10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 60-62 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 60 Cevapları (MEB Yayınları)

Konuya Başlarken

Soru: Farklı yüksekliklerde oluşan dolu tanelerinin yere düşerken yaptığı hareketlerindeki farklılıklar neler olabilir?
Cevap: Yüksekten oluşan dolu taneleri daha uzun süre havada kalır, daha büyük hızla yere düşer ve yere çarptığında daha çok zarar verebilir. Daha alçaktan oluşan dolu taneleri ise daha kısa sürede düşer ve yere daha düşük hızla ulaşır.

Soru: Dolu tanelerinin hareketi ile belli bir yükseklikten bırakılan bir topun hareketinin benzerlikleri neler olabilir?
Cevap: Hem dolu taneleri hem de bırakılan top yer çekimi etkisiyle aşağıya doğru ivmelenir. Her ikisinin de hızları zamanla artar ve serbest düşme hareketi gösterirler.

1.4. Etkinlik: Serbest Düşme

Soru 1: Öğretmeninizin rehberliğinde heterojen gruplar oluşturunuz.
Cevap: Öğretmenimizin rehberliğinde farklı özelliklere sahip öğrencilerden heterojen gruplar oluşturduk.

Soru 2: Pinpon ve basketbol toplarını aynı yükseklikten, ilk hızları sıfır olacak şekilde üçer kez bırakarak topların yere düşme sürelerini ölçünüz. Elde ettiğiniz değerlerle ortalama yere düşme sürelerini hesaplayarak tabloya yazınız.
Cevap: Pinpon ve basketbol toplarını üçer kez aynı yükseklikten bıraktık, süreleri kronometreyle ölçtük. Elde edilen verilerin ortalamasını tabloya yazdık. (Örn: Pinpon topu ≈ 0,65 s, Basketbol topu ≈ 0,66 s).

Soru 3: Pinpon ve basketbol toplarının ortalama yere düşme sürelerini karşılaştırınız ve elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. Süreler arasındaki farklılık veya benzerliklerin nedenlerini arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Pinpon ve basketbol toplarının düşme süreleri neredeyse aynı çıktı. Bu sonuç, yer çekimi ivmesinin kütleye bağlı olmadığını gösterir. Aradaki çok küçük farklar, hava direncinden kaynaklanmıştır.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 61 Cevapları (MEB Yayınları)

Soru 4: Yandaki karekodu kullanarak animasyonu açınız. “BAŞLAT” butonuna tıklayarak farklı kütlelerdeki pinpon topu, basketbol topu ve demir bilyenin hava direnci ihmal edilen bir ortamda aynı yükseklikten ilk hızı sıfır olarak gerçekleştireceği serbest düşme hareketini gözlemleyiniz.

Cevap: Animasyonda pinpon topu, basketbol topu ve demir bilye aynı anda serbest bırakıldığında, hepsinin aynı hızlanma ile yere düştüğü gözlemlenmiştir. Bu durum, serbest düşmede cismin kütlesinin değil, yalnızca yer çekimi ivmesinin etkili olduğunu gösterir.

Soru 5: Animasyondaki pinpon topu, basketbol topu ve demir bilyenin eşit zaman aralıklarında bulunduğu konumları ve hız büyüklüklerini şekildeki topların altındaki boşluklara yazınız.

1. saniyede cisimler yere yakın konumlarda düşük hızla hareket eder.
2. saniyede daha fazla mesafe kat etmiş ve hızları artmıştır.
3. saniyede yere yaklaşırken en yüksek hızlarına ulaşırlar.

(Burada hız büyüklükleri sırasıyla 10 m/s, 20 m/s, 30 m/s gibi değerlerle örneklendirilebilir.)

Soru 6: Serbest bırakılan cisimlerin ivmelerini, kütle ve boyutları ile ilişkilendirerek tartışınız.

Cevap: Serbest düşme ivmesi cismin kütlesinden bağımsızdır. Yani ağır ya da hafif, büyük ya da küçük tüm cisimler aynı ivme ile düşer. Bunun nedeni, yer çekimi kuvvetinin tüm cisimlere aynı ivmeyi kazandırmasıdır.

Soru 7: Yer çekimi ivmesi ile cisimlerin hız değişimi arasındaki ilişki nedir?

Cevap: Yer çekimi ivmesi sabit olduğundan, cisimlerin hızı her saniye aynı miktarda artar. Yani hız-zaman grafiği doğrusal olur.

Soru 8: Serbest düşme hareketi yapan cisimlerin ivmesi nelere bağlıdır?

Cevap: Cismin ivmesi bulunduğu gök cisminin kütlesi ve yarıçapına bağlıdır. Dünya’da bu değer yaklaşık 9,81 m/s² kabul edilir. Ay’da veya Mars’ta bu değer farklıdır.

Değerlendirme :

Soru 1: Düşeyde serbest düşen cisimlerin hareketini açıklayınız.

Cevap: Serbest düşme, cismin yalnızca yer çekiminin etkisiyle yaptığı düşey harekettir. Başlangıçta hızı sıfır olan cisim, her saniye hızını artırarak düşer. Bu hareket ivmeli ve doğrusal bir harekettir.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 62 Cevapları (MEB Yayınları)

Soru 2: Verilen animasyondaki olay ile sınıfta gerçekleştirdiğiniz deney arasındaki farklılıkları belirtiniz. Bu farklılıkların sebeplerini açıklayınız.

Cevap: Animasyonda ortam ideal koşullar altında gösterildiği için cisimlere hava direnci etki etmez ve hepsi aynı anda yere ulaşır. Sınıfta yapılan deneyde ise hava direnci vardır ve cisimlerin şekil ve büyüklükleri düşme süresini etkiler. Bu nedenle sınıf deneyinde küçük zaman farkları ortaya çıkar.

Soru 3: Bir ağacın dallarında bulunan ve yerden yükseklikleri 3 m ve 6 m olan özdeş elmaların yere düşme süreleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Cevap: Aynı özelliklere sahip elmalar farklı yüksekliklerden bırakıldığında, daha yukarıdan bırakılan (6 m) elma yere daha geç ulaşır. Çünkü cismin düşme süresi yüksekliğe bağlıdır. Ancak her iki elma da aynı ivmeyle (yer çekimi ivmesiyle) düştüğü için hızlanma şekilleri aynıdır.