9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 157-158-159-160-161-162-163 Cevapları Meb Yayınları

2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 157

1-3. soruları aşağıda verilen bilgilere ve görsele göre cevaplayınız.

1. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangileri Tarım Devrimi’nin özellikleriyle ilgili doğru bir yargıdır? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)

Doğru Cevaplar:

Tarım Devrimi günümüzde hâlâ etkili olan bir sürecin başlangıcıdır. ✅
Tarım Devrimi, günümüzde hala devam eden tarımsal üretim ve yerleşik yaşam biçiminin temelini oluşturmuştur.

Tarım Devrimiyle insanlar kalıcı bir yerde toplu şekilde yaşamaya başlamıştır. ✅
Tarım Devrimi, avcı-toplayıcı yaşam tarzından yerleşik hayata geçişi sağlamış ve köylerin oluşmasına neden olmuştur.

Tarım Devrimi birçok alanda insanlık tarihini etkilemiştir. ✅
Tarım Devrimi, sadece tarımı değil, sosyal yaşam, ekonomi ve kültürel gelişmeler gibi birçok alanı etkilemiştir.

Yanlış Seçenekler:

Tarım Devrimi insanların sadece besin ihtiyacına yönelik bir değişimi anlatır. ❌
Tarım Devrimi, yalnızca besin üretimiyle sınırlı olmayıp, yerleşik yaşama geçiş ve sosyal organizasyonun gelişimini de kapsamaktadır.

Tarım Devrimiyle tüketici hayatın temelleri atılmaya çalışılmıştır. ❌
Tarım Devrimi, tüketici yaşamdan üretici yaşama geçişi sağlamış ve insanlar kendi ihtiyaçlarını üretmeye başlamıştır.

Tarım Devrimi’nin nerede ve ne zaman yaşandığı belirsizdir. ❌
Tarım Devrimi’nin farklı coğrafyalarda ve zaman dilimlerinde gerçekleştiği bilinmektedir. Çatalhöyük gibi merkezler bunun en önemli kanıtıdır.

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 158

Soru 2: Tarım Devrimi ile toplulukların yerleşme ve ekonomisi arasında ne gibi benzerlikler ve farklılıklar vardır? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Benzerlikler:

• Her iki dönemde de temel amaç, hayatta kalma ve beslenme ihtiyacının karşılanmasıdır.
• İnsanlar, çevre koşullarına bağlı olarak tarımsal üretim yapmış ve bu üretim, toplumların yaşam biçimini belirlemiştir.
• Tarımsal faaliyetler hem geçmişte hem de günümüzde ticaretin ve toplumsal yapının şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.

Farklılıklar:

• Tarım Devrimi ile insanlar yerleşik hayata geçerken, günümüzde kentleşme ve sanayileşme yaygınlaşmıştır.
• Geçmişte tarımsal üretim aile temelli iken, günümüzde büyük ölçekli tarımsal işletmeler ön plana çıkmaktadır.
• Ekonomik sistemde, geçmişte takas yöntemi hakimken, günümüzde para ekonomisi ve dijital tarım teknolojileri gelişmiştir.

Soru 3: Tarım Devrimi’nin etkileri hakkında yargıda bulunmak için neler söylersiniz? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Cevap: Tarım Devrimi, insanlığın tarihinde toplumsal, ekonomik ve kültürel alanlarda köklü değişikliklere yol açmıştır.

• Yerleşik Hayata Geçiş: İnsanlar göçebe yaşamdan köyler ve şehirler kurarak yerleşik hayata geçmiştir.
• Nüfus Artışı: Üretimin artmasıyla birlikte nüfus hızla çoğalmış ve daha büyük topluluklar oluşmuştur.
• Ekonomik Gelişim: Tarım sayesinde üretim fazlası oluşmuş ve ticaret gelişmiştir.
• Sosyal Yapı: İş bölümü ve mülkiyet kavramı gelişerek toplumlarda sınıf farklılıkları oluşmuştur.
• Kültürel İlerlemeler: Mimari, sanat, din ve yazının gelişimi tarımla birlikte ivme kazanmıştır.

