12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 91-92-93 Cevapları Melis Yayınları

5. METİN: Demir Kuşaklı Halkımız

Hazırlık Soruları ve Cevapları

Soru 1: Bu parçada Attilâ İlhan’la ilgili söylenenleri ifade ediniz.

Cevap: Attilâ İlhan, toplumsal gerçekçiliğin Türkiye'deki önemli temsilcilerinden biridir. Şiirlerinde toplumsal gerçekçilikle aşırı romantizm ve modern sanatı bir araya getirerek, Türk edebiyatında yeni bir ifade tarzı geliştirmiştir. Hayat karşısında ideolojik bir duruş sergileyen Attilâ İlhan, milli olabilmek için eski Türk edebiyatı unsurlarını yenilikçi bir şekilde kullanmayı denemiştir.

Soru 2: “www.eba.gov.tr” adresinden Attila İlhan’ın “Ben Sana Mecburum” adlı şiirini dinleyiniz.

Ben Sana Mecburum

Ben sana mecburum bilemezsin
Adını mıh gibi aklımda tutuyorum
Büyüdükçe büyüyor gözlerin
Ben sana mecburum bilemezsin
İçimi seninle ısıtıyorum.

Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor
Bu şehir o eski İstanbul mudur
Karanlıkta bulutlar parçalanıyor
Sokak lambaları birden yanıyor
Kaldırımlarda yağmur kokusu
Ben sana mecburum sen yoksun.

Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

Soru 1: Şiirde geçen “çifte su vermek”, “çuvaldz”, “Küçük Asya düzü” ve “semer” kelime ve kelime gruplarının anlamlarını metin bağlamından hareketle tahmin etmeye çalışınız. Tahmininizi TDK Türkçe Sözlük'ten ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

• Çifte su vermek (tahmin): İki kere su vermek
  TDK karşılığı: Metali özel bir biçimde hızla soğutarak daha çok sertleşmesini sağlamak.
• Çuvaldız (tahmin): Büyük iğne
  TDK karşılığı: Çuval vb. dokumalar dikmekte kullanılan, uç kısmı büyük ve sivri bir iğne.
• Küçük Asya düzü (tahmin): Anadolu düzlükleri
  TDK karşılığı: Modern Türkiye'nin de bulunduğu Anadolu topraklarının düz alanları.
• Semer (tahmin): Hayvan sırtına oturulan yük taşıma aracı
  TDK karşılığı: Katır, at gibi hayvanların sırtına yerleştirilen, üzerine yük bağlanan ve binilen iskelet araç.

Soru 2: Şiirde Bursa bıçakları ve Uşak halılarının özellikleri hangi kelimelerle anlatılmıştır? Açıklayınız.

Cevap: Şiirde Bursa bıçakları “bir dilim güneş gibi” ifadesiyle parlak ve keskin olarak betimlenmiştir.
Uşak halısı ise “bir ilkbahar sahifesi” ve “dövülmüş bir bakır aydınlığı” ifadeleriyle canlı ve estetik bir dokuyu çağrıştırmıştır.

Soru 3: “Semercilerin bin ah çekmesi”nin nedenini şiire göre açıklayınız. Bu insanların yaşamıyla sabır arasındaki ilişkiyi belirtiniz.

Cevap: Semerciler, ağır ve zahmetli bir işi yapan kişiler olarak sabır gerektirir. Zor koşullarda çalışsalar da işlerini bırakmamış, sabır ve sebat göstererek emeklerini ortaya koymuşlardır.

Soru 4: “Küçük Asya düzü”nde ay ve yıldız omuz omuza vermiş emek yoğuruyor” dizelerinde anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

Cevap: Bu dizeler, ay ve yıldızın Türkiye’yi simgelemesiyle, halkın birlikte çalışarak hayatını sürdürdüğünü ve ülke için fedakârlık yaptığını ifade eder.

Soru 5: Şiirde halkın emek ve mücadele ruhunu hangi unsurlar yansıtmaktadır? Bunları belirleyiniz.

Cevap: Şiirde halkın emeği; Bursa’da bıçakçılık, Uşak’ta halı dokumacılığı gibi zanaatlar üzerinden anlatılmıştır. Emek ve zorluklarla mücadele bu halkın direncini vurgular.

Soru 6: Şiire göre Anadolu insanının fiziksel ve ruhsal özellikleri nelerdir? Açıklayınız.

