9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Sayfa 80-81-82-83-84 Cevapları Meb Yayınları
9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 80
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME CEVAPLARI
1. Bir konuyu anlamaya çalışmadan önce o konudaki temel kavramları bilmenin neden önemli olduğunu seçeceğiniz bir disiplinden örnek vererek açıklayınız.
Cevap: Bir konuyu anlamadan önce temel kavramları bilmek, öğrenme sürecini kolaylaştırır. Örneğin, biyolojide hücre kavramını bilmeden organ sistemlerini anlamak zordur. Hücre yapısını ve işlevlerini bilmek, organizmanın bütünlüğünü anlamak için gereklidir. Temel kavramlar, daha ileri seviyede bilgi edinmek için bir temel oluşturur.
2. Doğru düşünme için önermelerin doğruluğunu, tutarlılığını, olasılığını ve çelişkiliğini göz önünde bulundurmanın neden gerekli olduğunu açıklayınız.
Cevap: Doğru düşünme süreci, doğruluk, tutarlılık ve olasılık gibi unsurları içerir. Eğer bir önerme çelişkili ya da tutarsızsa, ulaşılan sonuçlar da güvenilir olmayacaktır. Örneğin, bilimsel bir hipotez doğrulanmadan kabul edilemez. Mantıklı ve sağlam düşünmek için her önermenin tutarlılığı ve doğruluğu analiz edilmelidir.
3. Kavramları sınıflandırma ve bölmenin, düşünme edimindeki önemini açıklayınız.
Cevap: Kavramları sınıflandırmak ve bölmek, bilgiye sistematik bir yaklaşım sağlar. Bu sayede konular daha anlaşılır hale gelir ve karşılaştırmalar yapılabilir. Örneğin, hayvanları omurgalı ve omurgasız olarak sınıflandırmak, biyolojik çeşitliliği daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Bu süreç, öğrenmeyi kolaylaştırır ve analiz yeteneğini geliştirir.
4. Aşağıdaki çıkarımın geçerli ve sağlam olup olmadığını açıklayınız.
Erdemli hiçbir insan yalan söylemez.
Hiçbir çıkarcı, erdemli değildir.
O hâlde hiçbir çıkarcı, erdemli değildir.
Cevap: Bu çıkarım geçerli ve sağlamdır. Çünkü verilen öncüller mantıksal olarak doğru kabul edildiğinde sonuç zorunlu olarak ortaya çıkar. Dedüktif (tümdengelim) akıl yürütme kullanılmıştır ve çıkarım mantıksal açıdan doğrudur.
5. Aşağıdaki örneklerde hangi retorik ögelerin kullanıldığını yazınız.
- Deterjan reklamlarında su tasarrufunu vurgulayan ögelere yer verilmesi → Logos (Mantıksal ikna)
- Çocuk ürünü reklamlarında çocuk şarkılarının kullanılması → Pathos (Duygusal etki)
- Diş macunu reklamlarında doktorların yer alması → Ethos (Güvenilirlik ve uzmanlık)
6. Aşağıdaki akıl yürütme örneklerinin türlerini yazınız.
Gerçekten değer verseydin bana çiçek alırdın. Bunu yapmadığına göre sanırım beni umursamıyorsun. → Geri çıkarım (Abdüktif akıl yürütme)
Ocakta pişen her şey sıcaktır. Ocakta pişirirsem makarna ısınır. → Tümdengelim (Dedüktif akıl yürütme)
Pazartesi, salı, çarşamba, perşembe, cuma, cumartesi ve pazar günleri 24 saattir. Öyleyse her gün 24 saattir. → Tümevarım (İndüktif akıl yürütme)
Ben Cüneyt Arkın’ın da mezun olduğu Eskişehir Atatürk Lisesinde okudum. Cüneyt Arkın çok ünlü olduğuna göre ben de ünlü olacağım. → Benzetim (Analojik akıl yürütme)