Sonuç olarak, Tarım Devrimi insanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından biridir ve modern toplumların temelini oluşturmuştur.

Soru 4: Hunların yönetim ve ordu sistemlerinin özellikleri ile ilgili kavramlar hangileridir?

Cevap: Hunların yönetim ve ordu sistemlerine ait kavramlar şunlardır:

• Onlu sistem (1): Hun ordusunda birliklerin onluk sistem üzerine kurulması.
• Monarşi (2): Hun hükümdarlarının mutlak otoriteye sahip olması.
• Kut (4): Hükümdarın, yönetme yetkisini Tanrı’dan aldığı inancı.
• Süvari (5): Hun ordusunda atlı birliklerin ön planda olması.
• Islık çalan ok (9): Hun savaşlarında kullanılan özel bir ok türü.
• Turan taktiği (15): Düşmanı yanıltmaya yönelik sahte geri çekilme taktiği.

Soru 5: İmparatorluk Dönemi Roma Devleti’nin yönetim ve ordu sistemlerinin özellikleri ile ilgili kavramlar hangileridir?

Cevap: Roma İmparatorluğu’na ait yönetim ve ordu sistemleri şunlardır:

• Monarşi (2): Roma'nın imparatorluk döneminde tek kişinin yönetimi.
• Senato (3): Roma'da devlet yönetiminde etkili olan danışma meclisi.
• Lejyon (6): Roma ordusunun en temel askeri birimi.
• İmparatorluk (14): Roma'nın geniş topraklara hükmettiği devlet modeli.
• Kaplumbağa dizilişi (16): Roma askerlerinin savunma amaçlı oluşturduğu düzen.

Soru 6: Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinin yönetim ve ordu sistemlerinin özellikleri ile ilgili kavramlar hangileridir?

Cevap: Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerine ait kavramlar şunlardır:

• Monarşi (2): Kralların mutlak yönetim anlayışıyla devleti yönetmesi.
• Başrahip (7): Mezopotamya’da dini ve siyasi otoriteyi elinde bulunduran yöneticiler.
• Tanrı kral (8): Kralın, aynı zamanda tanrının temsilcisi olarak görülmesi.
• Kale (10): Anadolu ve Mezopotamya’da savunma amaçlı yapılan yapılar.
• Kent devleti (13): Mezopotamya’da bağımsız şehir devletleri modeli.
• İmparatorluk (14): Geniş bölgeleri yöneten merkezi krallık yapıları.

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 159

Soru 7: Alper’in ve Ayşe’nin çıkarımlarından hangisini doğru buluyorsunuz? Gerekçesiyle açıklayınız.

Cevap: Alper’in çıkarımını daha doğru buluyorum. Türklerin Turan taktiği, hızlı hareket kabiliyeti, sürpriz saldırılar ve atlı okçuluk gibi avantajlar, Roma ordusunun ağır zırh ve kaplumbağa dizilişi gibi savunma taktiklerine karşı etkili olabilir. Turan taktiği, düşmanı sürekli hareket halinde tutarak yıpratma ve moral bozukluğu yaratma üzerine kurulmuştur. Roma ordusu, yakın dövüşte güçlü olsa da, hareket kabiliyeti düşük olduğu için açık arazide Türklerin hızlı saldırılarına karşı zayıf kalabilir.

Soru 8: Türklerin ve Romalıların savaşlarda kullandıkları teçhizatları, savaşın seyrine etkileri bakımından yorumlayınız.

• Türklerin kullandığı teçhizatlar: Hafif zırhlar, ok ve yay, atlı birlikler sayesinde hız ve çeviklik avantajı sağlar. Uzak mesafeden düşmana zarar verebilir ve ani saldırılar düzenleyerek savaşı uzun süreli hale getirebilir.
• Romalıların kullandığı teçhizatlar: Gladius kılıcı, miğfer ve ağır zırh sayesinde yakın dövüşte etkili olabilir. Kalkanlarla oluşturdukları kaplumbağa dizilişi, düşman saldırılarına karşı güçlü bir savunma oluşturur.

