Soyadı Kanunu’nun Kabulü Metni Cevapları (4. Sınıf Türkçe)

Soyadı Kanunu’nun Kabulü Metni Cevapları

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 116 Cevabı

HAZIRLANALIM

Soru: İnsanlar niçin soyadına gereksinim duymuştur? Bu konudaki düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap: Aynı isimde birçok kişi olduğu için karışıklıklar yaşanabiliyordu. Bu nedenle insanları ayırt etmek ve resmi işlemleri kolaylaştırmak için soyadına ihtiyaç duyulmuştur.

Soru: Araştırmanızdan hareketle soyadınızın anlamını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Benim soyadım “Ulu”, yüce, büyük anlamına geliyor. Soyadlar, ailelerin geçmişini ve özelliklerini yansıtan anlamlar taşır.

“Soyadı Kanunu’nun Kabulü” metnini noktalama işaretlerine dikkat ederek önce sessiz sonra sesli okuyunuz.

SOYADI KANUNU’NUN KABULÜ

21 Haziran 1934

Eskiden her Türk ailesinin soyunu belirtmeye yarayan özel bir adı vardı. Bu aile adı nesilden nesile sürer giderdi. Böylece herkes, kolaylıkla soyunu sopunu bilirdi. (…) Bir süre sonra bu güzel gelenek unutuldu. Sadece ünlü kimseler soyadı yerine bazı ünvanlar kullanmaya başladılar.

Devamlı bir soyadının olmayışı çeşitli sıkıntılara yol açıyordu. Mesela, resmî kayıtlarda bir kimsenin sadece adı yazılırdı. Bir nüfus kütüğünde yüzlerce Mehmet, yüzlerce Ahmet, Haşan adı vardı. Bu yüzden birçok yanlışlık, karışıklık olurdu. Devlet dairelerinde memurlar, zamanlarının çoğunu bu pürüzleri gidermek için harcarlardı. Çok kez aynı soydan gelenler birbirlerinden habersizdiler.

Bu durumun önüne geçmek için 21 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu çıkarıldı. Bu kanun gereğince her aile Türkçe bir soyadı seçti ve bu ad, o ailenin nüfustaki kütüğüne geçirildi. Böylece eski geleneklerimizden biri olan soyadı kullanma âdeti yeniden canlandırılmış oldu.

27 Kasım 1934’te TBMM tarafından kabul edilen özel bir kanunla da Gazi Mustafa Kemal, “Atatürk” soyadını aldı. Bu soyadının başka bir kimse veya aileye verilemeyeceği de hükme bağlandı. O zamana kadar halk, Mustafa Kemal’e “Gazi” veya “Gazi Mustafa Kemal” derdi. Bu özel kanun çıktıktan sonra ona herkes “Atatürk” demeye başladı. Çünkü bu soyadı çok anlamlı ve çok güzeldi. Hayatını yurduna ve ulusuna adamış Mustafa Kemal, gerçekten Türklerin atası idi.

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 117 Cevabı

1. ETKİNLİK

Soru: Okuduğunuz metinde geçen bazı kelime ve kelime gruplarının anlamları aşağıda verilmiştir. Bu kelime ve kelime gruplarını anlamlarına uygun olarak birer cümlede kullanınız.

soy sop: Bütün soy ve hısımlar.
Cevap: İnsanlar soylarını ve soplarını öğrenmek için eskiden aile büyüklerine danışırlardı.

nüfus kütüğü: Nüfusa kayıtlı olunan defter, kütük.
Cevap: Yeni doğan kardeşimizi hemen nüfus kütüğüne kaydettik.

pürüz: Engel, güçlük.
Cevap: İşlemler sırasında çıkan pürüzler çözüldü.

2. ETKİNLİK

• Önce annesini sonra babasını aradı.
• Fasulye fazla sulu, çorba ise fazla koyu olmuş.

Birinci cümledeki “önce” ve “sonra” kelimeleri, ikinci cümledeki “sulu” ve “koyu” kelimeleri anlam bakımından birbirinin tersidir. Anlamca birbirinin karşıtı olan, birbiriyle çelişen kelimelere zıt anlamlı kelimeler denir.

Soru: Aşağıdaki cümlelerde zıt anlamlısı olan kelimeleri bulunuz. Bu kelimelerin altını çiziniz.

