12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 132-133-134 Cevapları Melis Yayınları

Hazırlık Sorular ve Cevaplar

1. Metinden yararlanarak bir halk şairi olan Âşık Veysel’in hangi geleneklerden ve sanatçılardan etkilendiğini belirleyiniz.

Cevap: Âşık Veysel, halk şiiri geleneği ve köy kültüründen etkilenmiştir. Pir Sultan Abdal, Yunus Emre ve Karacaoğlan gibi büyük halk şairlerinin etkisi, onun şiirlerinde açıkça görülür. Ayrıca, Sabahatttin Eyüboğlu, Orhan Veli gibi modern sanatçılarla etkileşim halinde olmuştur. Bu, onun geleneksel ile modern unsurları harmanlamasında önemli bir rol oynamıştır.

2. Âşık Veysel’in hayat hikâyesini ve “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı şiirini kendi sesinden dinleyiniz.

Cevap: Âşık Veysel’in hayat hikâyesi, yoksulluk, mücadele ve azimle doludur. Sivas’ta doğmuş, küçük yaşta geçirdiği çiçek hastalığı nedeniyle görme yetisini kaybetmiştir. Buna rağmen, bağlama çalmayı öğrenmiş ve halk ozanı olarak unutulmaz eserler bırakmıştır. "Dostlar Beni Hatırlasın" adlı şiiri, onun samimi ve anlam yüklü bir vedasıdır. Şiirinde dostluk, vefa ve insan sevgisi temaları işlenir.

Metin Ve Türle İlgili Açıklamalar Cevapları

1- "Sazıma" şiirinin temasını belirleyip ilgili alana yazınız.
Cevap: Vefa, sadakat ve minnettarlık.

2- Şiirde nazım biçimi belirlenirken nazım biçimi, kafiye düzeyi, ölçü gibi şekil özellikleri; nazım türü belirlenirken içerik (konu, tema vb.) esas alınır. "Sazıma" şiirinin nazım biçimi ve türünü belirtiniz.

a. Nazım biçimi: Şiir serbest biçimde yazılmış, hece ölçüsü kullanılmamıştır.
b. Nazım türü: Aşık tarzı halk şiiri örneği.

3- Metindeki mazmun, imge ve edebî sanatları belirleyerek bunların anlama olan katkısını açıklayınız.
Cevap: Şiirde saz, bülbül, dut ağacı gibi mazmunlar kullanılmıştır. Bu imgeler şiire derinlik ve duygusal bir yoğunluk katarken, halk kültürüne olan bağlılığı da vurgular. "Sazın garip bülbül gibi ağlaması" ifadesi tasvirle zenginleşmiştir.

4- Şiirdeki açık ve örtük iletileri, şiirle ilgili tespitleri, eleştirileri ve güncellemeleri belirleyip şiiri yorumlayınız.

• Açık ileti: Sazın, şair için bir sırdaş ve dost olması.
• Örtük ileti: Kültürel değerlerin yaşatılmasının önemi ve insanın manevi yolculuğundaki derinlik.
• Güncellemeler: Geleneksel saz ve halk şiiri kültürünün günümüzde de etkisini sürdürmesi.

5- Veysel’in sözlü edebiyat geleneğini devam ettirip ettirmediğini metinden örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Evet, Veysel sözlü edebiyat geleneğini devam ettiriyor. Şiirde kullanılan sade halk dili ve kültürel mazmunlar bu geleneği açıkça göstermektedir.

6- Şiirde ahengi sağlayan unsurları belirleyip tabloda ilgili alana yazınız.

• Ölçü: 11’li hece ölçüsü.
• Kafiye: Yarım ve tam kafiye ağırlıklı.
• Redif: Kelime ve ek halinde redifler.
• Ses ve kelime tekrarı: "Saz" ve "sırdaş" gibi kelimeler sıkça tekrar edilmiş.

7. Soru:

a. "Sazıma" adlı şiirde, şiirin oluşturulduğu dönemin hâkim zihniyetiyle ilgili ipuçları verilmiş midir? Açıklayınız.
Cevap: Evet, şiir dönemin halk şiiri geleneğini yansıtmaktadır. Halk kültürü ve saz-usta ilişkisi gibi değerler ön plandadır. Bu, Cumhuriyet sonrası halk kültürüne verilen önemi ve halkın manevi duygularını göstermektedir.

b. Okuduğunuz şiirin söylendiği döneme ilişkin ve sonraki dönemlere etkisini değerlendiriniz.
Cevap: Şiir, Cumhuriyet dönemi halk edebiyatında köklü bir geleneği temsil etmektedir. Bu geleneğin modern çağda da devam ettirilmesi, kültürel değerlerin aktarılması ve halkın sanatsal ifade araçlarına olan bağlılığını güçlendirmiştir.

8. Soru:

a. Şiirdeki millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal öğeleri belirleyiniz.
Cevap:

• Millî değerler: Türk halk şiirinin ögeleri ve gelenekleri.
• Manevi değerler: Sadakat, vefa ve dostluk.
• Evrensel değerler: İnsan ilişkilerinde samimiyet ve kültürel mirasa bağlılık.
• Sosyal öğeler: Toplumun sanata verdiği değer ve halk edebiyatı geleneği.

b. Şiirde dostluk ve minnettarlık kavramlarının nasıl ele alındığını değerlendiriniz.
Cevap: Şiirde dostluk, sazın bir sırdaş olarak görülmesiyle anlatılmıştır. Minnettarlık ise sazla kurulan bağ üzerinden vurgulanmış ve insanın manevi yolculuğunda sanatın önemine dikkat çekilmiştir.

Dil Bilgisi Soruları:

1- Ben gidersem sazım sen kal dünyada / Bülbül konar mıydı dalına bazı / Yar gelmezse yaralarını elletme
Bu dizelerdeki altı çizili kelimelerin ve kelime gruplarının dizelerde kazandığı anlamları belirleyiniz.

• Ben gidersem: Şairin ölümü ifade ediyor.
• Kal dünyada: Sazın yaşaması ve geride kalması.
• Dalına: Sazın koluna, bedenine.
• Yar: Sevgili, dost anlamında.
• Elletme: Dokundurtma, yaralarını başkalarına açma anlamında.

2- "Sazıma" şiirinde yer alan deyimleri bulup bu deyimlerin anlamlarını öğreniniz. Anlamını öğrendiğiniz bu deyimleri birer cümlede kullanınız.

• Ahü zar etme: İç çekip üzülme.
  Cümle: Dersler zorlaştığında ahü zar etme, çalışmaya devam et.
• Sarı teli sızlatma: Acıyı artırma, üzüntüyü depreştirme.
  Cümle: Eski konuyu açıp sarı teli sızlatma.