11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 44-45-46-47 Cevapları Meb Yayınları

1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

A- Aşağıdaki ifadeleri birer cümleyle açıklayınız.

• Zitvatorok Antlaşması: 1606 yılında Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında imzalanan, Avusturya'nın Osmanlı'ya karşı vergi ödeme yükümlülüğünü kaldıran ve iki devletin eşit statüsünü kabul eden antlaşmadır.
• Karlofça Antlaşması: 1699 yılında Osmanlı Devleti ile Avusturya, Venedik, Lehistan ve Rusya arasında imzalanan ve Osmanlı'nın büyük toprak kayıplarına neden olan barış antlaşmasıdır.
• Westphalia Antlaşması: 1648 yılında Kutsal Roma İmparatorluğu ve Avrupa'nın diğer büyük güçleri arasında imzalanan ve Avrupa'daki dini ve siyasi dengeleri yeniden belirleyen antlaşmadır.
• Çeşme Baskını: 1770 yılında Rus donanmasının Çeşme Limanı'nda Osmanlı donanmasına yaptığı baskın sonucu Osmanlı donanmasının büyük bir kısmının imha edilmesidir.

B- Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1- Zitvatorok Antlaşması’nın, Osmanlı Devleti’nin Batı siyasetinde meydana getirdiği etkiler nelerdir?
Zitvatorok Antlaşması, Osmanlı'nın Avusturya ile eşit statüde diplomatik ilişkilere girmesini sağlayarak Osmanlı'nın Batı'daki üstünlüğünün sona erdiğini göstermiştir.

2- Karlofça Antlaşması, Osmanlıların siyasetinde ne gibi değişikliklere neden olmuştur?
Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin Avrupa'da toprak kaybetmesiyle sonuçlandığı için Osmanlı'nın Batı'ya karşı savunma pozisyonuna geçmesine neden olmuştur.

3- Sömürgeciliğin yaygınlaşmasında etkili olan gelişmeler nelerdir?
Coğrafi keşifler, sanayi devrimi ve Avrupalı devletlerin deniz aşırı ticaret yollarına hakim olma isteği sömürgeciliğin yaygınlaşmasında etkili olmuştur.

4- Rusya’nın Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nden elde ettiği çıkarlar hangileridir?
Rusya, Karadeniz’de serbest ticaret hakkı kazanmış, Kırım Hanlığı bağımsız hale getirilmiş ve Rusya Osmanlı topraklarında Ortodoks halkın koruyucusu olma hakkını elde etmiştir.

C- Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1- XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin fetih politikalarında yavaşlama görülmesinde I. güçlü devletlerle komşu olunması, II. denizlerde üstünlüğün kaybedilmeye başlanması, III. Avrupa’da Protestanlık hareketlerinin başlaması durumlarından hangileri etkili olmuştur?
Cevap: D) I ve II
Açıklama: Osmanlı Devleti’nin fetih politikalarındaki yavaşlamada güçlü komşu devletler ve denizlerdeki üstünlüğün kaybedilmesi etkili olmuştur, ancak Protestanlık hareketlerinin bu yavaşlamada etkisi yoktur.

2- XVI. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti’nin Habsburglarla giriştiği mücadeleler uzun sürmüş ve bu mücadelelerde Osmanlı Devleti bütün gücünü kullanamamıştır. Bu durumun yaşanmasında aşağıdaki devletlerden hangisi etkili olmuştur?
Cevap: B) Safevi
Açıklama: Osmanlı Devleti, aynı dönemde Safevilerle de mücadele ettiği için tüm gücünü Habsburglara karşı kullanamamıştır.

3- Aşağıdaki devletlerden hangisi Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyılda diplomatik düzeyde ilişki kurduğu devletlerden biri değildir?
Cevap: A) İsveç
Açıklama: Osmanlı Devleti, XVII. yüzyılda İsveç ile diplomatik ilişki kurmamıştır.

4- Safevi Şahı I. Abbas, Osmanlılara karşı üstünlük sağlayabilmek için; I. ordusunu ateşli silahlarla takviye etmesi, II. Avrupalı devletlerle ittifak arayışlarına girmesi, III. Osmanlı askerî teşkilatını örnek alması durumlarından hangilerini uygulamıştır?
Cevap: E) I, II ve III
Açıklama: I. Abbas, hem ordusunu modernize etmiş hem de Avrupalı devletlerle ittifak arayışlarına girmiştir, ayrıca Osmanlı askerî teşkilatını da örnek almıştır.

