10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 104-105-106 Cevapları Beşgen Yayıncılık

Metne Hazırlık Cevapları

Soru: Aşağıdaki kavramları sınıf tahtasına yazınız. Bu kavramlar üzerinde beyin fırtınası tekniğini uygulayarak düşüncelerinizi belirtiniz.

Kavramlar: Abdal - Kul - Münkir - Pir - Post - Semah - Sultan

Kavramların Anlamları:

1. Abdal: Tasavvufta dünyevi bağlardan kopmuş, kendini Allah’a ve manevi değerlere adamış kişi. Abdallar, genellikle halkın manevi rehberleri olarak bilinir.

2. Kul: Allah’a itaat eden, ona bağlı olan kişi. Kul kavramı, insanın Yaradan’a olan teslimiyetini ve boyun eğişini ifade eder.

3. Münkir: İnkar eden, hakikati reddeden veya tasavvufi değerleri kabul etmeyen kimse.

4. Pir: Tasavvufta bir yol gösterici, manevi rehber veya öğretici. Pir, tarikatta insanlara yol gösteren liderdir.

5. Post: Tarikatlarda şeyhlik makamını simgeleyen sergi veya oturak. Post, aynı zamanda manevi bir otoritenin temsilcisini ifade eder.

6. Semah: Alevilik-Bektaşilik geleneğinde, Allah’a yakınlaşma amacıyla yapılan dini dans ve ayin. Semah, insanın ruhunu arındırmayı hedefleyen bir ibadet şeklidir.

7. Sultan: Tasavvuf geleneğinde Allah’ın dostu, manevi üstünlüğü olan kişi. Sultan kavramı, dünya üzerindeki liderlikten ziyade ruhsal bir otoriteyi ifade eder.

Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

1) Okuduğunuz şiirin temasını belirleyiniz.

Şiirin teması, manevi bağlılık ve pir sevgisidir.

2) Şiirin ölçüsünü ve durağını bulunuz. Şairin bu ölçüyü ve durağı kullanmasının nedenlerini açıklayınız.

Şiirin ölçüsü: 11’li hece ölçüsüdür.
Durak düzeni: 6+5 şeklindedir.
Açıklama: Şairin bu ölçüyü kullanmasının nedeni, halkın kolay ezberleyip tekrar edebilmesi ve dinleyicilerde duygusal bir etki bırakmaktır. Bu ölçü, dinleyicilere tasavvufi şiirlerin etkisini artırarak manevi bir bağ kurmayı sağlar.

3) İkinci dörtlükteki tezat ve tenasüp sanatlarına örnek gösteriniz.

Örnek:
“Hastalar de gelir derman isteyü
Sağlar gelir Sultan Abdâl Mûsâ’ya”
Bu dizelerde tezat sanatı vardır. “Hasta” ve “sağ” kelimeleri birbirine zıt anlamdadır.
Ayrıca, “Semâ, dost, nemed ve post” kelimeleri tenasüp sanatına örnektir.

4) Bu şiirde söyleyici kimin adına konuşmaktadır? Söyleyicinin, şiirin okunma tarzına ve anlamına etkisini değerlendiriniz.

Söyleyici: Kaygusuz Abdal, piri Sultan Abdâl Mûsâ adına konuşmaktadır.
Açıklama: Söyleyici, pirine olan sevgiyi dile getirerek manevi bir bağlılığı ifade etmektedir. Bu durum, şiirin manevi derinliğini artırır ve okuyucuda pirin yol göstericiliğine duyulan inancı güçlendirir.

5) Okuduğunuz şiirde hangi dini kavramlar kullanılmıştır? Neden?

Kavramlar: Pir, post, abdal, niyaz, Hak, lokma.
Neden: Bu kavramlar Alevi-Bektaşi inanç sisteminin temel değerlerini ve tasavvufi öğretileri yansıtır.

6) Şiirden yola çıkarak Abdâl Mûsâ’nın özellikleri hakkında bilgi veriniz.

Abdal Musa, Alevi-Bektaşi geleneğine bağlıdır ve insanları manevi rehberlik ederek doğruya sevk etmeye çalışır. Yardımseverliği, cömertliği ve toplumsal dayanışmayı teşvik eden bir pirdir.

7) Kaygusuz Abdal’ın Abdâl Mûsâ’ya sevgisi hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Kaygusuz Abdal, Abdâl Mûsâ’yı sadece bir insan olarak değil, aynı zamanda Allah’a açılan bir kapı ve manevi rehber olarak görmektedir. Şairin sevgisi, derin bir bağlılığı ve Allah’a olan aşkı içerir.

8) Okuduğunuz şiirden aşağıda belirtilenlerle ilgili tespitler yapınız.

• Cömertlik: “Lokması çekilir açlar toyulur” dizeleri Sultan Abdâl Mûsâ’nın cömertliğini gösterir.
• Misafirperverlik: “Begler gelir Sultan Abdâl Mûsâ’ya” dizeleri misafirperverliği işaret eder.
• Paylaşmak: Şiirde, lokma paylaşımı üzerinden toplumsal dayanışma ifade edilmiştir.
• Sadık olmak: “Kul Kaygusuz ayrıl düşmüş pirinden” dizeleri sadakat ve bağlılığı gösterir.
• Vefalı olmak: Kaygusuz Abdal’ın Abdâl Mûsâ’ya olan vefası şiirde vurgulanmaktadır.

9) Aşağıda verilen bilgiden yola çıkarak şairin hayatı ile şiir arasındaki ilişkiyi değerlendirme yapınız.

Kaygusuz Abdal, Abdâl Mûsâ’ya olan bağlılığını şiirlerinde ifade ederek manevi rehberine duyduğu sevgiyi derinleştirmiştir. Bu bağlılık, şiirlerinin tematik derinliğini artırmış ve tasavvufi öğretileri şiirlerinde aktarmıştır.

10) Okuduğunuz şiiri içerik, tür, biçim, dil ve üslup özellikleri bakımından Yunus Emre’nin İlahi’siyle karşılaştırınız.