10. Sınıf Fizik Ders Kitabı 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları Meb Yayınları

3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 192

Soru: 1-10. sorularda boş bırakılan yerlere gelecek kelimeleri aşağıdaki kutucuklardan bularak yerleştiriniz.

1) Bir cismin denge konumu etrafında gidip gelme hareketine titreşim denir.
2) Sadece maddesel ortamda yayılabilen dalgalara mekanik dalgalar denir.
3) Elektromanyetik dalgalar enine dalga, ses dalgaları boyuna dalga sınıfındadır.
4) Yayda oluşturulan kısa süreli sarsıntıya atma denir.
5) Dalga hareketinde frekans yalnızca kaynağa bağlıdır.
6) Su dalgaları sığ ortamda yavaş derin ortamda hızlı ilerler.
7) Ses dalgalarında yükseklik artarsa oluşan ses tizleşir.
8) Ses dalgalarının sert bir engele çarpıp geri dönmesine yankı denir.
9) Depremin büyüklüğü sismograf adı verilen aletle ölçülür.
10) Su dalgalarının frekansı stroboskop adı verilen araçla ölçülür.

Soru: 11-35. çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz.

11. Soru: Esnek bir ortamda oluşturulan periyodik dalgaların dalga boyu
I. Ortamın özellikleri
II. Kaynağın frekansı
III. Dalganın genliği
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B

12. Soru: Dalga çeşitleriyle ilgili olarak verilen
I. Tüm elektromanyetik dalgalar enine dalgadır.
II. Enine dalgaların titreşim doğrultusuyla hareket doğrultusu birbirine paraleldir.
III. Mekanik dalgaların tamamı boyuna dalgalardır.
ifedelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

13. Soru: Dalgalar taşıdıkları enerjiye göre mekanik ve elektromanyetik dalgalar olarak sınıflandırılır.
Buna göre
I. Ses
II. Radyo
III. Su
dalgalarından hangileri mekanik dalgadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I v e III E ) I, II v e III
Cevap: D

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 193

Soru 14: Aynı ortamda oluşturulan dalgaların frekansı, dalga boyu, periyodu ve hızı ile ilgili olarak
I. Frekansı artarsa dalga boyu azalır.
II. Frekansı azalırsa hızı artar.
III. Periyodu azalırsa dalga boyu azalır.
yargılarından hangileri doğrudur?

Cevap: C) I ve III

Soru 15: Homojen gergin bir yayda oluşturulan atma ok yönünde ilerlemektedir. Atma üzerinde K olarak isimlendirilmiş kısmın serbest uca ulaştığı andaki bileşke atmanın görünümü nasıl olur?

Cevap: B

Soru 16: Aynı ortamda yayılan dalgalardan genliği en büyük ve frekansı en küçük olan dalga hangi seçenekte verilmiştir?

Cevap: A

Soru 17: Homojen ve esnek bir yayda üretilen atma şekildeki gibi ok yönünde ilerlemektedir. Yay üzerindeki K, L ve M noktalarının titreşim yönleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

Cevap: E

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 194

Soru 18: Homojen, esnek ve gergin bir yayda oluşturulan iki farklı atma, gösterilen oklar yönünde 1 birim/saniye hızla ilerlemektedir. Atmaların şekildeki konumdan 7 saniye sonra alacağı görünüm, aşağıda verilen seçeneklerden hangisi olur?

Cevap: C

Soru 19: O noktasından birbirine bağlanmış X ve Y yaylarından oluşan sistemde, X yayından şekildeki gibi baş aşağı gönderilen atma, O noktasından baş yukarı olarak yansıyor.
Buna göre
I. X yayı hafif, Y yayı ağır yaydır.
II. Y yayına iletilen atma baş yukarıdır.
III. Yansıyan atmanın hızı, iletilen atmanın hızından büyüktür.
yargılarından hangileri doğrudur?

Cevap: C) I ve III

Soru 20: Homojen, esnek ve gergin bir yayda oluşturulan atmanın hızı
I. Yayı geren kuvvet
II. Yayın birim uzunluğunun kütlesi
III. Atmanın genliği
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?

Cevap: B) I ve II

Soru 21: Özdeş K, L ve M yayları eşit büyüklükte kuvvetlerle gerilerek dalga boyları λK < λL < λM olan dalgalar oluşturuluyor.
Buna göre dalgaların frekansları fK, fL ve fM arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Cevap: A

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 195

Soru 22: Bir dalga leğeninde oluşturulan doğrusal su dalgaları için verilen
I. Başka bir niceliği değiştirilmeden dalganın genliği azalırsa dalganın enerjisi azalır.
II. Leğendeki su derinliği aynı kalmak şartıyla dalganın frekansı azalırsa dalga boyu artar.
III. Dalga leğenine bir miktar su eklenirse dalgaların dalga boyu artar.
yargılarından hangileri doğrudur?