9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 81
1. Verilen özelliklerin hangi yargı türüne (olgusal yargı/değer içeren yargı) ait olduklarını tespit ederek yazınız.
- Kişisel inançlara dayalıdır. → Değer içeren yargı
- Nesnel gerçekler hakkındadır. → Olgusal yargı
- Gözlem veya deneyle doğrulanabilir. → Olgusal yargı
- Kültürel normları yansıtır. → Değer içeren yargı
- Objektif kanıtlara dayalıdır. → Olgusal yargı
2. Aşağıda verilen geçersiz argümanların öncüllerini uygun şekilde yazarak argümanları geçerli hâle getiriniz.
Babam eve gelirken kahve almadığı için bu akşam çay içeceğiz.
- Geçerli Hâli: Evde kahve olmadığında genellikle çay içilir. Babam kahve almadığına göre bu akşam çay içeceğiz.
Fiyatlar yükselmeyecek çünkü tasarruf oranı azalmıyor.
- Geçerli Hâli: Tasarruf oranı arttığında fiyatlar yükselir. Tasarruf oranı azalmadığına göre fiyatlar yükselmeyecek.
O, çok iyi niyetli biridir. Onunla arkadaş olmalısın.
- Geçerli Hâli: İyi niyetli insanlar güvenilirdir ve arkadaşlık ilişkilerinde olumlu katkı sağlarlar. O, iyi niyetli biri olduğu için onunla arkadaş olmalısın.
Agatha Christie’nin (Egata Kristi) romanlarını seveceksin. Çünkü Sherlock Holmes hikâyelerini seviyorsun.
- Geçerli Hâli: Polisiye roman türünü sevenler genellikle Agatha Christie'nin romanlarını da sever. Sherlock Holmes hikâyelerini sevdiğin için Agatha Christie’nin romanlarını da seveceksin.
9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 82
9- Tembel olduğu için çalışmayı sevmiyor.” ifadesindeki akıl yürütme hatasının benzeri aşağıdakilerden hangisinde yapılmıştır?
Cevap: D) Yalan söylediysem ne olmuş, zaten herkes yalan söylüyor.
Bu seçenek, genelleme safsatasına örnek teşkil etmektedir.
10- Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Cevap: D) Her önerme, bir dilin söz dizimine uyan soyut bir yapıdır.
Önerme, dilbilgisel kurallara uygun soyut bir yapıya sahiptir.
11- Aşağıdaki önermelerden hangisi geri çıkarımsal bir akıl yürütmede sonuç önermesi olabilir?
Cevap: C) Nezle olduğumu düşünüyorum.
Gözlemler ve belirtilere dayanarak yapılan bir çıkarımdır.
12- Bir argümanın sağlam olması için aşağıdakilerden hangisi gerekli değildir?
Cevap: E) Bilimsel geçerlilik.
Bir argümanın mantıksal yapısının sağlam olması için bilimsel geçerlilik gereklilik değildir, ancak tutarlılık ve geçerlilik gereklidir.
13- Bu parçaya göre kavramla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
Cevap: B) Sorunlar için çeşitli çözüm yolları sunar.
Kavramlar bilgileri organize eder ancak doğrudan çözümler sunmaz.
14- Aşağıdakilerden hangisi çelişkili önermeye örnektir?
Cevap: B) Hem mutluyum hem de mutlu değilim.
Bu önerme içsel bir çelişki barındırmaktadır.
15- Aşağıdakilerden hangisi bir akıl yürütmenin öncüllerinden biri olamaz?
Cevap: D) Bu yüzden önümüzdeki hafta hava yağışlı olacak.
Çünkü bir sonucu ifade eder, öncül olarak değerlendirilmez.
