9. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 284-285-286-287-288 Cevapları Meb Yayınları
Sayfa 284 Dinleme/İzleme Öncesi Cevapları
1. a) Dinleyeceğiniz/izleyeceğiniz belgeselin başlığından ve tanıtım bölümünden hareketle belgeselin içeriği hakkındaki tahminlerinizi yazınız.
Belgeselin İçeriği Hakkındaki Tahminim: Belgeselin, Âşık Veysel’in hayatı, görme engelli oluşu, sazla tanışması, halk şiirine katkıları ve tasavvufi yönü hakkında bilgi vereceğini düşünüyorum. Ayrıca, onun “Uzun İnce Bir Yoldayım” gibi ünlü türkülerinin yer alabileceğini tahmin ediyorum.
Belgeselin İçeriği: Belgesel, Âşık Veysel’in 1894’te Sivas’ta doğmasından itibaren geçirdiği hayatı, çiçek hastalığı sonucu görme yetisini kaybetmesi, sazla tanışması, şiir anlayışı ve halk ozanlığı üzerindeki etkilerini konu alıyor. Ayrıca tasavvufi yaklaşımı, doğa sevgisi, insanlara olan bakışı ve vefatından sonraki istekleri de anlatılıyor.
1. b) Tahminlerinizin belgeselin içeriğiyle örtüşen yönlerini söyleyiniz.
Cevap: Âşık Veysel’in hayatını, türkü ve şiir anlayışını konu alması tahminimle örtüşmektedir. Özellikle tasavvuf, doğa sevgisi, insan sevgisi gibi temalara belgeselde de yer verilmiştir.
Dinleme/İzleme Sırası
Yandaki karekodda yer alan Âşık Veysel adlı belgeseli dinleyiniz/izleyiniz. Bu belgeseli dinlerken/izlerken önemli bulduğunuz yerleri not alınız.
1. Âşık Veysel belgeselinden aldığım önemli notlar:
- 1894’te Sivas’ın Sivrialan köyünde doğmuştur.
- Yedi yaşında çiçek hastalığı nedeniyle iki gözünü kaybetmiştir.
- Babası ona saz alarak müziğe yönlendirmiştir.
- Saz çalmayı Molla Hüseyin ve Ali Ağa’dan öğrenmiştir.
- “Gidiyorum Gündüz Gece” türküsü en bilinen eserlerinden biridir.
- Tasavvufi şiirleriyle içsel olgunluk ve felsefi derinlik kazanmıştır.
- Renkleri görmese de hayal gücüyle canlı şekilde tasvir etmiştir.
- Mezarına taş istememiş, toprağın doğallığını tercih etmiştir.
- Doğayı, sevgiyi ve üretkenliği öven şiirleriyle halk edebiyatının büyük temsilcilerinden olmuştur.
Sayfa 285 Cevapları
2. Aldığınız notlardan hareketle aşağıdaki gözlem formunu doldurunuz.
| Gözlem Ölçütleri | Gözlem Sonuçları | Yorumlar |
|---|---|---|
| Metinde kullanılan dil | Anlaşılır, sade ve halkın diline uygun bir anlatım kullanılmış. | Dinleyiciyle duygusal bağ kurmayı kolaylaştıran bir dil tercih edilmiştir. |
| Konuşanların ifadesi ve inandırıcılığı | Konuşmalar doğal, içten ve gerçek hayat tecrübelerine dayalıdır. | Bu durum, Âşık Veysel’in kişiliğini ve duygularını daha etkileyici biçimde yansıtmıştır. |
| Sorular ve cevapların tutarlılığı | Verilen bilgiler belli bir bütünlük ve mantık çerçevesinde aktarılmıştır. | Konular arasında bağlantı sağlanmış, bilgi akışı net şekilde ilerlemiştir. |
| Metnin konusu | Âşık Veysel’in hayatı, müzikle tanışması, şiir anlayışı ve halk üzerindeki etkisi. | Hayatı boyunca karşılaştığı zorluklar ve sanatıyla verdiği mesajlar işlenmiştir. |
| Metnin amacı | Âşık Veysel’in yaşam öyküsünü ve düşünsel derinliğini tanıtmak. | Hem bilgilendirici hem de kültürel farkındalık kazandırıcı bir yapısı vardır. |
| Metnin üslubu | Samimi, yalın ve etkileyici bir üslup kullanılmış. | Halk anlatısı özelliği taşıması metni sıcak ve içten yapmıştır. |
| Metnin yapısı | Kronolojik bir sıra izlenmiş, çocukluktan vefatına kadar gelişen olaylar sıralanmış. | Böylece izleyici/metni dinleyen kişi olayları kolayca takip edebilmiştir. |
| Metnin ana fikri | Engellerin sanata ve üretkenliğe engel olmadığını vurgulamak. | Azimle ve sevgiyle insanın her türlü zorluğu aşabileceği anlatılmıştır. |
| Anlatım biçimleri | Açıklayıcı ve betimleyici anlatım biçimleri ağırlıktadır. | Bilgi verici yönüyle açıklayıcı, duygusal ve görsel imgelerle betimleyici anlatım kullanılmış. |
Sayfa 286 Dinleme/İzleme Sonrası Söz Varlığımız Cevapları
Aşağıda Âşık Veysel adlı belgeselde geçen bazı kelimeler ve kelime grubu verilmiştir. Bu kelimelerin ve kelime grubunun anlamını metinde geçtiği cümleden hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.