Cevap: E) I, II ve III

Soru 23: Derinlikleri farklı bir dalga leğeninin X bölgesinde oluşturulan doğrusal su dalgalarının Y ve Z bölgelerine geçişi şekildeki gibidir.
Buna göre
I. Derinliği en fazla olan X ortamıdır.
II. Dalganın en yavaş ilerlediği ortam Z ortamıdır.
III. Dalganın X, Y ve Z ortamlarındaki frekansları eşittir.
yargılarından hangileri doğrudur?

Cevap: E) I, II ve III

Soru 24: Bir dalga leğeninde sabit frekanslı bir kaynak tarafından üretilen doğrusal su dalgalarının üstten görünümü verilmiştir.
Buna göre dalga leğeninin düşey kesiti seçeneklerden hangisi gibidir?

Cevap: D

Soru 25: Bir dalga leğeninde oluşturulan su dalgalarının dalga boyunu artırmak için
I. Kaynağın frekansı azaltılmalı
II. Dalgaların genliği artırılmalı
III. Suyun derinliği artırılmalı
işlemlerinden hangileri tek başına yapılmalıdır?

Cevap: D

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 196

Soru 26: Derinliği sabit bir dalga leğenine birbirine dik olacak şekilde iki engel yerleştiriliyor. Doğrusal bir kaynak tarafından oluşturulan KL atması 1. engele çarpıp yansıyarak 2. engele ulaşıyor.
KL atmasının 2. engelden yansıdıktan sonraki şekli, verilen seçeneklerden hangisi gibi olur?

Cevap: C

Soru 27 : Derinliği sabit bir dalga leğenine odak noktası F olan bir çukur engel ve düz engel şekildeki gibi yerleştiriliyor. Dalga leğeninde oluşturulan doğrusal su dalgaları önce çukur engelden sonra düz engelden yansıyor.
Buna göre düz engelden ilk kez yansıyan dalganın şekli aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: C

Soru 28: Piyano ve keman sesini birbirinden ayırt etmeyi sağlayan sesin hangi özelliğidir?

A) Tınısı B) Yüksekliği C) Şiddeti D) Frekansı E) Yayılma hızı

Cevap: A) Tınısı

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 197

Soru 29: Aynı ortamda çalınan gitar ve piyanonun oluşturduğu ses dalgalarının
I. Hız
II. Tını
III. Şiddet
niceliklerinden hangileri farklı olabilir?

Cevap: D) II ve III

Soru 30: Sonar cihazlarının çalışma prensibinde
I. Ses
II. Su
III. Elektromanyetik
dalgalarının hangilerinden yararlanılır?

Cevap: A) Yalnız I

Soru 31: Uzaktaki bir kişiye sesini duyurmak için bağırmak zorunda kalan kişi sesin
I. Hızı
II. Şiddeti
III. Frekansı
niceliklerinden hangisini değiştirmiş olur?

Cevap: B) Yalnız II

Soru 32: Aşağıda verilen olaylardan hangisi rezonans ile ilgilidir?

A) Belli frekanstaki seslerin camı kırabilmesi
B) Sonar cihazlarıyla balık sürülerinin tespiti
C) Kalorifer dairesindeki boru tamiratının üst katlardan duyulması
D) Engele çarpan ses dalgalarının geri dönmesi
E) Havada yayılan sesin katı ortama geçişte hızlanması

Cevap: A) Belli frekanstaki seslerin camı kırabilmesi

Soru 33: Depremle ilgili olarak
I. Mekanik dalgalar sınıfında yer alır.
II. Büyüklüğü sismografla ölçülür.
III. Şiddeti yapılar ve canlılar üzerindeki hasarın ölçüsüdür.
yargılarından hangileri doğrudur?

Cevap: E) I, II ve III

Soru 34: Deprem öncesi alınacak tedbirlerle ilgili olarak
I. Evlerde dolaplar ve devrilebilecek eşyalar duvara sabitlenmelidir.
II. Deprem anı için güvenli yerler tespit edilmelidir.
III. Gece kapılar açık bırakılmalıdır.
IV. Deprem sonrası binalardan güvenli çıkış yolları belirlenmelidir.
yargılarından hangileri doğrudur?

Cevap: B) I, II ve IV

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 198

Soru 35: Ultrason cihazları yardımıyla yüksek frekanslı ses dalgalarının anne karnındaki bebekten yansıması ve soğurulmasıyla görüntü sağlanır. Ultrasonik ses dalgası, büyük ve düz yapılı yüzeylerden tamamen yansıdığı için net görüntü elde edilir. Pürüzlü ve sıvı yüzeylerden geçerken ise büyük kısmı soğurulduğu ve kırıldığı için görüntü netliği bozulur.

Aşağıda yer alan ultrason görüntüsündeki siyah kısımlar yansımanın hiç olmadığı sıvı dolu bölgelerdir. Bu bölgelerde gelen dalganın bütün enerjisi soğurulmuştur.