Sonuç olarak:
Türklerin hafif ve hızlı savaş taktikleri, Romalıların güçlü savunma stratejilerine karşı manevra avantajı sağlarken, Romalılar daha organize ve uzun süreli savaşlarda üstünlük kurabilir. Her iki tarafın stratejisi, savaşın yapılacağı coğrafya ve süreklilik açısından farklı avantajlar sunmaktadır.

Soru 9: Bu iki devletin askerlerini ve savaş taktiklerini, taarruz ve savunma savaşlarındaki avantajlı ve dezavantajlı yönleri açısından yorumlayınız.

Türklerin Avantajları:

• Hızlı manevra kabiliyeti, ani baskınlarla düşmanı yıpratma.
• Atlı birliklerle geniş alanları kontrol edebilme yeteneği.
• Hafif teçhizat sayesinde uzun süreli dayanıklılık.

Türklerin Dezavantajları:

• Güçlü savunma sistemleri ve kalelere karşı zorlanma.
• Uzun süreli savaşlarda lojistik sıkıntılar.

Romalıların Avantajları:

• Düzenli, disiplinli ve eğitimli lejyon birlikleri sayesinde sağlam savunma oluşturma.
• Kaplumbağa dizilişi ile ok saldırılarına karşı dayanıklılık.
• Teknolojik ve mühendislik bilgisi sayesinde kuşatma savaşlarında üstünlük.

Romalıların Dezavantajları:

• Hızlı ve ani saldırılara karşı zayıflık.
• Hareket kabiliyetinin düşük olması.

Sonuç olarak, Türkler taarruz savaşlarında avantajlı, ancak savunmada zayıfken; Romalılar güçlü savunma sistemleriyle kuşatma ve uzun süreli savaşlarda avantaj sağlarken, hızlı saldırılara karşı dezavantajlı konumda olmuştur.

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 160

Soru 10: Bu metinde Sümer kralının aşağıdaki suçlardan hangilerini engellediğini belirtmesi adalete önem verdiğinin göstergesidir?

Cevap: Metinde Sümer kralı, toplumdaki güçlülerin zayıflar üzerindeki baskısını ortadan kaldırarak adaletin sağlanmasına vurgu yapmaktadır. Özellikle, güçlünün zayıfı ezmesine izin vermediği belirtilmiştir. Hırsızlık ve zulüm konularına ise doğrudan bir atıf bulunmamaktadır. Bu nedenle doğru cevap:

A) Yalnız I

Soru 11: Sizce Aynur Öğretmen, Timur ve Yeliz’e toplumsal düzenin sağlanmasında hukuk kurallarının gerekliliği konusunda metinlere ek olarak hangi açıklamaları yapmış olabilir? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Aynur Öğretmen, toplumsal düzenin sağlanmasında hukuk kurallarının önemini şu şekilde açıklayabilir:

1. Belirsizliği Önleme: Yazılı kanunlar, toplumda bireylerin haklarını ve sorumluluklarını açık şekilde belirleyerek anlaşmazlıkların önüne geçer.
2. Eşitlik Sağlama: Hukuk kuralları, bireylerin statüsüne bakılmaksızın eşit uygulanarak adil bir düzen oluşturur.
3. Toplumsal Barışı Koruma: Anlaşmazlıkların hukuki yollarla çözülmesi, kaos ve şiddetin önüne geçerek toplumda huzuru sağlar.
4. Ekonomik ve Sosyal Kalkınmaya Katkı: Hukukun sağladığı adil ortam, bireylerin güven içinde çalışmasını ve toplumsal gelişimi destekler.
5. Tarihi Deneyimler: Sümerler ve Romalılar gibi eski medeniyetlerde hukuk kurallarının yazılı hale getirilmesinin toplumların uzun vadeli istikrarını sağladığı görülmektedir.

