9. Sınıf Matematik 2. Ders Kitabı Sayfa 189-190-191-192 Cevapları Meb Yayınları

6. Tema Alıştırmalar Cevapları

1. Bir araştırma grubu, 27 memeli türünün bazı özelliklerini belirleyerek bunları aşağıdaki tabloya işlemiştir.
Verilen özellikleri inceleyiniz ve aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a) Her bir memeli türüne ait özellikler nasıl belirlenmiş olabilir?

Memelilere ait yaşam süresi, kütle ve maksimum hız gibi veriler;

• Doğal yaşam alanlarındaki uzun dönemli gözlemler,
• Hayvanat bahçeleri ve koruma merkezlerinden elde edilen kayıtlar,
• Akademik literatür taramaları ve bilimsel yayınlar,
• Veteriner raporları ve biyolojik veri bankaları

aracılığıyla elde edilmiş olabilir.

b) Betimleyen ve karşılaştıran istatistiksel araştırma sorularınızı yazınız.

Betimleyen Soru: “Memelilerin ortalama yaşam süresi kaç yıldır?”

Karşılaştıran Soru: “Çift toynaklı memelilerin ortalama maksimum hızları ile etçil memelilerin ortalama maksimum hızları arasında anlamlı bir fark var mıdır?”

c) Sınıf arkadaşlarınıza sunduğunuz istatistiksel araştırma sorularını yazınız.

Betimleyen istatistiksel araştırma sorusu: Memelilerin ortalama yaşam süresi kaç yıldır?

Karşılaştıran istatistiksel araştırma sorusu: Çift toynaklı memelilerin ortalama maksimum hızları ile etçil memelilerin ortalama maksimum hızları arasında fark var mıdır?

ç) Sınıf içi tartışma sonrası sorularınızda değişiklik gerekiyorsa güncelleyiniz.

Betimleyen istatistiksel araştırma sorusunun son hali: Tablodaki memelilerin ortalama maksimum hızları kaçtır?

Karşılaştıran istatistiksel araştırma sorusunun son hali: Yaşam süresi 30 yılın üstünde olan memeliler ile altında olan memeliler arasında ortalama hız açısından fark var mıdır?

d) Araştırmacıların Olası Veri Toplama Planı

Plan:

• Öncelikle incelenecek memeli türleri seçilmiştir.
• Her tür için yaşam süresi, vücut kütlesi ve maksimum hız gibi değişkenler belirlenmiştir.
• Veriler, bilimsel makaleler, hayvanat bahçesi kayıtları ve veteriner belgeleri gibi güvenilir kaynaklardan elde edilmiştir.
• Elde edilen bilgiler tabloya aktarılmış, eksik veri olan türler için (-) işaretiyle gösterim yapılmıştır.
• Verilerin analizi için ortalama, minimum, maksimum ve standart sapma gibi betimsel istatistiksel yöntemler kullanılacaktır.
• Karşılaştırmalı analizlerde memeliler gruplara ayrılarak değerlendirme yapılacaktır (örneğin: etçil–otçul, büyük–küçük kütleli vb.).

e) Planı sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. Arkadaşlarınızın oluşturduğu planları dinleyiniz ve
sundukları planların veri toplama planında bulunması gereken özelliklere uygunluğunu
karekodda verilen kontrol formu ile değerlendiriniz. Değerlendirmelerinizi sınıfça tartışınız.
Üzerinde uzlaştığınız planı yeniden yazınız.

f) Karekodda verilen veri setini istatistik yazılımına yükleyiniz. Veri setinin analizini yapınız ve
araştırma sorularınızı cevaplayınız. Cevabınızı sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.

2. Su Tüketimi ve Kaynak Kullanımı Üzerine İstatistiksel Araştırma

a) Betimleyen ve Karşılaştıran İstatistiksel Araştırma Sorusu

Betimleyen Soru: 2022 yılında Türkiye’de illere göre kaynaklardan çekilen içme ve kullanma suyu miktarlarının dağılımı nasıldır?

Karşılaştıran Soru: 2020 ve 2022 yıllarında Türkiye'de kaynaklardan çekilen toplam içme ve kullanma suyu miktarları arasında anlamlı bir fark var mıdır?

b) Soruların Sınıf Ortamında Değerlendirilmesi

Cevap: Sorular sınıfta arkadaşlarla paylaşıldı. Sınıf arkadaşlarımızla karşılaştırmalı soruların daha açık, ölçülebilir ve yıl bazlı karşılaştırma içermesi gerektiği konuşuldu.

c) Sınıfça üzerinde tartıştığınız ve uzlaştığınız araştırma sorularını yazınız. İlk yazdığınız sorularla sınıfça uzlaşarak yazdığınız sorular arasındaki benzerlik ve farklılıkları değerlendiriniz.

Betimleyen Soru (Uzlaşılan): 2022 yılında Türkiye’de illere göre en fazla ve en az su çekilen iller hangileridir?

Karşılaştıran Soru (Uzlaşılan): 2020 ve 2022 yıllarında Türkiye'de illere göre kaynaklardan çekilen su miktarlarında anlamlı bir değişim var mıdır?

ç) Tablodaki verileri elde edebilmek için nasıl bir veri toplama planı hazırlanmıştır? Fikrinizi yazınız.

Plan:

• TÜİK tarafından yayınlanan veriler esas alınmıştır.
• Veriler 2020 ve 2022 yıllarına ait olup iller bazında derlenmiştir.
• Çalışmada sadece içme ve kullanma suyu verileri analiz edilmiştir.
• Veriler resmi kurumlar tarafından hazırlanmış ve tabloya işlenmiştir.

d) Sınıfça Uzlaşılan Veri Toplama Planı

Plan:

• Türkiye'deki içme ve kullanma amaçlı su kaynakları (akarsu, baraj, göl, gölet, kaynak, kuyu) belirlenmiştir.
• 2020 ve 2022 yıllarındaki veriler TÜİK’ten alınmıştır.
• Veriler ton cinsinden kaydedilmiş ve illere göre dağılım gösterilmiştir.
• Analiz için ortalama, maksimum, minimum gibi betimsel istatistiksel yöntemler uygulanacaktır.

e) Karekodda verilen dosyayı istatistik yazılımına yükleyiniz ve analiz için hazır hâle getiriniz.

Cevap: Karekoddaki veri seti Excel programına aktarıldı. Sütunlar kontrol edildi ve analiz için gerekli filtrelemeler yapıldı.

f) Sınıfça uzlaştığınız istatistiksel araştırma sorularına cevap bulabilmek için uygun görselleştirme ve/veya özetleme araçlarını seçerek veri analizlerini yapınız.

• Betimsel analizlerde çubuk grafik ve ortalama hesaplamaları kullanıldı.
• Karşılaştırmalı sorular için yıllar arası fark hesaplandı.
• İller bazında harita grafiği oluşturularak bölgesel dağılım gözlemlendi.

g) Analiz sonuçlarını yorumlayarak araştırma sorularınıza cevap veriniz.

• 2022 yılında en fazla su çekimi İstanbul’da, en az ise Bayburt’ta gerçekleşmiştir.
• 2020'ye göre en büyük artış Karabük ve Kütahya illerinde, en büyük düşüş ise Erzurum ve Kahramanmaraş’ta gözlenmiştir.
• Genel olarak Türkiye’deki su çekimi miktarlarında bölgesel farklılıklar oldukça belirgindir.
• Bu durum su kaynaklarının verimli ve planlı kullanılması gerektiğini ortaya koymaktadır.