Bu bilgiler doğrultusunda, seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Dalgalar ortam değiştirirken enerjilerinin bir kısmı kaybolur.
B) Ses dalgaları katı ve pürüzsüz yüzeylerden daha iyi yansır.
C) Ultrason cihazıyla gönderilen yüksek frekanslı ses dalgasının frekansı yansımadan sonra azalır.
D) Dalgaların genliği yansıma ve iletilme sırasında azalır.
E) Bazı maddeler ses dalgasını soğurur.

Cevap: C) Ultrason cihazıyla gönderilen yüksek frekanslı ses dalgasının frekansı yansımadan sonra azalır.

Soru 36 a: Sabit periyotlu bir kaynak tarafından üretilen A ve B dalgaları verilmiştir.

A ve B dalgalarının dalga boyları arasındaki λA / λB oranı nedir?

Cevap: λA > λB = 2/3

Soru 36 b: A ve B dalgalarının hızlarının büyüklükleri arasındaki vA / vB oranı nedir?

Cevap: vA / vB = 2/3

Soru 37: Hafif ve ağır yaydan oluşan bir sistemde hafif yayda oluşturulan bir atma ok yönünde ilerlemektedir.
Buna göre atmanın yayların birleşim yerinden (O) yansıyan ve iletilen kısmının bir süre sonraki şekli nasıl olur?

Cevap: Hafif yaydan ağır yaya geçen atma, kısmen yansıyacak ve kısmen iletilecektir.

• Yansıyan atma, hafif yayda ters fazlı (baş aşağı) olarak geri dönecektir.
• İletilen atma, ağır yayda baş aşağı olarak ilerleyecektir ve hızı hafif yaydakine göre daha küçük olacaktır.
• Yansıyan atma ile iletilen atmanın genlikleri, başlangıçtaki atmanın genliğinden daha küçük olacaktır çünkü bir kısmı yansıdığı için enerji bölünecektir.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 199

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları | MEB Yayınları | Sayfa 199

Çoktan Seçmeli ve Kısa Yanıtlı Sorular ve Cevapları

Soru 38: Derinliği her yerde aynı olan dalga leğeninin K noktasında bulunan noktasal kaynak sabit frekanslı su dalgaları oluşturuyor. Oluşan su dalgaları X engeline çarpıp yansıdıktan sonra Y engeline çarpıyor.

X engelinin odak uzaklığı d olduğuna göre:

a) Y engelinden yansıyan dalgaların şekli nasıl olur? Şekil üzerinde çizerek gösteriniz.

Cevap: Y engeline ulaşan su dalgaları, odak noktası X olan bir çukur aynadan yansıyormuş gibi hareket eder.

• Yansıyan dalgalar odak noktasına yönelerek dairesel bir yay oluşturur.
• Dalga cephesi, Y engelinin şeklini takip eder.

b: Kaynak K noktasından alınıp L noktasına yerleştirilirse X engelinden yansıyan dalgaların şekli nasıl olur? Çizerek gösteriniz.

• Kaynağın yeri değiştiği için yansıyan dalgaların doğrultusu değişir.
• Dalgalar X engelinden yansırken odak noktası değişeceği için önceki yansıma düzeni bozulur.
• Yeni dalga desenini çizerek göstermek gerekir.

Soru 39: Derinliği her yerde aynı olan dalga leğeninde oluşturulan bir KL doğrusal su dalgası ile X ve Y engelleri verilmiştir.

Buna göre KL dalgasının X engelinden yansıdıktan sonraki görünümünü şekil üzerinde çizerek gösteriniz.

• KL dalgası, X engeline çarptığında yansıma yasalarına uygun olarak yansıyacaktır.
• Yansıyan dalgalar, X engelinin düzlemsel yapısına bağlı olarak doğrusal veya odak noktasına yönelen dalgalar şeklinde olacaktır.

Soru 40: Bir dalga leğeninin K ortamında üretilen doğrusal su dalgalarının K ve L ortamlarındaki dalga boyları ile yayılma doğrultuları verilmiştir.

Buna göre su dalgalarının K ortamı ile L ortamındaki dalga boylarının farklı olmasının nedeni ne olabilir?

1. İhtimal: K ortamı, L ortamından daha derindir. (Derinlik arttıkça dalga boyu da artar.)
2. İhtimal: Kaynağın ilk ürettiği su dalgalarının frekansı daha büyük olup, sonrasında frekansı küçülmüştür. (Ya da ilk üretilen dalgaların periyodu küçüktür.)

Soru 41: M ortamında üretilen doğrusal su dalgasının N ortamındaki yayılma doğrultusu verilmiştir.

Buna göre M ve N ortamlarının derinlikleri hM ve hN arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?

• hM < hN
• Dalga hızı, ortamın derinliği ile doğru orantılıdır.
• Eğer dalga N ortamına geçerken yön değiştirmişse, bu derinlik farkından kaynaklanır.