Cümle : Herkes, kolaylıkla soyunu bildirdi.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Herkes - Kimse, Kolaylıkla - Zorlukla

Cümle : Tecrübeli arkadaşını aradı.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Tecrübeli - Tecrübesiz

Cümle : Hastamız birkaç gün içinde iyileşti.
Zıt Anlamlı Kelimeler: İyileşti - Kötüleşti

Cümle : Kanun’dan sonra herkesin bir soyadı oldu.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Sonra - Önce

Cümle : Zengin bir kültüre sahibiz.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Zengin - Fakir

Cümle : Bazılarının isimleri çok anlamlı idi.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Anlamlı - Anlamsız

Cümle : Herkesin özel bir adı vardı.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Özel - Genel, Var - Yok

Cümle : Küçük çocukları ön sıralara oturttular.
Zıt Anlamlı Kelimeler: Küçük - Büyük, Ön - Arka

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 118 Cevabı

3. ETKİNLİK

“Onunla gittin mi, gitmedin mi?
Bu cümledeki “gitmemek” kelimesi “gitmek” kelimesinin zıt anlamlısı değil, olumsuz şeklidir. Fiiller “-ma/-me” eki alarak olumsuz anlam kazanır. Bir kelimenin olumsuzu, o kelimenin zıt anlamlısı değildir.

Soru: Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiilleri ilgili kutucuklara yazınız. Daha sonra bu fiillerin olumlu ise olumsuz, olumsuz ise olumlu hâlini karşısına örnekteki gibi yazınız.

• 1 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu çıkarıldı.
• Kalabalığı bir türlü dağlamamışlar.
• Bir süre sonra bu güzel gelenek unutuldu.
• Ünlü kimseler soyadı yerine bazı ünvanlar kullanmaya başladı.
• Ortaklık teklifini kabul etmedi.

• Çıkarıldı - Çıkartılmadı
  (Olumlu: Çıkarıldı → Olumsuz: Çıkartılmadı)

• Dağıtamamışlar - Dağıtmışlar
  (Olumsuz: Dağıtamamışlar → Olumlu: Dağıtmışlar)

• Unutuldu - Unutulmadı
  (Olumlu: Unutuldu → Olumsuz: Unutulmadı)

• Kullanmaya başladı - Kullanmaya başlamadı
  (Olumlu: Kullanmaya başladı → Olumsuz: Kullanmaya başlamadı)

• Kabul etmedi - Kabul etti
  (Olumsuz: Kabul etmedi → Olumlu: Kabul etti)

4. ETKİNLİK

Aşağıdaki soruları okuduğunuz metne göre defterinize cevaplayınız.

1. Soru: Eskiden Türk aileleri soylarını nasıl takip edermiş?
Cevap: Her Türk ailesinin soyunu belirtmeye yarayan özel bir adı varmış ve bu ad nesilden nesile sürer gidermiş.

2. Soru: Devamlı bir soyadının olmayışı hangi sıkıntılara yol açıyormuş?
Cevap: Resmî kayıtlarda isimler karışıyor, aynı isimde birçok kişi olduğu için karışıklıklar yaşanıyormuş. Memurlar bu karışıklıkları çözmek için zaman harcıyormuş.

3. Soru: Aynı soydan gelen kişilerin birbirlerinden haberleri neden olmuyormuş?
Cevap: Çünkü o soyu belirten bir ad yokmuş ve insanlar yalnızca adlarıyla nüfus kütüğüne yazılıyormuş.

4. Soru: Soyadı Kanunu çıkıncaya kadar halk, Mustafa Kemal’e nasıl hitap ediyormuş?
Cevap: Mustafa Kemal’e "Gazi" veya "Gazi Mustafa Kemal" diye hitap ediyorlarmış.

5. Soru: Yazar, Atatürk soyadını neden çok anlamlı buluyor?
Cevap: Çünkü Atatürk, hayatını yurduna ve ulusuna adamıştır. Türk milletinin atası anlamına gelmektedir.

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 119 Cevabı

5. ETKİNLİK

“Soyadı Kanunu’nun Kabulü” adlı bilgilendirici bir metin okudunuz. Bilgi veren bu metinler “giriş, gelişme ve sonuç” bölümlerinden oluşur. Giriş bölümünde konuya giriş yapılır. Gelişme bölümünde konu örneklerle anlatılır. Sonuç bölümünde ise konu sonuca bağlanır.

Soru: Buna göre okuduğunuz metnin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini belirlemek için aşağıdaki parçada boş bırakılan yerleri doldurunuz.

• Giriş: Metnin giriş bölümünde soyadının sağladığı kolaylıklar üzerinde durulmuştur.
• Gelişme: Gelişme bölümünde kişilerin soyadı olmayınca karşılaşılan zorluklara değinilmiştir. Kargaşayı önlemek için Soyadı Kanunu’nun çıkarılmasından söz edilmiştir.
• Sonuç: Sonuç bölümünde Mustafa Kemal’e Atatürk soyadının verilmesinden bahsedilmiştir.

6. ETKİNLİK

Soru: Hamit Bey ile torunu Hüseyin arasında geçen aşağıdaki konuşmayı okuyunuz. Konuşmanın konusunu belirleyerek bu konudaki duygu ve düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Konuşmanın Konusu: Türkçesi varken yabancı dillerden alınan kelimelerin kullanılmaması gerektiği.
• Düşünceler: Dilimize sahip çıkmak ve Türkçe kelimeleri kullanmak çok önemlidir. Yabancı kelimeler yerine Türkçeyi tercih etmezsek, zamanla dilimizdeki zenginliği kaybedebiliriz. Bu nedenle özellikle teknolojik terimlerde bile Türkçe karşılıklarını kullanmalıyız.