5- Osmanlı padişahının, Zitvatorok Antlaşması’yla artık Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’ndeki iddialarından vazgeçtiğini; I. Avusturya Kralına Caesar unvanının kullanılması, II. savaş sırasında taraflarca kazanılan toprakların kendilerinde kalması, III. Habsburgların yıllık vergi ödemeyecek olması, IV. Eğri, Kanije ve Estergon kalelerinin Osmanlı Devleti’nde kalması durumlarından hangilerini kanıtlar niteliktedir?
Cevap: C) I ve III
Açıklama: Zitvatorok Antlaşması, Avusturya Kralına Caesar unvanı verilmesi ve Habsburgların yıllık vergi ödememesini kabul etmesi, Osmanlı'nın Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki üstünlük iddialarından vazgeçtiğini gösterir.

6- Osmanlı ordusunun II. Viyana Kuşatması’nda bozguna uğramasında aşağıdaki durumlardan hangisi etkili olmamıştır(egitim.net.tr)?
Cevap: E) Kutsal İttifak’ın kurulması
Açıklama: II. Viyana Kuşatması'nda Osmanlı'nın bozguna uğramasında Kutsal İttifak’ın kurulması etkili olmuştur.

7- Aşağıdakilerden hangisi Westphalia Antlaşması’nın sonuçlarından biri değildir?
Cevap: C) Kutsal Roma İmparatorluğu hukuken parçalanmıştır.
Açıklama: Westphalia Antlaşması, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun hukuki olarak parçalanmasına neden olmamıştır.

8- XVII. yüzyılda okyanusa ve Akdeniz’e kıyısı olan Avrupalı devletler, uyguladıkları stratejilerle denizlerde ticari ve askerî faaliyetlere girişmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu faaliyetlere girişen devletlerden biri değildir?
Cevap: D) Venedik
Açıklama: Venedik, bu dönemde diğer büyük Avrupa devletleri gibi denizlerde ticari ve askeri faaliyetlere aktif olarak katılmamıştır.

9- Osmanlı Devleti’nin denizlerdeki hâkimiyetinin sona ermesinde; I. donanmada kadırgadan kalyona geçilmesi, II. Batı gemiciliğindeki teknolojik gelişmelere uzak kalınması, III. siyasi hedeflere kara kuvvetleriyle ulaşılabileceği düşüncesi durumlarından hangileri etkili olmuştur?
Cevap: E) II ve III
Açıklama: Osmanlı Devleti, Batı’daki denizcilik teknolojilerine uzak kalmış ve kara kuvvetleriyle hedeflerine ulaşabileceğini düşündüğü için denizlerdeki hâkimiyetini kaybetmiştir.

10- 1711 yılında imzalanan Prut Antlaşması ile Ruslar, işgal ettikleri topraklardan geri çekilecek, İstanbul Antlaşması sonrası yaptığı kaleleri ve istihkâmları yıkacaktı. Buna göre; I. İstanbul Antlaşması’yla kaybedilen yerler geri alınmıştır. II. Karlofça Antlaşması ile kaybedilen yerlerin geri alınabileceği düşüncesi güç kazanmıştır. III. Rusların Karadeniz’e inmesi önlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Cevap: E) I, II ve III
Açıklama: Prut Antlaşması ile İstanbul Antlaşması sonrası kaybedilen yerler geri alınmış, Karlofça Antlaşması ile kaybedilen yerlerin geri alınabileceği düşüncesi güçlenmiş ve Rusların Karadeniz’e inmesi önlenmiştir.

Ç. Balkanlara Seyahat - Sorular

1- Yazar hangi antlaşmadan bahsetmektedir?
Yazar, Karlofça Antlaşması'ndan bahsetmektedir.

2- Bu antlaşmanın sadece Osmanlı’nın değil Avrupa tarihinin en önemli antlaşmalarından biri olmasının nedenleri nelerdir?
Karlofça Antlaşması, Osmanlı’nın Batı karşısında gerileme sürecine girmesine yol açmış ve Avrupa’nın diplomasi kuralları çerçevesinde yeni bir düzenin başlamasını sağlamıştır.

3- Antlaşmanın yapıldığı Sremski Karlovci’deki büyük çadırın yerine bir kilise inşa edilmesinin nedenleri nelerdir?
Çadırın yerine bir kilise yapılması, antlaşmanın Hristiyan zaferi olarak kabul edilmesi ve Osmanlı’nın bu bölgeden bir daha geri dönmemesi dileğiyle yapılmıştır.

4- Çadırın yerine yapılan kilisenin doğu kapısının örülerek Türklerin bir daha bu kapıdan girmemesinin niyaz edilişinin nedenleri neler olabilir?
Bu sembolik hareket, Türklerin Avrupa’ya bir daha dönmemesi arzusunu yansıtmakta ve Hristiyan zaferini simgelemektedir.