9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 83
16. Aşağıdaki kavramlarla tabloda verilen ifadeleri eşleştiriniz. Eşleştirmede kavramların başındaki harfleri kullanınız.
| İfade | Doğru Cevap |
|---|---|
| Tek tek olgular hakkında edinilen bilgilerden hareketle bu olguların bütününü hakkında genel bir yargıya ulaşma | b) Tümevarım |
| Bir akıl yürütmede sonuca kaynaklık eden, gerekçe durumundaki önerme ya da önermeler | f) Öncül |
| Bir kavramın dilsel işareti | ç) Terim |
| Sadece tek bir yargıyı ortaya koyan ifade | e) Basit önerme |
| Ortak noktası bulunan iki olgunun, bu ortak noktadan hareketle diğer özelliklerinin de benzer olduğunu kabul etmeye dayalı akıl yürütme biçimi | c) Benzetim |
| Bir akıl yürütmede gerekçelerle ulaşılan önerme | d) Sonuç |
| Genel bir yargıdan hareketle özel yargıya ulaşma | a) Tümdengelim |
| Var olan önermeler arasında kurulan ilişki ile yeni bir önermeye ulaşma işlemi | g) Akıl yürütme |
| Doğru ya da yanlış bir yargıda bulunan cümle | ğ) Önerme |
| Bağlaçlar kullanılarak birleştirilmiş önermelerden oluşan, birden fazla yargı bildiren ifade | h) Bileşik önerme |
| Akıl yürütmede yapılan hatalar sonucu ortaya çıkan yanlışlıklar | i) Safsata |
| Ortaya atılan bir iddiayı, bu iddianın dayandığı gerekçeleri sunarak ispatlama şekli | ı) Argüman |
| Bir akıl yürütmede öncüllerin doğru olması durumunda sonucun da zorunlu olarak doğru olması | j) Sağlamlık |
| Belli bir kişi tarafından belli bir zamanda söylenen ifadeler | k) Sözce |
| İnsanları ikna etmek için kullanılan unsur | m) Retorik |
9. Sınıf Düşünme Eğitimi Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 84
17. Verilen bileşik önermeleri içerdikleri yargıları dikkate alarak inceleyiniz. Bileşik önermeyi oluşturan basit önermeleri tablodaki ilgili bölüme yazınız.
| Bileşik Önermeler | Bileşik Önermeyi Oluşturan Basit Önermeler |
|---|---|
| Güneş parlıyor ve kuşlar şarkı söylüyor. | Güneş parlıyor. / Kuşlar şarkı söylüyor. |
| Yağmur yağar da yerler ıslanırsa botlarımı giyerim. | Yağmur yağar. / Yerler ıslanırsa botlarımı giyerim. |
| Ya spor salonuna ya da sahile gideceğim ama evde kalmayacağım. | Spor salonuna gideceğim. / Sahile gideceğim. / Evde kalmayacağım. |
| Dışarısı güneşli ama aynı zamanda çok rüzgârlı. | Dışarısı güneşli. / Dışarısı çok rüzgârlı. |
| Patronum performansımdan memnun kalırsa zam yapar ve böylece yeni bir ev alırım. | Patronum memnun kalır. / Patron zam yapar. / Yeni bir ev alırım. |
| Tatlıyı ancak sebzeni bitirirsen yiyebilirsin. | Tatlıyı yiyebilirsin. / Sebzeni bitirdin. |
| Dışarısı güneşliyse yürüyüşe çıkacağım. | Dışarısı güneşli. / Yürüyüşe çıkacağım. |
18. Aşağıdaki tanılayıcı dallanmış ağaç diyagramında verilen ifadelerin doğru ya da yanlış oluşuna göre ilerleyerek çıkışa ulaşınız.
Verilen ifadelerin doğru (D) veya yanlış (Y) olmasına göre çıkış noktaları:
- Akıl yürütmede bulunan insan, sahip olduğu birtakım bilgileri kullanarak yeni bilgiler üretir. → (D)
- Akıl yürütmede öncülle sonuç arasında bir neden-sonuç bağı yoktur. → (Y)
- Tümdengelim, zorunlu ve kesin sonuçlar verdiği için geçerli bir akıl yürütmedir. → (D)
- 3. Çıkış
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.