Sonuç olarak, yazılı hukuk kurallarının uygulanması, hem bireylerin haklarının korunmasını hem de devlet otoritesinin güçlenmesini sağlamıştır.

Soru 12: Romalıların MÖ V. yüzyılda hazırladıkları kanunların yazılı olmasının onlara sağladığı avantajlar nelerdir?

Cevap: Romalılar için yazılı kanunların sağladığı başlıca avantajlar şunlardır:

1. Belirsizliklerin Ortadan Kalkması: Yazılı kanunlar, yasaların açık ve net olmasını sağlayarak herkesin aynı şekilde anlamasını mümkün kılmıştır.
2. Keyfi Uygulamaların Önlenmesi: Yetkililerin kişisel yorumlarına dayalı kararların önüne geçilmiş ve hukukun üstünlüğü sağlanmıştır.
3. Hakların Korunması: Bireylerin hakları yazılı belgelerle teminat altına alınmış ve adil bir hukuk düzeni oluşturulmuştur.
4. Toplumsal Birliğin Güçlenmesi: Yazılı hukuk sayesinde tüm halkın ortak kurallara tabi olması, toplum içinde birlik ve düzeni sağlamıştır.
5. Devlet Otoritesinin Sağlanması: Kanunların yazılı olması, merkezi otoritenin güçlenmesini ve yasaların uzun süreli uygulanmasını kolaylaştırmıştır.

Sonuç olarak, Romalıların yazılı kanunlara sahip olması, devlet yönetiminde ve toplum düzeninde istikrarın sağlanmasına büyük katkı sağlamıştır.

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 161

13. Soru: Sümer ve Roma kanunlarının toplumsal düzeni sağlamadaki rolü üzerine neler söylenebilir?

Cevap: Sümer ve Roma kanunları, toplumda adaleti sağlamak ve düzeni korumak amacıyla oluşturulmuştur.

• Sümer Kanunları: Sümer kralı, güçlülerin zayıfları ezmesini, haksızlıkları ve zulmü önleyerek toplumda eşitliği sağlamaya çalışmıştır. Bu, toplumsal barışın korunmasına ve halkın yönetime güven duymasına katkıda bulunmuştur.
• Roma Kanunları: Roma’da yazılı hukukun geliştirilmesiyle birlikte bireylerin hakları güvence altına alınmış, keyfi uygulamaların önüne geçilmiş ve hukukun üstünlüğü sağlanmıştır. Yazılı kanunlar sayesinde toplumda düzen sağlanmış ve sosyal eşitlik desteklenmiştir.

Her iki hukuk sistemi de, bireylerin haklarını koruyarak toplumsal barışı ve devletin otoritesini güçlendirmede önemli bir rol oynamıştır.

14. Soru: Fatma, Hun kavimlerinin yaşam tarzları ile sanatsal faaliyetleri arasında nasıl bir ilişki kurmuş olabilir?

Cevap: Fatma, Hun kavimlerinin yaşam tarzı ile sanatsal faaliyetleri arasında güçlü bir ilişki olduğunu savunarak şu noktalara değinebilir:

1. Doğa Sevgisi ve Göçebe Kültür: Pazırık halısında yer alan geyik, aslan ve at figürleri, Hunların doğaya duyduğu bağlılığı ve göçebe yaşam tarzını yansıtmaktadır. Bu motifler, onların gündelik yaşamlarından ve çevrelerindeki doğadan ilham aldıklarını göstermektedir.
2. Savaşçı Kimlik: Halıda kullanılan grifon ve at figürleri, Hunların savaşçı ruhunu ve atlı kültürünü sanatlarına yansıttığını göstermektedir.
3. Sanatta İşlevsellik: Hunlar, göçebe yaşam tarzları gereği taşınabilir ve dayanıklı sanat eserleri üretmişlerdir. Halılar, hem işlevsel bir öğe hem de sanatsal bir ifade aracı olarak kullanılmıştır.
4. Kültürel Miras: Halının simetrik desenleri ve geometrik motifleri, Hun toplumunun estetik anlayışını ve düzenli bir yaşam tarzını benimsediğini göstermektedir.

