinin kaldırılması
C) Gülhane Hatt-ı Hümayûnu’nun ilanı
D) Doğu Rumeli’ye idari özerklik verilmesi
E) Vatandaşlara zorunlu askerlik yükümlülüğünün getirilmesi

Cevap: D (Osmanlıcılık fikri, Osmanlı halklarını bir arada tutmayı amaçlarken, Doğu Rumeli’ye idari özerklik verilmesi ayrılıkçı eğilimleri güçlendirmiştir. Bu nedenle Osmanlıcılık fikrine katkı sağlamamıştır.)

10. Soru: Osmanlı Devleti, 23 Aralık 1876’da Kanûn-ı Esâsî’nin ilanıyla kısmen de olsa halkın yönetime katılmasına imkân veren meşrutiyet yönetimine geçmiştir. İlk Osmanlı anayasası olan Kanûn-ı Esâsî’de yer alan bazı maddeler şunlardır:

• Meclisi açma ve kapatma yetkisi padişaha aittir.
• Kanunlar padişahın başkanlığındaki Bakanlar Kurulunca uygulanacaktır.
• Kanun teklifleri yalnızca hükümet tarafından verilecektir.
• Ayan Meclisi üyeleri padişah tarafından tayin edilecektir.
• Padişah tehlikeli gördüğü kişileri sürgün edebilecektir.

Buna göre Kanûn-ı Esâsî'nin padişaha;

I. yasama,
II. yürütme,
III. yargı

güçlerinden hangilerine müdahale etme hakkı verdiği söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

Cevap: E (Kanûn-ı Esâsî, padişaha yasama yetkisi (meclisi açıp kapatma), yürütme yetkisi (kanunları uygulama ve hükümeti yönetme) ve yargı yetkisi (tehlikeli gördüğü kişileri sürgüne gönderme) konularında geniş yetkiler vermiştir.)

11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 207

E- Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.

1) Osmanlı Devleti’nin Kırım’ın Rusya’ya ilhakını resmen kabul ettiği antlaşma. (yaş)
2) Asılsız Ermeni iddialarının uluslararası bir meseleye dönüşmesine neden olan antlaşma. (berlin)
3) Osmanlı topraklarının Fransa ile Rusya arasında paylaşılmasını öngören 1807 tarihli antlaşma. (tilsit)
4) 93 Harbi sırasında Gazi Osman Paşa’nın savunma yaptığı Balkan şehri. (plevne)
5) Mehmet Ali Paşa kuvvetleri ile Osmanlı ordusu arasında 1839 yılında yapılan savaş. (nizip)
6) Balkan Savaşları sırasında Osmanlı Devleti’ne yardım gönderen Myanmar Müslümanlarının yaşadığı bölge. (arakan)
7) Ahmed Cevdet Paşa’nın hazırladığı Medeni Kanun. (mecelle)
8) 1798’de bir Osmanlı vilayeti olan Mısır’ı işgal eden Fransız general. (napolyon)
9) Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında imzalanan 1791 tarihli antlaşma. (ziştovi)
10) Osmanlı Devleti’nin galip devlet olarak imzaladığı son antlaşma. (paris)
11) Osmanlı Devleti’nden “Kutsal Yerler” ile ilgili isteklerde bulunan Rus elçisi. (mençikof)
12) Kırım Savaşı sırasında Rus donanmasının Osmanlı donanmasını yaktığı Karadeniz limanı. (sinop)
13) Şehit Türk askerleri için bağışta bulunan Müslümanların yaşadığı, Afrika’nın doğusundaki ada ülkesi. (moritus)
14) Viyana Kongresi’nde İngiltere, Rusya ve Avusturya ile birlikte “Dörtlü Bağlaşma”yı kuran Avrupa devleti. (prusya)
15) Kırım Savaşı’nda İngiltere ve Fransa ile birlikte Osmanlı Devleti’ne asker gönderen Avrupa devleti. (piyemonte)
16) Osmanlı topraklarının Rusya ve Avusturya arasında paylaşılmasını öngören proje. (grek)
17) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda ittifak kurduğu devlet. (almanya)
18) Mora İsyanı’nı bastıran Osmanlı donanmasının 1827 yılında yakıldığı liman. (navarin)