6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 126-127-128-132-133-137 Cevapları Gün Yayıncılık

6.Sınıf GÜN Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı 1. Bölüm: Maddenin Tanecikli Yapısı Sayfa 126-127-128-132-133-137 Cevapları

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 126 Cevapları Gün Yayınları

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

Evimizin güzel kokması için oda spreyinden bir miktar sıkarız. Bu spreyden çıkan koku, odamızın hatta evimizin her yerinden hissedilir. Bütün evi kaplayan bu madde, küçük bir hacme sahip olan bir şişeye nasıl sığabiliyor? Acaba bu durum maddenin hangi özelliğinden kaynaklanıyor olabilir? Tüm maddeler aynı özelliği gösterebilir mi? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Bu durum maddenin tanecikli yapısı ve gazların kolay yayılabilirlik özelliğinden kaynaklanmaktadır. Ancak, tüm maddeler aynı özelliği göstermez; katılar ve sıvılar gazlar gibi yayılmaz.

Görselde suyun hangi hâllerini gözlemliyorsunuz? Maddenin bulunduğu hâl değiştiğinde tanecikleri arasındaki uzaklık değişir mi? Tanecikleri arasında boşluk bulunan maddeler sıkıştırılabilir mi? Örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Görselde suyun katı ve sıvı halleri gözlemlenmektedir. Maddenin hâli değiştikçe tanecikler arasındaki uzaklık da değişir. Örneğin, gaz halindeki bir madde daha fazla boşluğa sahiptir.

Taşıtların lastiklerini şişirmek için hangi hâlde bulunan maddeler kullanılır? Sizce bunun sebebi ne olabilir? Açıklayınız.
Cevap: Gaz hâlindeki maddeler kullanılır. Çünkü gazlar sıkıştırılabilir ve lastikleri şişirerek esneklik kazandırır.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 127 Cevapları Gün Yayınları

Soru: Taş, demir, su, hava gibi cansız maddeler nerelerden oluşmuştur? Bu maddelerin en küçük yapı taşları nelerdir?

Cevap: Cansız maddeler atomlar ve moleküllerden oluşur. Taş ve demir gibi katı maddeler atomlardan meydana gelirken, su moleküllerden, hava ise çeşitli gazların moleküllerinden oluşur. Bu maddelerin en küçük yapı taşları atomlardır.

Görsel 4.1’i dikkatle inceleyiniz. Görseldeki kaya parçasının tekrar tekrar parçalandığında kendisini oluşturan küçük kum taneciklerine kadar bölündüğünü gözlemleyebilirsiniz. Kum taneciklerinden küçük tanecikler var mıdır? Bu tanecikleri alıp tekrar parçaladığınızda ne elde edersiniz?

Cevap: Kum taneciklerinden daha küçük tanecikler atomlar ve moleküllerdir. Eğer kum taneciklerini daha küçük parçalara ayırırsak, kumun yapısını oluşturan atomlara ulaşırız. Atomları da bölmek mümkün değildir, çünkü atomlar maddeyi oluşturan en küçük yapı taşlarıdır. Atomların daha küçük parçaları proton, nötron ve elektronlardır, ancak bu parçalar maddeyi oluşturmaz; madde atomlar tarafından şekillendirilir.

Peki, katı ve sıvı maddeler de gazlar gibi yayılma özelliği gösterir mi? Çayımızın içine bir küp şekeri attığımızda şekere ne olur (Görsel 4.3)?
Cevap: Katı maddeler gazlar gibi yayılmaz, ancak sıvılar bir miktar yayılabilir. Küp şeker, çay içinde çözünerek sıvı hale geçer ve dağılır.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 128 Cevapları Gün Yayınları

ETKİNLİK

Sonuca Varalım

Soru: Etkinlikte kullandığınız su, toz şeker ve havanın sıkışma özelliklerini karşılaştırınız. Bu maddelerin sıkışma özellikleri aynı mıdır?
Cevap: Hayır, aynı değildir. Gazlar (hava) en fazla sıkışabilirken, katılar (toz şeker) en az sıkışabilir.

Soru: En fazla ve en az sıkışan maddeler hangileridir?
Cevap: En fazla sıkışan madde hava, en az sıkışan ise toz şekerdir. Bunun nedeni, tanecikler arasındaki boşluk miktarının farklı olmasıdır.

Soru: İçi hava dolu şırınganın pistonunu bıraktıktan sonra piston nasıl hareket eder?
Cevap: Piston geri kapanır. Çünkü gaz sıkışamaz ve bulunduğu alanı doldurur.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 132 Cevapları Gün Yayınları

Şekil 4.4’te katı, sıvı ve gaz hâlindeki maddelerin taneciklerini gösteren modeli dikkatle inceleyiniz.