Bu unsurlar, Hunların sanatıyla yaşam tarzları arasındaki sıkı bağları ortaya koymaktadır.

15. Soru: Pazırık halısındaki motifleri Hun kavimlerinin estetik anlayışı bağlamında yorumlayınız.

Cevap: Pazırık halısında kullanılan motifler, Hun kavimlerinin estetik anlayışını ve kültürel kimliğini yansıtmaktadır.

1. Doğaya Bağlılık: Halı üzerindeki bitkisel ve hayvansal motifler, Hunların doğaya olan sevgisini ve saygısını gösterir. Geyik ve aslan figürleri, onların çevreyle uyumlu yaşadığını ve doğanın simgesel önemini yansıttığını göstermektedir.
2. Düzen ve Simetri: Halının düzenli tasarımı ve geometrik motiflerin kullanımı, Hunların sanatta estetik ve simetriye önem verdiklerini ortaya koymaktadır.
3. Renk Kullanımı: Halıda kullanılan koyu kırmızı, kahverengi, sarı, lacivert gibi renkler, Hunların estetik anlayışında canlı ve güçlü tonların tercih edildiğini göstermektedir.
4. Göçebe Yaşamın Etkisi: Halının işlevsel tasarımı, göçebe yaşam tarzına uygun olarak hem kullanışlı hem de sanatsal bir öğe olarak değerlendirilmiştir.

Bu değerlendirmeler, Hunların sanatsal anlayışının doğayla iç içe, işlevsel ve estetik bir bütünlük sunduğunu göstermektedir.

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 162

16. Soru: Hasan Öğretmenin anlattığı bilgilere göre konargöçerliğin avantaj ve dezavantajları nelerdir? Açıklayınız.

Avantajları:

1. Doğal Kaynaklardan Etkin Yararlanma: Konargöçer topluluklar, mevsime göre göç ederek en verimli otlakları kullanır ve doğayla uyum içinde yaşarlar.
2. Fiziksel Dayanıklılık: Sürekli hareket halinde olmak, bireylerin fiziksel sağlığını güçlendirir ve dayanıklılık kazandırır.
3. Bağımsızlık ve Özgürlük: Konargöçerler, yerleşik topluluklara göre daha özgür bir yaşam sürdürerek bağımsız bir hayat tarzına sahip olmuşlardır.
4. Toplumsal Dayanışma: Göç sürecinde aile ve boy üyeleri arasında güçlü bir iş birliği ve dayanışma sağlanır.
5. Ekonomik Esneklik: Hayvancılığa dayalı ekonomi, farklı bölgelere göç ederek ticaret yapma ve ürün çeşitliliği sağlama imkânı sunar.

Dezavantajları:

1. Zorlu Yaşam Koşulları: Soğuk kışlar ve sıcak yazlar gibi sert iklim şartlarına sürekli uyum sağlamak zor olabilir.
2. Belirsizlik: Göç sürecinde karşılaşılan doğa koşulları ve yiyecek kaynaklarının sınırlı olması risk oluşturabilir.
3. Uzun Mesafeler: Yaylak ve kışlak arasında yapılan uzun yolculuklar zaman ve enerji açısından büyük zorluklar oluşturur.
4. Mal Varlığını Taşıma Güçlüğü: Göç sürecinde taşınabilir eşyalar sınırlı olduğu için fazla eşya sahibi olmak mümkün değildir.
5. Eğitim ve Sağlık İmkânlarının Sınırlılığı: Sürekli göç nedeniyle yerleşik eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim zor olabilir.

