10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 119-120-121 Cevapları Tutku Yayıncılık

5. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Tutku Yayınları Sayfa 119

A- Aşağıdaki tabloda bir bölgenin aylık ortalama sıcaklık ve yağış değerleri ile havzası bu iklim bölgesinde yer alan bir akarsuyun aylık akım miktarları verilmiştir. Tablodaki bilgilerden de yararlanarak aşağıdaki grafiği tamamlayınız ve soruları cevaplayınız.

a- Bu bölgenin yağış ve akarsu akım miktarlarını aşağıdaki grafik üzerinde farklı renklerle çizerek gösteriniz.

Veriler:
Yağış ve akım miktarlarını aşağıdaki gibi grafikte farklı renklerle göstermek için bir yazılım ya da elle çizim yapılabilir. (Grafik çizim aracını burada kullanamıyorum, ancak verileri aşağıda sıralayarak çizebilirsiniz.)

Aylar (O, Ş, M, N, M, H, T, A, E, K, A):

• Yağış (mm): 236, 156.2, 96.8, 52.3, 31.5, 28.4, 7, 10, 15, 55, 110, 260
• Akım (m³/sn): 170, 140, 90, 60, 35, 15, 7, 10, 18, 55, 85, 220

b- Bu bölgede yer alan akarsuyun yalnızca yağmur sularıyla beslendiği bilindiğine göre akarsuyun yıllık akım düzeni hakkında neler söylenebilir?

Cevap: Akarsu yalnızca yağmur sularıyla beslendiği için akım düzeni doğrudan yağış rejimine bağlıdır. Kış ve ilkbahar aylarında yağışın yüksek olduğu dönemde akarsu akımı artarken, yaz aylarında yağış azaldığı için akım miktarı düşmektedir.

c- Havzanın yağış rejimiyle akarsuyun akım düzeni arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?

Cevap: Yağış miktarının fazla olduğu aylarda akım değerleri de yüksektir. Örneğin, kış ve ilkbahar aylarında yağış miktarı arttıkça akarsu akımı da artmıştır. Bu, havzanın yağış rejimi ile akarsu akım düzeninin paralellik gösterdiğini ortaya koyar.

ç- Tablodaki verilere göre bu akarsuyun hangi iklim bölgesinde olduğu söylenebilir?

Cevap: Tablodaki verilere göre bu bölge muhtemelen Akdeniz İklimi etkisindedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları yağışlı bir rejim bulunmaktadır.

d- Sıcaklıkla akım arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

Cevap: Sıcaklık arttıkça akım azalmaktadır. Yaz aylarında sıcaklık yüksek olduğu için buharlaşma artar ve akım azalır. Kış aylarında sıcaklık düşük olduğundan buharlaşma azalır ve akım artar.

e- Yağış ve akım arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

Cevap: Yağış ile akım arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır. Yağışın fazla olduğu dönemlerde akarsu akımı artmakta, yağışın az olduğu dönemlerde akım düşmektedir.

f- İlkbahar ve yaz aylarında akım değerlerinin yağış değerlerinden fazla olması nasıl açıklanabilir?

Cevap: İlkbaharda kar erimeleri ve yağışların artması akımı yükseltir. Yaz aylarında ise yağış azlığı ve buharlaşma nedeniyle akım düşer.

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Tutku Yayınları Sayfa 120

B- Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1. Soru: Aşağıdaki görselde Dünya’daki su kaynaklarının dağılımı verilmiştir.
Görseldeki bilgilerden yararlanarak
I. Yeryüzündeki tatlı su kaynaklarının yarısından fazlasını göller ve nehirler oluşturur.
II. Göl sularının yeryüzündeki tüm tatlı sular içindeki oranı %80’den fazladır.
III. Dünya’daki su kaynaklarının büyük bir kısmını tuzlu sular oluşturmaktadır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: C

2. Soru: Aşağıdaki görselde artezyen kaynağı gösterilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, görseldeki kaynağın özelliklerinden biridir?