| Kelime | Cümledeki Kullanımı | Tahmini Anlamı |
|---|---|---|
| âşık | "– Âşık, hayatını kısaca özetler misin?" | Halk edebiyatında saz çalıp türkü söyleyen kişi. |
| avaz | "...söylediğin Çamşıhı avazını da..." | Bir türkü çeşidi. |
| bostan | "...babanın bostanını kiralayan Ali Ağa’dan öğrenmişsin." | Bağ, sebze meyve yetiştirilen bahçe. |
| çağla | "Bir meyve çiçek açtığı zaman çiçek dökülür. Çağla ismi verilir o meyveye." | Meyvenin olgunlaşmadan önceki ham hali. |
| gramofon | "...köylerde radyo, gramafon yok." | Eski zamanlarda kullanılan bir müzik çalma cihazı. |
| malum | "...malum köylerde radyo, gramafon yok." | Bilinen, herkesin haberdar olduğu şey. |
| hâkim | "...şiirlerinde de olduğu gibi tasavvufi düşünce..." | Etkili, baskın, egemen. |
| tasavvuf | "...şiirlerinde tasavvuf ağır basıyor âşık." | İslam’da Allah’a yakınlık kurmayı esas alan düşünce ve yaşam biçimi. |
| han | "...kapılı bir hana sığdırmışsın." | Yolcuların konakladığı veya dinlendiği yer. |
| itibar | "...eğlenti yerlerine götürürler, itibar ederler..." | Saygınlık, değer. |
| kafa kâğıdı | "Kırmızıya gelince; kırmızı da babam rahmetli kafa kâğıdı diye birisini getirdi..." | Nüfus cüzdanı, kimlik belgesi. |
| serpmek | "...koştum, serptim, güldüm, oynadım." | Yaymak, dağıtmak. |
| vasiyet | "...mezarıyla ilgili vasiyete başlamışsın âşık." | Birinin ölümünden sonra yerine getirilmesi istenen dilek. |
Metnimizi Anlayalım
1. Âşık Veysel nerede, ne zaman dünyaya gelmiştir? Yazınız.
Kısa Cevap: Âşık Veysel, 1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya gelmiştir.
Âşık Veysel, Türk halk müziğinin önemli temsilcilerinden biri olarak 1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde doğmuştur. Anadolu’nun bozkırlarında dünyaya gelen bu büyük halk ozanı, doğduğu yerin kültürünü ve duygusunu eserlerine başarıyla yansıtmıştır.
Metnimizi Anlayalım – Sayfa 287 Cevapları
2) Kaç yaşında ve hangi hastalık sebebiyle gözlerini kaybetmiştir?
Cevap: Âşık Veysel, 7 yaşında iken çiçek hastalığı nedeniyle iki gözünü birden kaybetmiştir.
3) Saz çalmaya nasıl başlamıştır?
Cevap: Babası, oğlunun moralini düzeltmek için ona bir saz hediye etmiştir. Âşık Veysel, bu sazla çalıp söylemeye başlamıştır.
4) Sunucunun “Hayatınla ilgili eserleri okuduğumuz zaman birkaç isimle karşılaşıyoruz.” dediği isimler kimlerdir ve bu kişiler, âşığın yetişmesini, sanat hayatını nasıl etkilemişlerdir?
