Olimpik ve Geleneksel Okçuluk Terimleri

Olimpik ve Geleneksel Okçuluk Terimleri

Okçuluk Nedir?

Okçuluk, tarihin eski dönemlerinden beri hem avcılık hem de savaş alanında kullanılan bir beceri olmasının yanı sıra, günümüzde hem olimpik bir spor dalı hem de geleneksel bir sanat olarak popülerliğini sürdürmektedir. Okçuluk terimleri hakkında bilgi sahibi olmak, bu sporu ve sanatı daha iyi anlamamıza yardımcı olur.

Olimpik Okçuluk Terimleri

Olimpik okçuluk, modern okçuluğun en yaygın ve tanınan şeklidir. İşte olimpik okçulukta sıkça kullanılan bazı terimler:

Arkalık Noktası, Ok yatağına yerleştirilen okun, kirişte 90 derecelik dik açıyı sağladığı noktadır.

Arkalık, Okun kirişe oturmasını sağlayan, plastikten üretilen parçadır.

Ayarlama, Yayın veya okun atışta doğruluğu artırıcı değişiklikler bütünüdür.

Berger / Basınç Düğmesi, Okun çıkışı sırasında yanal salınımını dengelemeye yarayan, ok yatağı ile entegre monte edilen, yaylı mekanizmadır.

Dudaklık, Makaralı okçulukta, kirişe takılan ve kirişin tam çekiminde dudağa denk gelmesiyle atışta tutarlılığa destek sağlayan ufak bir plastik parçadır.

F.O.C. Front of centre (merkezden öndelik) kelimesinin akronimidir. Atışa hazır ağırlık merkezinin okun yarı uzunluğuna uzaklığının toplam uzunluğuna (uç hariç) oranıdır. %10-15 aralığının içinde kalmak tavsiye edilir.

FITA, Federation Internationale de Tir a L’Arc kelimesinin baş harflerinden oluşan Uluslararası Okçuluk Federasyonu'dur.

Gergi Yüksekliği, Gerilen kirişle yayın pivot noktası arasındaki mesafedir. Genellikle başparmak ekleminin oturduğu noktadan kirişe olan mesafe olarak özetlenir.

Germe Ağırlığı, Yay sertliği ölçüsüdür. Klasik kanatlı yaylarda, kabza boyuna göre değişmekle birlikte, standarda göre 28 inç germe boyuna denk gelen libre cinsinden kütle değeridir. Makaralı yaylarda germe sırasında ulaşılan maksimum değer olarak verilir.

Germe Boyu / Kol Boyu, Gerilen kirişle yayın pivot noktası arasındaki mesafedir.

Germe, Yay kirişinin çekilmesidir.

Gold, Hedefin sarı renkte olan 10 puanlık merkezidir.

Göğüslük, Sporcunun göğüsünün veya kıyafetinin kiriş güzergahına girerek zarar görmesini ve okun yönünü saptırmasını engellemeye yarayan kişisel koruyucu aksesuardır.

Gruplamak, Okları hedefte yakın konumlandırmayla sonuçlanan atış silsilesidir. Yayda yapılacak bir ayarlamayla merkeze taşımak için fırsat olarak görülür.

Hedef Kağıdı, Hedef minderinin atış yapılan yüzüne asılan, üzerinde puantaj bulunan, çok çeşidi bulunan kağıt tipidir. Müsabaka tipi hedef kağıtları içinden geçen lifler kağıdın ömrünü uzatmaktadır.

Hedef Minderi/Tahtası, Dayanımlı malzemeden yapılmış, ne çok sert ne de çok yumuşak hedeftir. EVA'dan, çeşitli sertliklerde köpükten, samandan imal edilebilir.

Hedef Paniği, Okçunun nişangahını 10 puanlık sarı bölgede tutamamasıyla tanımlanan bir nevi atak biçimidir.

Kabza / Gövde, Yayı oluşturan ana kısımdır, kanatların monte edildiği elemandır.

Kağıt Testi, Makaralı yayda ok yatağı, kanat, ok esnekliği gibi parametrelerin uyumunun test edilmesi ve varsa ayarlama yapılması için okun çıkışının test edilmesini sağlayan testin isimlendirmesidir.

Kam, Makaralı yaylarda kam olarak adlandırılan, destek kirişlerinin kam ve/veya makara yardımıyla yüksek sertlikteki kanatların gerilmesini belli seviyelerde kolaylaştıran mekanizmaya sahip bir yay çeşididir.

Kiriş Halkası, Klasik yaylarda kanat ucuna, makaralı yaylarda kamda uygun kısma geçirilen döngü biçimindeki kiriş sonudur.

Kiriş Takmatik, Kurulmamış haldeki klasik kanatlı yayın kanatlarında burulma tehlikesine karşılık kurarken kullanılan bir sicimdir.

Klasik Kanatlı Yay, Kabza ve iki kanattan oluşan yay türüdür. "Klasik" olarak literatürümüze geçmiş olan kelime temelde uçları sporcunun aksi yönünü gösteren kanatları tanımlamak için kullanılır.

Kliker, Klasik kanatlı yaylarda ok tam çekişte olduğunda klik sesi çıkararak sporcuya atış sinyalini veren metal, karbon veya plastikten yapılan parçadır.

Kolluk / Kol Koruma / Kolçak, Yay tutulan ön kola takılan, kirişin sıyırması ihtimaline karşılık takılan koruyucu ekipmandır.

Kuyruk Atma, Klasik kanatlı yaylarda okun salınması sonrasında gözlemlenen yanal esneme hareketidir.

