Türkiye Yaşlanıyor: 65 Yaş Üstü 9 Milyonu Aştı, AYE Endeksi AB Ortalamasının Altında Kaldı

TÜRKİYE’DE YAŞLILIK DERİNLEŞİYOR

Doğurganlık Geriliyor, Yaşlı Nüfus Rekor Kırıyor: Türkiye Aktif Yaşlanmada Avrupa’nın Gerisinde

Türkiye, artık genç bir ülke olma vasfını hızla kaybediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2024 verilerine göre, 65 yaş ve üzerindeki nüfus 9 milyon 112 bin 298 kişiye ulaştı. Bu rakam, 2019’daki 7,5 milyon kişilik yaşlı nüfusa kıyasla %20,7'lik bir artış anlamına geliyor. Üstelik yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı da %10,6’ya yükselmiş durumda. Bu artış, Türkiye’nin çok yaşlı ülkeler sınıfına geçiş yaptığını gösteriyor.

Yaşlılık Sadece Sayı Değil, Hayat Kalitesiyle Ölçülür: Türkiye’nin Aktif Yaşlanma Karnesi

Yaşlanmanın sadece sayısal bir veriyle değil, yaşlıların toplum içindeki aktifliği, sağlığı ve üretkenliğiyle değerlendirilmesi gerektiği anlayışıyla, Aktif Yaşlanma Endeksi (AYE) devreye girdi. Bu endeks, yaşlı bireylerin hayat kalitesini dört ana başlık altında ölçüyor: istihdama katılım, toplumsal yaşama katılım, sağlıklı ve güvenli yaşam, kapasite ve uygun ortam.

Türkiye’de AYE genel endeks değeri 2023 yılında 28,7 iken, 2024’te 29,7'ye yükseldi. Ancak bu oran hâlâ Avrupa Birliği (AB) ortalaması olan 36,8’in oldukça altında kalıyor. İsveç (47,8), Hollanda (43,7) ve Danimarka (43,3) gibi ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’nin ciddi bir mesafe kat etmesi gerekiyor.

Kadınlar Yaşlılıkta Daha Dezavantajlı: Cinsiyet Farkı Göz Kamaştırıyor

2024 AYE verileri, yaşlı kadınların erkeklere göre çok daha zor bir yaşlılık dönemi geçirdiğini ortaya koyuyor. Erkeklerde endeks değeri 34,5 iken, kadınlarda yalnızca 25,3 olarak ölçüldü. Bu, kadınların hem ekonomik hem sosyal anlamda daha kırılgan olduğunu gösteriyor.

Bölgesel Farklar Dikkat Çekici: En Yüksek Endeks Doğu Karadeniz’de

Türkiye, bölgesel anlamda da eşit bir yaşlanma deneyimi sunamıyor. 2024 AYE verilerine göre, en yüksek endeks değerine sahip bölge 33,3 ile Doğu Karadeniz oldu. Onu Batı Marmara (31,9) ve Kuzeydoğu Anadolu (30,8) izledi. En düşük değer ise 26,9 ile Güneydoğu Anadolu bölgesine ait.

AYE Bileşenlerinde Gerideyiz: Topluma Katılım ve Kadın İstihdamı Zayıf

• İstihdam bileşeni endeksi 2024’te 27,6 oldu. AB ortalaması yine çok daha yüksek. Türkiye bu alanda yalnızca 6 AB ülkesini geçebildi.
• Topluma katılım bileşeni endeksi sadece 12,5 olarak hesaplandı. AB ortalaması 19,7 iken, Türkiye bu alanda da alt sıralarda.
• Bağımsız, sağlıklı ve güvenli yaşam bileşeni endeksi 65,0 seviyesinde ölçüldü. AB ile fark burada biraz daha az olsa da hâlâ yeterli değil.
• Aktif yaşlanma için kapasite ve elverişli ortam endeks değeri ise 46,1 oldu.

Umut Var Ama Yol Uzun

Tüm bu veriler, Türkiye'nin aktif yaşlanma konusunda önemli bir farkındalık oluşturması ve stratejik adımlar atması gerektiğini gösteriyor. Özellikle yaşlı kadınlar, Güneydoğu illeri ve toplumsal katılım konularında sosyal politikaların güçlendirilmesi gerekiyor.

Sadece uzun yaşamak değil, nitelikli, üretken ve bağımsız yaş almak hedeflenmeli. Yaşlanan Türkiye’nin geleceği, bugünden atılacak adımlarla şekillenecek.