9. Sınıf Sağlık Bilgisi ve Trafik Kültürü Ders Kitabı Sayfa 99-100 Cevapları Ferman Yayıncılık

1.5 Konu Sonu Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

A- Aşağıdaki Açık Uçlu Sorular ve Cevapları

1. Tütün ve tütün ürünlerindeki zararlı maddelerden beş tanesini ve bunların zararlarını yazınız.

• Nikotin: Bağımlılık yapar, kalp atış hızını artırır ve tansiyonu yükseltir.
• Karbonmonoksit: Kandaki oksijen taşıma kapasitesini azaltır ve solunum problemlerine neden olur.
• Katran: Akciğerde birikerek kansere yol açabilir.
• Amonyak: Solunum yollarını tahriş eder.
• Arsenik: Zehirli bir madde olup karaciğer ve böbreklerde hasar oluşturabilir.

2. Bağımlılık yapan maddelerin kullanılmaması için hangi önlemlerin alınması gerekir?

• Eğitim ve farkındalık çalışmaları yapılmalıdır.
• Aile desteği ve sosyal çevre kontrolü sağlanmalıdır.
• Yasal düzenlemelerle maddelere erişim kısıtlanmalıdır.

3. Alkolün zararları nelerdir?

• Karaciğer hastalıklarına neden olur.
• Sinir sistemini etkileyerek hafıza kaybına yol açabilir.
• Bağımlılık yapar ve sosyal ilişkileri olumsuz etkiler.

4. Tütün ürünlerinden pasif etkilenimin ne olduğunu ve insan üzerindeki olumsuz etkilerini açıklayınız.

• Pasif etkilenim: Sigara içilmeyen ortamda bile dumana maruz kalan kişilerin etkilenmesidir.
• Olumsuz etkileri: Solunum yolu hastalıkları, kalp hastalıkları ve kansere neden olabilir.

5. Tütün ve tütün ürünleri içen insanın çevresine verdiği zararları yazınız.

• Çevrede kirlilik oluşturur.
• Pasif içicilik nedeniyle çevresindeki insanların sağlığını tehlikeye atar.
• Ekonomik yük oluşturur.

6. Tütün ve tütün ürünleri kullanmak insan ömrünü neden kısaltır?

• Akciğer, kalp ve damar hastalıklarına yol açarak ömrü kısaltır.
• Kanser gibi ölümcül hastalıkların riskini artırır.

7. Tütün dumanının yoğun olduğu ortamlarda uzun süre kalmanın zararlarını açıklayınız.

• Akciğer kanseri, astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarına yol açabilir.
• Bağışıklık sistemini zayıflatır.

8. Kansere yakalanma ile tütün ve tütün ürünleri bağımlılığı arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.

• Tütün ürünleri içindeki kimyasallar, hücre yapısını bozarak kanser riskini artırır.
• Özellikle akciğer, ağız ve boğaz kanseriyle doğrudan ilişkilidir.

9. Uzun süre alkol kullanmanın insanın sinir sistemini nasıl etkilediğini açıklayınız.

• Sinir hücrelerini tahrip ederek koordinasyon bozukluğu ve hafıza kaybına yol açar.
• Bağımlılık yapar ve psikolojik sorunlara neden olabilir.

10. Alkol kullanımı insanın beynine ne gibi zararlar verir?

• Beynin karar verme ve düşünme yetilerini zayıflatır.
• Depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir.

11. Bağımlılıktan korunmak için yakın ve uzak çevreden gelen baskılara karşı “Hayır !” demenin ne önemi vardır? Açıklayınız.

• “Hayır” diyebilmek, bireyin özgüvenini artırır ve bağımlılık riskini önler.
• Kişinin sosyal baskılara karşı daha dirençli olmasını sağlar.

12. Teknoloji bağımlılığının günlük yaşama hangi olumsuz etkileri vardır?

• Sosyal izolasyona ve iletişim problemlerine yol açar.
• Uyku düzenini bozar ve fiziksel aktiviteyi azaltır.
• Zihinsel yorgunluk ve dikkat dağınıklığına neden olur.

B- Aşağıdaki kutucuklarda bazı ifadeler ve yanlarında altıgen kutucuklar verilmiştir. Altıgen kutucuklara, ifadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. Verilen ifade yanlışsa yanındaki noktalı alana doğrusunu yazınız.

1. (Y) Tütün ve tütün ürünlerinin dumanı çekilince bileşimindeki maddelerin tamamı akciğerlere geçer.
Doğrusu: Tütün ve tütün ürünlerinin dumanı çekildiğinde, bileşimindeki maddelerin bir kısmı akciğerlere geçer, ancak tamamı geçmez. Bir kısmı ağız, boğaz ve diğer dokularda kalır.