Cevap: Bahsedilen isimler, Âşık Veysel’in çevresindeki öğretmenler, sanatçılar ve halk ozanlarıdır. Bu kişiler onun şairlik yeteneğini geliştirmesinde, şiirlerini halka ulaştırmasında ve sanat hayatını şekillendirmesinde önemli rol oynamışlardır.
5) Âşık Veysel’in mezarı ile ilgili vasiyeti nedir? Neden böyle bir vasiyette bulunmuştur?
Cevap: Âşık Veysel, mezarının üzerine taş konulmamasını, toprağın çiçeklerle, otlarla örtülmesini istemiştir. Çünkü toprağın hayvanlara ve insanlara faydalı olmasını, doğayla iç içe kalmasını arzu etmiştir.
6) Âşık Veysel’in saz çalmaya başladığı dönemi, Nasrettin Hoca fıkrasından yararlanarak anlatmasının otobiyografiye nasıl bir katkısı olmuştur?
Cevap: Nasrettin Hoca fıkrasına yer vererek anlatımı esprili, samimi ve dikkat çekici bir hale getirmiştir. Bu da okuyucunun ilgisini artırmış, anlatımı akıcı hale getirmiştir.
7) Âşık Veysel “iki kapılı han” ifadesiyle neyi kastetmektedir? Siz olsaydınız “iki kapılı han” yerine nasıl bir ifade kullanırdınız?
Cevap: Bu ifade, doğum ve ölüm arasında geçen hayatı anlatmaktadır. Ben olsaydım “hayat yolculuğu” ya da “bir gölgeden ibaret zaman” gibi ifadeler kullanabilirdim.
8) Dinlediğiniz/izlediğiniz otobiyografide Âşık Veysel’in eserlerinde hangi konular yer almaktadır?
Cevap: Eserlerinde doğa sevgisi, insan sevgisi, ayrılık, özlem, tasavvuf, doğruluk ve ölüm teması gibi konular yer almaktadır.
9) Dinlediğiniz/izlediğiniz metnin konusu ve ana düşüncesi nedir?
Cevap: Konusu, Âşık Veysel’in hayatıdır. Ana düşüncesi ise zorluklara rağmen azimle, sevgiyle ve sanatla yaşamak gerektiğidir.
10) Dinlediğiniz/izlediğiniz Âşık Veysel adlı belgeselden hareketle otobiyografilerin nasıl düzenleneceği ile ilgili çıkarımlarınızı yazınız.
Cevap: Otobiyografiler, kişinin hayatını kronolojik sırayla, dönüm noktalarına odaklanarak, samimi, sade ve etkileyici bir dille anlatmalıdır. Anlatımda kişisel yorumlara, anılara ve duygulara da yer verilmelidir.
Metnimizi Anlayalım – Sayfa 288 Cevapları
11) Otobiyografi Türünün Ayırt Edici Özellikleri – Bilgi Haritası
- Kronolojik bir sıra izlenir.
- Gerçek yaşantılar anlatılır.
- Yazar, kendi yaşamını kendi ağzından anlatır.
- Samimi ve içten bir anlatım dili kullanılır.
- Hayatın dönüm noktalarına yer verilir.
- Duygular, düşünceler ve kişisel yorumlar iç içe geçer.
12) Belgesel Türünün Yazılı Metinden Farklılıkları
Belgeseller, görsel ve işitsel ögelerle zenginleştirilmiş yapımlardır.
Yüz ifadeleri, ses tonu, müzik ve görüntüler sayesinde duygu aktarımı daha güçlü olur.
Yazılı metinlerde ise yalnızca kelimelerle anlatım yapılır.
Belgesel türü izleyicide daha derin bir etki bırakabilirken, yazılı metin daha çok hayal gücüne dayanır.
13) Otobiyografik Metinde Söz Varlığı Unsurlarının Üsluba Katkısı
Otobiyografik metinde kullanılan atasözleri, deyimler, ikilemeler ve kalıplaşmış ifadeler, metne samimi ve sıcak bir hava katar.
Bu söz varlığı unsurları, anlatımı zenginleştirir ve okurun ilgisini çeker.
Aynı zamanda, karakterin ait olduğu toplumun kültürel yapısını yansıtır.
Bu da metni hem daha gerçekçi hem de duygusal olarak daha etkileyici hale getirir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.