5- Yazar seyahate çıkarken kitap bavulunu niçin götürmüş olabilir(egitim.net.tr)?
Yazar, bilgi edinmek, tarihi yerler hakkında daha fazla araştırma yapmak ve belki de boş zamanlarında okumak amacıyla kitap bavulunu yanında götürmüş olabilir.

6- Yazar Saraybosna’yı niçin Bursa’ya benzetmiş olabilir?
Saraybosna’nın mimari yapısı, Osmanlı dönemi izlerini taşıması ve kültürel dokusu, yazarın burayı Bursa’ya benzetmesine yol açmış olabilir.

7- Sırbistan’ın, Osmanlı tarihinin en muhteşem sahifeleri ile dolu olmasının nedenleri nelerdir?
Sırbistan, Osmanlı Devleti’nin önemli askeri ve siyasi olaylarının yaşandığı bir coğrafyadır. Özellikle Tuna Nehri boyunca yer alan kaleler, Osmanlı'nın zafer ve yenilgilerini simgelemektedir.

8- Yazarın Tuna Nehri’ni çağdaş Türk tarihinin akıp geçtiği önemli bir podyuma benzetmesinin gerekçeleri neler olabilir?
Tuna Nehri, Osmanlı’nın Balkanlardaki ilerlemesi ve gerilemesi açısından önemli bir hat oluşturmuş, birçok savaşın ve diplomatik gelişmenin merkezi olmuştur.

IV. Murad - Sorular

1- Sultan IV. Murad’ı diğer padişahlardan farklı kılan özellikler nelerdir?
IV. Murad’ın güçlü iradesi, hafızası, cesareti ve devlet işlerini bizzat yönetme isteği, onu diğer padişahlardan farklı kılar.

2- “Musikişinas” ne demektir?
"Musikişinas", müzikle ilgilenen, müzikten anlayan ve bu alanda yetkin olan kişi anlamına gelir.

3- IV. Murad’ın vesayet altında bulunmasının sebepleri neler olabilir?
IV. Murad’ın çocuk yaşta tahta çıkması ve yönetimde tecrübesiz olması, annesi Kösem Sultan’ın vesayeti altında kalmasına neden olmuştur.

4- Bu dönemde çok sayıda âlim, şair ve tarihçi gibi şahsiyetlerin yetişmesinin sebepleri nelerdir?
IV. Murad’ın kültürel gelişmelere önem vermesi ve dönemin aydınlarına sağladığı destek, bu dönemde birçok âlim ve sanatçının yetişmesine katkı sağlamıştır.

5- İradesi kuvvetli devlet yöneticilerinin devletin bekasına etkileri neler olabilir?
Güçlü iradeye sahip yöneticiler, devletin kararlılıkla yönetilmesini, iç ve dış tehditlere karşı daha güçlü durulmasını ve reformların etkin şekilde uygulanmasını sağlar.

Köprülü Mehmed Paşa - Sorular

1- Köprülü Mehmed Paşa’nın sadrazamlığa getirilmesi, hangi yönden daha önce benzeri görülmemiş bir olaydır?
Köprülü Mehmed Paşa, sadrazamlığa getirilirken padişaha bazı şartlar sunmuş ve görevine bu şartlarla başlamıştır, bu durum daha önce Osmanlı tarihinde görülmemiştir.

2- Köprülü’den önceki sadrazamların görevlerini tam olarak yerine getirememesinin nedenleri nelerdir?
Asker ve saray müdahaleleri nedeniyle önceki sadrazamlar görevlerini tam olarak yerine getirememişlerdir.

3- Köprülü Mehmed Paşa’nın tayin ve azilleri kendisinin yapmak istemesinin nedenleri nelerdir?
Köprülü, görevlerini bağımsız ve dış müdahale olmadan yerine getirmek ve devletteki düzeni sağlamak amacıyla tayin ve azil yetkisini elinde tutmak istemiştir.

4- Selef ne demektir?
Selef, bir görevde daha önce bulunan kişi anlamına gelir.

5- “Padişah, sadrazamla ilgili olumsuz söylentilere itibar etmeyecek.” şartının ileri sürülmesinin sebebi nedir?
Köprülü, görevini yaparken dedikodular ve iftiralarla karşı karşıya kalmamak ve tam yetkiyle hareket edebilmek için bu şartı ileri sürmüştür.

6- Osmanlı Devleti zamanında sadrazamlığa getirilmek isteseydiniz şartlarınız neler olurdu?
Eğer Osmanlı döneminde sadrazamlığa getirilseydim, bağımsız kararlar alabilme, reformları uygulayabilme ve saray müdahalesinden uzak bir yönetim yetkisi şartlarını öne sürerdim.