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 120 Cevabı

7. ETKİNLİK

Soru: Aşağıda kesme işaretinin O kullanıldığı yerler ve bunları örnekleyen cümleler verilmiştir. Kurallar ile ilgili örnekleri eşleştiriniz.

a. Özel adlara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti konur.
Örnek: Fatma’nın amcası askerden geldi.

b. Kişi adlarından sonra gelen saygı sözcüklerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek: Hatice Hanım’ın börekleri çok güzel olur.

c. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek: Çocuklar, kitaplarınızın 123’üncü sayfasını açınız.

ç. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek: TBMM’nin olağan toplantısı bugün yapılıyor.

8. ETKİNLİK

Karagöz ile Hacivat arasında geçen aşağıdaki konuşmayı okuyunuz.

Soru: Bu konuşmaya göre Karagöz’ün mü yoksa Hacivat’ın mı haklı olduğunu söyleyiniz.
Cevap: Hacivat haklıdır çünkü büyük harfle tapılan kısaltmalara getirilen ekler, kelimenin değil harfin okunuşuna göre eklenir.

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 121 Cevabı

9. ETKİNLİK

Bir kelimenin, terimin veya özel adın içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesine kısaltma denir. Örneğin Türkiye Büyük Millet Meclisi “TBMM” şeklinde kısaltılır.

Soru: Aşağıdaki kurallara göre verilen kelime ve kelime gruplarının kısaltmasını yapınız.

1- Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları büyük harflerle yapılır.

• Türk Dil Kurumu → TDK
• Amerika Birleşik Devletleri → ABD
• Dokuzuncu Hariciye Koğuşu → DHK
• Bilim Teknik → BT
• kuzeybatı → KB

2- Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır.

• kilometre → km
• litre → l
• miligram → mg

3- Kuruluş, kitap, dergi ve yön adları dışında kalan kelime veya kelime gruplarının kısaltmalarında ilk harfle birlikte diğer harfler küçük yazılır.

• Kartopu Mahallesi → Kartopu Mh.
• Avukat → Av.
• Profesör → Prof.
• Çeviren → Çev.
• sıfat → sf.

Aşağıya içinde kısaltmaların geçtiği iki cümle yazınız.

Kısaltmalarla ilgili iki cümle:

• Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından yayımlanan sözlükler çok kapsamlıdır.
• Amerika Birleşik Devletleri (ABD) büyük bir ekonomik güçtür.

4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tuna Yayınları Sayfa 122 Cevabı

10. ETKİNLİK

Soru: Aşağıdaki hususları dikkate alarak “Atatürk’ün Türk milleti için yaptıkları” konulu bilgilendirici bir metin yazınız.

• Verilen kısaltmalardan ikisini seçerek yazınızda bunlara yer veriniz.
• Seçtiğiniz kısaltmaların içinde geçtiği bir metin yazınız.
• Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini uygun şekilde oluşturmaya dikkat ediniz.
• Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanınız.
• Yazınızı tamamladıktan sonra sınıfta arkadaşlarınıza okuyunuz.

Bilgilendirici Metin

Giriş: Atatürk, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesine liderlik ederek, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran büyük bir liderdir. Onun yaptığı yenilikler, Türk milletini modern bir geleceğe taşımış ve çağdaşlaşmanın temellerini atmıştır.

Gelişme: Atatürk’ün en önemli hedeflerinden biri eğitimde ve bilimde ilerleme sağlamaktı. Bu amaçla Türk Dil Kurumu (TDK) ve Türk Tarih Kurumu gibi kurumları kurarak milli kültürü geliştirmiştir. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) vatandaşlarına Latin alfabesini getirerek okuma-yazma oranını artırmayı başarmıştır. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmış, bu sayede kadınların toplumda daha etkin bir rol oynaması sağlanmıştır. Ekonomik alanda fabrikalar açılarak tarım, sanayi ve ticaret alanlarında önemli adımlar atılmıştır.

Sonuç: Atatürk’ün reformları, Türkiye’yi yalnızca bağımsız bir ülke yapmakla kalmamış, aynı zamanda modern bir toplum haline getirmiştir. Onun önderliğinde yapılan çalışmalar, Türk milletine bağımsızlık ve çağdaşlık armağan etmiştir.

Kısaltma İçeren Cümleler:

1. Türk Dil Kurumu (TDK), dilimizin zenginleşmesine büyük katkı sağlamıştır.
2. Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) Atatürk’ün önderliğinde çağdaş bir devlet haline gelmiştir.