Hangi hâldeki maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk daha fazladır? Bu durum maddenin genleşme ve sıkışmasını nasıl etkiler? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Katı haldeki maddenin tanecikleri arasındaki boşluk en azdır, sıvı maddenin tanecikleri arasındaki mesafe biraz daha fazladır ve gaz halindeki maddenin tanecikleri arasındaki mesafe çok fazladır.

Maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı ve taneciklerin hareketi maddenin hâline göre değişir.

Peki, hâl değişimine bağlı olarak maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk ve hareketlilik nasıl değişir? Örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Madde gaz halden sıvı veya katı hale geçiyorsa tanecikler arasındaki mesafe azaldığı için hareket edemezler.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 133 Cevapları Gün Yayınları

ETKİNLİK

Sonuca Varalım

Hangi balonu daha kolay sıkıştırabildiniz? Neden?
Cevap: Gaz dolu olan balonu daha kolay sıkıştırabiliriz. Çünkü tanecikleri arası mesafe fazladır.

Balonların iplerini çözdükten sonra içindeki maddeler nasıl hareket etti? Sizce hangi maddelerin tanecikleri birbirine temas ediyor, hangi maddelerin tanecikleri birbirine temas etmiyor?
Cevap: Su ve misket maddelerinin tanecikleri birbirine temas ediyor fakat havanın tanecikleri birbirine temas etmiyor.

Üç farklı canlandırmada hangi durum, maddenin hangi hâlini temsil ediyor?
Cevap: Arkadaşlarımızla kol kola olduğumuz durum maddenin katı halini, birbirimize tutunmadan temas ettiğimiz durum maddenin sıvı halini, birbirimizden farklı yönlere ilerlediğimiz durum maddenin gaz halini temsil eder.

Hangi durumda arkadaşlarınız arasındaki uzaklık en fazladır? Hangi durumda arkadaşlarınız daha bağımsız hareket eder?
Cevap: Birbirimizden farklı yönlere hareket ettiğimizde aramızdaki uzaklık en fazladır ve daha bağımsız hareket eder.

Şekil 4.5’i inceleyiniz. a konumundaki piston yardımıyla hacmi değiştirilebilen kabın içinde bulunan maddenin dışarı çıkması, dışarıdaki bir maddenin içeri girmesi engellenmiştir. Sizce kabın içindeki madde hangi hâldedir? Bu maddenin tanecikleri birbirinden bağımsız hareket edebiliyor mu? Açıklayınız.
Cevap: Kabın içerisindeki madde gaz haldedir. Bu maddenin tanecikleri birbirlerinden bağımsız hareket edebilmektedir.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 137 Cevapları Gün Yayınları

ÖĞRENDİKLERİMİZİ GÖZDEN GEÇİRELİM

1. Özelliklerini Belirleyelim

Aşağıdaki tabloda verilen varlıkların yanlarında yazılı olan rakamları kullanarak soruları cevaplayınız.

a. Hangi maddelerin belirli bir şekli vardır?
Cevap: Bardak, masa, buz, tencere.

b. Hangi maddeler konulduğu kabın şeklini alır?
Cevap: Meyve suyu, yağmur, su buharı.

c. Hangi maddeler bulunduğu ortamda tamamen yayılır?
Cevap: Su buharı, meyve suyu, hava, yağmur.

ç. Hangi maddeler sıkıştırılabilir?
Cevap: Su buharı, meyve suyu, hava, yağmur.

d. Hangi maddeler akışkan özelliğe sahiptir?
Cevap: Meyse suyu, yağmur.

2. Hangisi Gaz?

Burak, Emine’nin gözünü bağlayarak piston yardımıyla hacmi değiştirilebilen kapların içini üç farklı hâlde bulunan maddelerle dolduruyor. Emine’nin gözünü kapattıktan sonra hangi kabın içinde gaz hâlinde bir madde bulunduğunu bilmesini istiyor. Sizce Emine, hangi kapta gaz olduğunu bulabilir mi? Nasıl? Düşüncelerinizi aşağıdaki noktalı yere yazınız.
Cevap: Evet, Emine gazın hangi kapta olduğunu bulabilir. Çünkü gazlar sıkıştırılabilir olduğu için piston en çok gaz dolu kapta hareket eder. Bu özellik sayesinde gazın olduğu kap kolayca tespit edilebilir.