Cevap:
Fiziksel olarak: “Gözleri boz renk ve sert ifadeli”
Ruhsal olarak: “Sabırlı, çalışkan ve dayanıklı.”

Soru 7: Attila İlhan ve “demir kuşaklı halkımız” şiiri arasında nasıl bir ilişki vardır? Düşüncelerinizi ifade ediniz.

Cevap: Attila İlhan’ın “demir kuşaklı halkımız” şiiri, halkın emeğini, dayanıklılığını ve toplumsal gerçeklik anlayışını güçlü şekilde yansıtır.

Soru 8a: Serbest ölçüyle oluşturulan “demir kuşaklı halkımız” şiirinde kafiye ve rediflerden yararlanılmıştır. Bunların hangi amaçla kullanıldığını belirleyiniz.

Cevap: Kafiye ve redifler, şiirin ritmini güçlendirmek ve halkın emek gücünü vurgulamak amacıyla tercih edilmiştir.

Soru 8b: Şiirde ses akışını sağlamak için aliterasyon (ünsüz tekrarı) ve asonans (ünlü tekrarı) kullanılmaktadır. Bu ahenk unsurlarına “demir kuşaklı halkımız” şiirinden örnekler bulunuz ve açıklayınız.

Cevap:
“Bıçak dövüyor bıçak bursa’da bıçakçılar” dizeleri b, ç harfleriyle aliterasyon;
“Bir ilkbahar sahifesi kimisi silme çiçek” dizeleri i harfiyle asonans yapılmıştır.

Dil Bilgisi Cevapları

Soru 1: Bir bilim, sanat, spor, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan kelimelere “terim” denir.
a. “Demir kuşaklı halkımız” şiirinden terim anlamlı kelimeler bulup gösteriniz.
Cevap:

• Çuvaldız: Derileri çuvaldızla dikmek.
• Meşin: Dericilikte kullanılan ince deri.
• Örs: Ateşte ısıtılan metalin dövüldüğü araç.
• Çifte su: Çeliği sertleştirmek için özel işlem.

b. Bulduğunuz bu terimleri birer cümlede kullanınız.
Cevap:

• Çuvaldız: “Çuvaldızla eski çuvalı onardılar.”
• Meşin: “Meşin cüzdan yıllarca dayanıklı kaldı.”
• Örs: “Usta, demiri dövmek için örse koydu.”
• Çifte su: “Demir, çifte su verilerek sertleştirildi.”

Soru 2: Şiirde geçen “sahife” ve “Sıvas” kelimelerinin doğru yazılışlarını öğreniniz.
a. Cevap:

• Sahife kelimesi, doğru yazımıyla "sayfa" olarak kullanılmalıdır.
• Sıvas kelimesi, doğru yazımıyla "Sivas" şeklinde yazılmalıdır.

b. Şiirde sadece kesme işareti kullanılmıştır. “Demir kuşaklı halkımız” şiirinde bu işaretin hangi amaçlarla kullanıldığını belirleyiniz.
Cevap: Kesme işareti, özel isimlere gelen ekleri ayırmak ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılmıştır.

c. Büyük harf ve kesme işareti hariç, noktalama işaretlerinin kullanılmamasının şiire etkileri nedir? Belirleyiniz.
Cevap: Noktalama işaretlerinin kullanılmaması, şiirin duygu ve düşünce akışında özgün bir ritim yaratırken okuyucunun yorumu ön plana çıkarılmıştır. Ancak anlam karışıklıklarına da neden olabilir.

Sıra Sizde Cevapları

Soru: Attila İlhan’ın “Demir Kuşaklı Halkımız” adlı şiiri ile Nazım Hikmet’in “Türk Köylüsü” adlı şiirini edebi, felsefi ve estetik anlayış yönünden karşılaştırarak benzerlik ve farklılıklarını belirleyip ifade ediniz.
Cevap:
Attila İlhan’ın “Demir Kuşaklı Halkımız” şiiri, serbest ölçü ve halkın emeğini, dayanıklılığını destansı bir dille anlatırken, daha çok bireysel emeği ön plana çıkarır.
Nazım Hikmet’in “Türk Köylüsü” şiiri ise halkın toplumsal mücadelesine odaklanır. Serbest vezinle yazılan bu şiirde köylünün yaşamı idealize edilir. İki şiir de sosyal gerçekçi anlayışı benimserken, estetik yaklaşımlarıyla halkın dayanışmasını vurgular.