17. Soru: Türklerde konargöçer yaşamın özellikleri nelerdir?

1. Hayvancılığa Dayalı Ekonomi: Türkler, geçimlerini genellikle koyun, sığır ve at yetiştiriciliği gibi hayvancılık faaliyetleriyle sağlamışlardır.
2. Mevsimsel Göç: Yazın serin yaylalara, kışın ise daha sıcak kışlaklara göç ederek otlakları en verimli şekilde kullanmışlardır.
3. Çadır Kültürü: Taşınabilir ve dayanıklı çadırlar konargöçer yaşamın en önemli unsurlarından biri olmuştur.
4. Atın Önemi: At, ulaşım, savaş ve günlük yaşamda en önemli araçlardan biri olarak kabul edilmiş ve Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası olmuştur.
5. Boy ve Aile Yapısı: Türkler, konargöçer yaşamda boylar halinde örgütlenmiş, aile dayanışması ve liderlik anlayışı ön planda olmuştur.
6. Sanatta Gelişim: Halı dokuma, deri işleme, keçe yapımı gibi el sanatları, göçebe yaşamın ihtiyaçlarına yönelik gelişmiştir.
7. Askerî Yetenek: Konargöçer yaşam tarzı, hızlı ve çevik süvari birlikleri yetiştirmiş, bu da Türklerin savaş stratejilerinde önemli bir avantaj sağlamıştır.

9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 163

18. Soru: Konargöçer yaşamın Türk kültürüne ne gibi katkısı olmuştur? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Konargöçer yaşam, Türk kültürünün temel taşlarından biri olarak bağımsızlık ve özgürlük anlayışını pekiştirmiştir. Sürekli hareket halinde olmaları, askerî disiplin ve stratejik düşünme yeteneklerini geliştirmiş, savaşçı ruhlarını güçlendirmiştir. At yetiştiriciliği ve hayvancılık, ekonomik yapılarını oluştururken, sanata yansıyan doğa ve hayvan motifleri Türk kültüründe önemli bir yer edinmiştir. Ayrıca, konargöçerlik sayesinde toplumsal birlik ve dayanışma duyguları gelişmiş, bu da zor doğa koşullarında hayatta kalmalarını sağlamıştır.

19. Soru: Eski Çağ’da Türkistan’da konargöçer olarak yaşayan biri olsaydınız, yaşam tarzınızla ilgili neler söylerdiniz?

Cevap: “Türkistan’da konargöçer olarak yaşıyor olsaydım, yaylak ve kışlak arasında düzenli göçler yaparak hayvanlarımızın sağlıklı kalmasını sağlardım. Hayvancılık, ekonomimizin temelini oluştururken, sürülerin yönetimi günlük yaşamımızın büyük kısmını kapsardı. Sert doğa koşullarında, güçlü bir fiziksel ve ruhsal dayanıklılık geliştirerek hayatta kalırdık. Bağımsızlık en önemli değerimiz olurdu ve özgürlüğümüzü korumak için doğayla uyum içinde yaşamayı öğrenirdik. Ayrıca, giydiğimiz kıyafetler zorlu hava koşullarına uygun olarak keçe, deri ve yün gibi malzemelerden üretilirdi.”

20. Soru: Bu metne göre konargöçerlerin kültürlerinin oluşmasında;
I. yaşam şartları,
II. bağımsızlık duyguları,
III. geçim kaynakları
unsurlarından hangileri etkilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

Cevap: D) I ve III

Açıklama: Konargöçer kültürünün oluşumunda yaşam şartları büyük rol oynamıştır. Sert iklim koşulları, çetin doğa şartlarına uyum sağlamak için belirli yaşam pratiklerini ve giyim alışkanlıklarını şekillendirmiştir. Geçim kaynakları da kültürün temelini oluşturarak hayvancılığa dayalı bir yaşam biçiminin benimsenmesine neden olmuştur. Ancak bağımsızlık duyguları, kültürün gelişiminde dolaylı bir etkiye sahiptir.