Karstik Bölgelerde Oluşan Yeryüzü Şekilleri: Aşınım ve Birikim Türleri

Karstik Arazilerde Oluşan Yeryüzü Şekilleri

Karstik şekiller, yer altı ve yer üstü sularının etkisiyle kalker, jips ve kaya tuzu gibi suyla temas ettiğinde çözünebilen tortul kayaçların yoğun olduğu bölgelerde oluşur. Bu şekillerin meydana gelmesi için belirli jeolojik ve iklim koşullarının bir araya gelmesi gerekir. Karstik şekillerin gelişebilmesi için gerekli olan başlıca şartlar şunlardır: suya dayanıklı kayaçların kalın bir tabaka oluşturması, kayaçların gözenekli olması ve arazinin çok engebeli ve bitki örtüsünün seyrek olması.

Karstik Şekillerin Türleri

Aşınım Şekilleri

• Dolîn: Küçük çaplı, yuvarlak ya da oval çukur alanlar.
• Lapya: Karstik bölgelerde yüzeydeki kayaçların aşınması sonucu oluşan küçük oluklar ve kanallar.
• Polye: Büyük ve geniş kapalı havzalar, genellikle tarım alanı olarak kullanılır.
• Uvala: Birkaç dolin birleşerek daha büyük çukurlar oluşturur.
• Obruk: Yer altı mağaralarının tavanlarının çökmesiyle oluşan derin çukurlar.
• Mağara ve Galeri: Su erozyonuyla oluşan yer altı boşlukları.

Birikim Şekilleri

• Dikit: Mağara tavanlarından damlayan kalsiyum karbonatlı suyun birikmesiyle oluşan sarkıtların yere ulaşmasıyla oluşan dik yapılar.
• Sarkıt: Mağara tavanından sarkan, kalsiyum karbonatlı suyun birikmesiyle oluşan uzun yapılar.
• Traverten: Kaynak sularının çökelmesi sonucu oluşan teras biçiminde kalker birikintileri.
• Sütun: Sarkıt ve dikitlerin birleşmesiyle oluşan yapılar.

Karstik araziler, Türkiye’nin birçok bölgesinde özellikle Akdeniz Bölgesi’nde yaygın olarak bulunur ve bu bölgelerde bu tür şekillere sıkça rastlanır.