Makaralı Yay, İngilizcede bileşke yay olarak ifade edilen, destek kirişlerinin kam ve/veya makara yardımıyla yüksek sertlikteki kanatların gerilmesini belli seviyelerde kolaylaştıran mekanizmaya sahip bir yay çeşididir.

Ok Çekme Lastiği, Plastikten üretilen ve okları hedeften çekmeyi kolaylaştıran aksesuardır.

Ok Ucu, Okun hem saplanmasını sağlayan, hem dengeli gidişine katkı sunan, şaftın tüy ve arkalığın aksi ucuna monte edilen sivrileşen silindirik veya konik yapıdaki metal veya türevi malzemedir.

Ok Yatağı, Okun yay üstünde temasta olduğu, okun düz bir şekilde yerleştirildiği malzemedir. Disipline göre tipi değişir, metalden ve plastikten imal edilir.

Okçunun Paradoksu, Okun ok yatağında aslında hedefi göstermediği halde hedefe gidiyor olması ikilemidir.

Parmak İpi, Okçunun yay tutan eline geçirilen, yayın atış sonrasında bırakıldığında elde kalmasını sağlayan basit bir iptir.

Parmaklık, Klasik kanatlı yaylarda parmakla kiriş arasında konumlandırılarak koruyucu ve doğruluk artırıcı bir etki gören kişisel aksesuardır.

Pivot Noktası, Kabza tutamacının kirişe en uzak noktasıdır. Yay atış esnasında bu nokta etrafında dönme gerçekleştirmekte olduğundan yayın doğal olmayan dönme noktası olarak ifade edilebilir.

Sadak, Okların ve diğer aksesuarların taşınmasını kolaylaştıran, bel hizasına takılan bir nevi çantadır.

Sargı İpi, Kirişin ok yerleştirilen, parmaklık temas eden veya kanat ucunda veya kamlarda sürtünmeye maruz kalan kısımlarındaki kirişi koruyucu iptir.

Seken Ok, Hedefe isabet ettiği halde saplanmayıp geri seken oka denir.

Shaft, Tüyü, arkalığı, ucu takılmamış çıplak şafttır.

Spine, Okun esneklik kapasitesini evrensel olarak ifade etmede kullanılan sayısal bir ifadedir. IBO'ya ve ATA standartlarına göre farklılık gösteren, ok şaftının belli bir aralığa sahip iki destek noktasına yerleştirilmesi ve tam ortadan belli bir kütlenin asılması suretiyle okun 'belinde' normal haline göre meydana gelen defleksiyonun (sapma) inç cinsinden bin katına denk gelen değerdir. Okun nihai boyu, uç ağırlığı okun spine değerine etki eden diğer parametrelerdir.

Stabilizer, İstenmeyen tork ve atış sonrası titreşimi sönümlemede kullanılan rot ve ağırlıklar grubudur.

Sünme, Geri döndürülemez esnemeye denir. Elastik değil plastik deformasyondur.

T Cetveli, Gergi yüksekliğini ölçmeye veya arkalık noktası/sargısı konumunu tahsis etmeye yarar.

Tetik, Makaralı yaylarda D halkasına takılarak kirişin merkezden burulma aktarılmadan çekilmesini ve salınmasını mümkün kılan sporcu aksesuarıdır.

Tiller, Yayın iki kanadı arasındaki dengenin ölçüsüdür.

Tutamaç, Kabzada elin kavradığı kısma denir.

Tüy, Okun denge merkezinin arkasında bulunan, okun daha dengeli ve düzgün gitmesine katkı sunan, kıl, tüy veya plastikten imal edilen yapıdır.

V Bar, Yay ön yüzüne monte edilen uzun stabilizerlerin çapraz olarak yay ortasından yerleştirilmesini sağlayan metal bağlantı elemanıdır.

Yay Yatağı,Kanatların yerleştirildiği yatak kısmıdır.

Geleneksel Okçuluk Terimleri

Geleneksel okçuluk, kültürel ve tarihî köklerine daha sadık kalınarak yapılan okçuluk türüdür. Geleneksel okçulukta kullanılan terimler:

Açkı, Ağaç yaylarda sıcak işlem sonrasında kurutularak sabitlenen eğimdir.

Bahadır, Güçlü yiğit anlamına gelen okçulukta sporcunun nişan almasıyla ok atmasına kadar geçen sürede gösterdiği kararlılığı anlatan tabirdir.

Dizek, Geleneksel okçulukta, okçunun koluna veya eline kirişin zarar vermemesi için kullanılan bir çeşit koruyucudur.

Kepenek, Ok ve yay taşımakta kullanılan geleneksel çantadır.

Öz Atış, İçsel olarak yapılan, saf nişan alma teknikleri yerine içgüdüsel hedeflemeyi ifade eden atış stilidir.

Sadak (Geleneksel), Geleneksel okçulukta okların belde veya sırtta taşındığı kap.

Sergen, Geleneksel yaylarda kirişin geçtiği ve atış sırasında destek aldığı noktalardır.

Şeştir, Geleneksel okçulukta kullanılan ve atış sırasında okçunun gözüyle nişan almasını sağlayan özel bir teknik.

Okçuluk Terimlerinin Önemi

Okçuluk terimlerini bilmek, hem sporcular hem de izleyiciler için büyük bir önem taşır. Doğru terimleri kullanmak, tekniklerin ve stratejilerin daha iyi anlaşılmasını sağlar ve okçuluk kültürünün devamlılığına katkıda bulunur.