9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 198-199 Cevapları Meb Yayınları

Etkinlik-2.27: Batmayan Böcek

1. Yönerge: Verilen açıklama ve görsellerden faydalanarak soruları cevaplayınız.

1- Böceğin su yüzeyinde batmadan kalmasını sağlayan etken nedir?
Cevap: Böceğin su yüzeyinde batmadan kalmasını sağlayan temel etken yüzey gerilimidir. Su molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetleri, su yüzeyinde bir gerilim oluşturarak hafif cisimlerin batmasını önler. Bu sayede böcek su yüzeyinde rahatça hareket edebilir.

2- Suyun üzerine bırakılan ataşın batmadan kalmasını sağlayan etken nedir?
Cevap: Ataşın su yüzeyinde kalmasını sağlayan faktör su molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetlerinin oluşturduğu yüzey gerilimidir. Yüzey gerilimi, suyun yüzeyinde ince bir film tabakası oluşturarak hafif nesnelerin yüzeyde kalmasına olanak tanır.

3- Ataş dik şekilde bırakıldığında neden batmaya başlar?
Cevap: Ataş dik bırakıldığında, yüzey geriliminin etki alanı azalır ve ataş suyun içine daha fazla batar. Dikey konumda ağırlık merkezi aşağı yönlü bir kuvvet uygular, bu da yüzey geriliminin kırılmasına ve ataşın batmasına neden olur.

2. Yönerge: Cıva ve suyun yüzey gerilimi farklarını inceleyiniz.

1- Deney tüpünde cıva ve suyun farklı duruş biçimlerinin sebebi nedir?
Cevap: Cıva molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetleri, cam yüzeyi ile olan adezyon kuvvetinden daha büyüktür. Bu nedenle cıva tüp içinde içbükey bir yüzey oluşturur. Öte yandan su, cam yüzeyine daha güçlü adezyon gösterdiği için tüp duvarlarına tutunarak dışbükey bir yüzey oluşturur.

2- Cıva ve cam molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri nasıl karşılaştırılır?
Cevap: Cıva atomları arasındaki kohezyon kuvvetleri, cam molekülleri ile olan adezyon kuvvetlerinden daha güçlüdür. Bu nedenle cıva cam yüzeyine yayılmak yerine küresel damlalar oluşturur. Su ise camla güçlü adezyon kuvvetleri gösterdiği için yüzeye yayılır.

3- Bir sıvının tüpte yükselip ya da alçalması yüzey gerilimiyle nasıl açıklanır?
Cevap: Yüzey gerilimi büyük olan sıvılar, adezyon kuvvetleri küçük olduğu için tüpte alçalır. Su gibi adezyon kuvveti yüksek sıvılar ise tüp yüzeyine tutunarak yükselme eğilimindedir. Cıva düşük adezyon ve yüksek kohezyon nedeniyle tüpte aşağı doğru eğimli bir yüzey oluşturur.