A) Fay hatlarıyla paralellik gösterir.
B) Akımı yıl boyunca aynıdır.
C) Suyun bileşiminde bol miktarda kireç vardır.
D) Magmatik sularla beslenir.
E) Basınçlı su sistemleridir.
Cevap: E

3. Soru: Aşağıdaki görselde, bir gölün kıyı çizgisinde mevsimlere göre meydana gelen değişimler gösterilmiştir. Gölün yağışlarla yeryüzüne düşen yüzey sularından beslendiği bilindiğine göre göl havzasıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Göle dökülen akarsular kapalı havzada yer alır.
B) Göldeki su seviyesi değişimleri üzerinde iklim koşulları etkilidir.
C) İlkbahar mevsiminde göldeki su seviyesi maksimum düzeye ulaşmaktadır.
D) Göle dökülen akarsuların akımlarında yıl içinde önemli değişiklikler olmaktadır.
E) Göl havzası, yazı yağışlı tropikal iklim bölgesinde yer alır.

Cevap: E

4. Soru: Coğrafya Öğretmeni Murat Bey; öğrencisi Merve’den Sakarya, Seyhan, Yeşilırmak, Çoruh ve Fırat nehirlerini dilsiz Türkiye haritası üzerine işaretlemesini istemiştir. Merve, bu nehirleri harita üzerine aşağıdaki gibi işaretlemiştir. Buna göre Merve hangi akarsuyun yerini haritaya yanlış işaretlemiştir?

A) Çoruh B) Fırat C) Sakarya D) Seyhan E) Yeşilırmak
Cevap: D

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Tutku Yayınları Sayfa 121

5. Soru: Aşağıda üç göl türünün oluşum şekilleri verilmiştir.
I. Suyun etkisiyle kolayca çözünebilen ka- yaçların bulunduğu arazilerdeki erime çukurluklarında oluşan göllerdir.
II. Yer kabuğu hareketleri sonucunda kıvrılarak veya kırılarak çöken çanakların sularla doldurulması sonucunda oluşan göllerdir.
III. Deniz akıntılarının oluşturduğu kıyı kordonlarının koyların önünü kapatmasıyla oluşan sığ göllerdir.
Haklarında bazı bilgiler verilen bu göl türleri aşağıdakilerden hangisinde doğru sıralanmıştır?

A) Tektonik Karstik Alüvyal set
B) Karstik Tektonik Kıyı set
C) Karstik Tektonik Alüvyal set
D) Tektonik Volkanik Moren set
E) Volkanik Tektonik Kıyı set

Cevap: B

6. Soru: Türkiye’deki bir akarsuyun aylara göre akım grafiği aşağıdaki gibidir. Buna göre akarsuyla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Yıllık akım değeri 500 m3/sn.den düşüktür.
B) En düşük akım değerine kış mevsiminde ulaşmıştır.
C) Haziran ayında en yüksek akım değerine ulaşmıştır.
D) Yaz mevsiminde akımı yükseldiğinden ulaşım için kullanılabilmektedir.
E) Akım değişimleri belirgindir.

Cevap: D

7. Soru: Görselde üç farklı akarsuyun biriktirme kesitleri verilmiştir.
Aşağıda X, Y, Z akarsularının bazı özellikleri yer almaktadır.
• X akarsuyunun akım gücü düşük ve rejimi düzenlidir.
• Y akarsuyunun akımı yılda iki kez artar, rejimi ise düzensizdir.
• Z akarsuyunun akım gücü yüksek ve rejimi düzenlidir.
Buna göre özellikleri verilen X, Y ve Z akarsularıyla görselde I, II ve III olarak gösterilen biriktirme kesitleri aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

A) X Y Z B) X Z Y C) Y X Z D) Y Z X E) Z Y X
Cevap: B

8. Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’deki akarsuların genel özelliklerinden biri değildir?

A) Genellikle boyları uzun ve rejimleri düzenlidir.
B) Hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir.
C) Eğimin fazlalığına bağlı olarak akarsularımız üzerinde çeşitli su sporları (rafting, kano vb.) yapılabilmektedir.
D) Türkiye’deki akarsuların çoğu, ülke sınırları içinden doğmakta ve yine ülke sınırlarından denize ulaşmaktadır.
E) Akarsularımız henüz denge profillerini kazanmadığından ulaşım ve taşımacılığa elverişli değildir.

Cevap: A