2. (D) Nikotin, bağımlılık yapar, kalbin çalışma düzenini bozar, refleksleri yavaşlatır, hormonları artırır ve kan pıhtılaşmasını yavaşlatır.

3. (D) Tütün ürünü kullanmayla solunum organlarında kanser oluşumu arasında doğrudan bir ilişki olduğu saptanmıştır.

4. (Y) Alkolün içildikten sonra kana karışması ve etkisini göstermesi uzun zaman alır.
Doğrusu: Alkol içildikten sonra hızla kana karışır ve etkisini kısa sürede gösterir, bu nedenle uzun zaman almaz.

5. (D) “Cep telefonumu kullanmadığım zamanlarda kendimi kötü hissederim.” ifadesi, cep telefonu bağımlılığının göstergelerinden biridir.

6. (Y) Alkol kullanımının, duyu organlarının algılama yeteneklerinde bir etkisi olmaz.
Doğrusu: Alkol, duyu organlarının algılama yeteneklerini olumsuz etkiler, görme, işitme ve denge gibi duyusal işlevlerde bozulmalara neden olur.

7. (Y) Alkol kullanımının üreme organları üzerinde bir etkisi yoktur.
Doğrusu: Alkol kullanımı, üreme organları üzerinde olumsuz etkiler yapar, hormon dengesini bozabilir ve üreme sağlığını olumsuz etkileyebilir.

8. (D) Zamanı doğru kullanabilmek için teknolojiyle ilgimiz “Sıfır teknoloji ya da sınırsız teknoloji değil, yeterince teknoloji” olmalıdır.

9. (Y) Bir gençte bağımlılık oluşmuşsa kimseye duyurmadan aile içinde çözüm bulunabilir.
Doğrusu: Bağımlılık ciddi bir sorundur ve sadece aile içinde çözülmesi zor olabilir. Profesyonel yardım ve destek gereklidir.

10. (D) Tütün ürünü kullananlarda mide ülseri, gastrit, mide kanaması gibi hastalıklar daha fazla görülür.

C- Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere, sağda verilen sözcüklerden uygun olanını seçerek yazınız.

1) Tütün ürünleri kullanılması, sadece kullanan kişiyi değil çevresinde bulunanları da olumsuz etkiler.
2) Tütün ürünleri kullanılması insanın en çok solunum organlarına zarar verir.
3) Tütün dumanında bulunan nikotin kanserojen maddelerin en önemlilerinden biridir.
4) Alkol, vücutta karaciğer tarafından parçalandığı için vücudun enzim, vitamin, protein ve karbohidrat metabolizmasını olumsuz etkiler.
5) İlaçların ya da bazı kimyasal maddelerin tedavi edici amacı dışında keyif verici, uyarıcı veya uyuşturucu etkileri nedeniyle kullanılması, kötüye
kullanım olarak adlandırılır.
6) Vücutta özellikle B-,, B2, B6 ve C vitaminleriyle magnezyum, potasyum, çinko mineralleri eksikliği ortaya çıkaran önemli bir etken alkol kullanmaktır.
7) Alkol kullanımının insan vücudundaki zararlı etkilerinden biri de cinsel işlev bozukluğu yapmasıdır.
8) Alkol kullanan insan önce ısınır ama bir süre sonra aşırı üşüme başlar. Çünkü alkol, deri yüzeyindeki damarları genişletir ve böylece aşırı ısı kaybına neden olur.
9) Bilim insanları, madde bağımlılığından korunmanın en doğru yolunun bunları hiç denememek olduğu üzerinde birleşir.
10) Hazırlanan bir rapora göre cinayetlerin %85’i alkol kullanımından kaynaklanmaktadır.
11) Madde bağımlılığının insan sağlığına ve davranışlarına etkisi; alışma, doyma ve düşkünlük dönemi olmak üzere üç aşamada incelenebilir.
12) Sürekli alkol kullanımının verdiği zararlar zamanla artar. Sonunda kullanıcıyı akıl hastalıklarına kadar götürebilir.
13) Alkolün beyincikle duyu organlarında yaptığı hasar ve bozukluklar kaza yapma olasılığını artırdığından alkollü kişiler otomobil kullanmamalıdır.
14) Alkol, tütün ve tütün ürünleri kullanımı ailenin ekonomik durumunu da olumsuz etkiler.
15) İnsanların tütün ve tütün ürünleri kullanması, kalp ve damar hastalıkları dışında midede gastrit, ülser, kanser, ağız kokusu, dişlerde sararma vb. pek çok olumsuzluğa neden olur.