9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 184 Cevapları Meb Yayınları

9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 184
4. Çalışma Yaprağı

Soru 1: Bir balon; içinde h derinliğinde su bulunan bir kapta el ile bastırılarak önce 1 numaralı konuma, daha sonra 2 numaralı konuma ve en son 3 numaralı konuma getirilmektedir.

a) Sıvılarda basınca etki eden etmenler nelerdir? Açıklayınız.

Cevap: Sıvı içindeki basıncı etkileyen temel faktörler şunlardır:

1. Derinlik (h): Derinlik arttıkça basınç artar.
2. Yoğunluk (ρ): Yoğunluğu yüksek sıvılar daha fazla basınç uygular.
3. Yer çekimi ivmesi (g): Daha yüksek yer çekimi ivmesi, sıvı basıncını artırır.

b) 1, 2 ve 3 numaralı konumlarda balonun şeklinde nasıl bir değişim gözlemlenir? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Balon 1. konumda en geniş şekle sahiptir çünkü basınç en düşüktür. 2. konumda artan basınç nedeniyle balonun hacmi biraz azalır. 3. konumda ise en yüksek basınca maruz kalır ve hacmi en küçük hâle gelir. Çünkü derinlik arttıkça dış basınç artar ve balon içindeki hava sıkışarak hacmi küçülür.

c) Kabın içinde derinlere indirilen bir balonda meydana gelen şekil değişikliği, denizaltılarda neden gözlenmemektedir?

Cevap: Denizaltılar, yüksek basınca dayanıklı, güçlü ve esnek olmayan malzemelerden üretilmiştir. Çelik, titanyum gibi malzemeler ile güçlendirilmiş gövdeleri sayesinde denizaltılar iç basıncı sabit tutarak dış basıncın etkisini engeller. Ayrıca küresel veya silindirik yapıları, basıncı daha iyi dağıtarak deformasyonu önler.

Soru 2: Profesyonel dalgıçlar dalış sırasında özel dalış elbisesi, dalış tüpü ve ağırlık takımı kullanırlar.

a) Profesyonel dalgıçların özel dalış ekipmanları kullanma sebeplerini sıvı basıncı ve kaldırma kuvvetiyle ilişkilendirerek açıklayınız.

• Dalgıç Elbisesi: Vücudu koruyarak su basıncının etkisini azaltır ve yalıtım sağlar.
• Dalış Tüpü: Yüksek basınç altında solunabilir hava sağlar.
• Ağırlık Takımı: Kaldırma kuvvetini dengeleyerek dalgıcın istenilen derinlikte kalmasını sağlar.

Bu ekipmanlar, dalgıcın basınca dayanıklı bir şekilde su altında hareket etmesini ve güvenli dalış yapmasını sağlar.

b) Dalış tüpünden çıkan hava kabarcıklarının su yüzeyine yaklaştıkça büyümesinin sebebi ne olabilir?

Cevap: Derinlerde su basıncı daha yüksek olduğu için hava kabarcıkları sıkışır. Yüzeye çıkıldıkça basınç azalır ve gaz genleşerek hacmi artar. Bu olay Boyle Yasası ile açıklanır: "Basınç azaldıkça gazın hacmi artar."

c) Dalgıçlar, derinlere indikçe vücutlarında bir basınç hissetmedikleri hâlde kulaklarında sıkışma ve acı hisseder. Bu durumun sebebi nedir?

Cevap: Dalgıçların kulaklarındaki hava basıncı dış basınca göre daha düşük kaldığında kulak zarına baskı yapar ve bu durum acı ve sıkışma hissine neden olur.

Bu durumu önlemek için:

• Valsalva Manevrası: Burun kapatılarak hava verilerek iç basıncın dengelemesi sağlanır.
• Yavaş İniş: Kulakların basınca uyum sağlaması için zaman tanınır.

Bu uygulamalar, dalgıcın sağlığını korumak ve barotravma riskini azaltmak için önemlidir.