9. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 276-277-278 Cevapları Meb Yayınları

Sayfa 276-277: BEYAZ LİSAN Metni Etkinlikleri

Ders İçi Çalışma

Aşağıdaki Beyaz Lisan adlı metni okuyarak soruları cevaplayınız.

1. Metne göre Ömer Seyfettin’in Türkçe için yaptığı çalışmalar nelerdir?

Cevap: Ömer Seyfettin, Türkçeyi sadeleştirmek ve anlaşılır kılmak amacıyla "Yeni Lisan" hareketini başlatmıştır. Bu hareketle Servet-i Fünun’un ağır ve yapay diline karşı çıkmış, halkın anlayacağı bir Türkçeyi savunmuştur.

2. Metne göre Yahya Kemal’in Türkçeye sağladığı katkılar nelerdir?

Cevap: Yahya Kemal, şiirde sade, doğal ve ahenkli bir Türkçeyi benimsemiştir. “Beyaz lisan” adını verdiği bir anlayışla gerçek şiir dilini oluşturmuş, Türkçeyi estetik ve edebi açıdan en üst seviyeye taşımıştır.

3. “Beyaz lisan” nedir, metne göre açıklayınız.

Cevap: Beyaz lisan; sade, akıcı, doğal ve ahenkli bir şiir dilidir. Yahya Kemal’in oluşturduğu bu dil, şiirde Türkçeye ait güzellikleri en iyi şekilde yansıtır.

4. Nihat Sami Banarlı’nın “Türkçemizin yanlış yoldan uyanması” olarak tarif ettiği durum nedir?

Cevap: Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati döneminde kullanılan yapay, ağır dilden uzaklaşılıp sade, anlaşılır Türkçeye geçilmesi bu "uyanış" olarak tanımlanmıştır.

5. Metne göre Millî Edebiyat’ın dilimiz açısından önemi nedir?

Cevap: Millî Edebiyat, halkın anlayabileceği sade bir Türkçe kullanarak edebiyatı halkla buluşturmuş, dilin millileşmesine ve sadeleşmesine büyük katkı sağlamıştır.

6. Nihat Sami Banarlı’nın Yahya Kemal ile ilgili değerlendirmeleri nelerdir?

Cevap: Nihat Sami Banarlı, Yahya Kemal’i Türkçeyi şiirde en yüksek estetik düzeye taşıyan şair olarak görür. Onun “beyaz lisan” anlayışı ile Türkçeye ahenkli, sade ve şiirsel bir kimlik kazandırdığını belirtir.

7. Beyaz Lisan adlı eleştirinin konusunu ve ana fikrini yazınız.

• Konu: Yahya Kemal ve Ömer Seyfettin’in sade Türkçeye katkıları.
• Ana Fikir: “Beyaz lisan”, şiirde Türkçenin ulaştığı en yüksek anlatım biçimidir.

8. Beyaz Lisan adlı eleştiri yazısından hareketle Nihat Sami Banarlı’nın üslubu hakkında çıkarımlarda bulununuz.

Cevap: Nihat Sami Banarlı’nın üslubu sanatsaldır, ayrıntılı ve titizdir. Dile ve Türkçeye olan sevgisi yazılarında hissedilir. Anlatımı etkileyici ve edebi yönü güçlüdür.

9. Mehmet Kaplan ile Nihat Sami Banarlı’nın üslup özelliklerini karşılaştırınız.

• Mehmet Kaplan: Akademik, sade ve sistematik bir dil kullanır.
• Nihat Sami Banarlı: Sanatsal, duygusal ve edebi anlatımı tercih eder.

Sonuç: Kaplan yapı ve içerik odaklıyken, Banarlı estetik ve dilsel güzelliklere önem verir.

Sayfa 278: ÇALIŞMA ve ÇIKIŞ KARTI Etkinlikleri

Çalıkuşu adlı romana yönelik eleştiri:

Cevap: “Çalıkuşu” bireysel ve toplumsal temaları ustalıkla işleyen bir romandır. Feride karakteri, içsel çatışmaları ve toplumsal beklentilerle mücadelesiyle dikkat çeker. Reşat Nuri’nin yalın ve akıcı anlatımı, okuyucuyu etkiler. Mehmet Kaplan’ın Parasız Yatılı eleştirisinde vurguladığı gibi, karakterin iç dünyasına yer verilmesi eseri değerli kılar. Ancak Feride’nin yalnızlık temasının zaman zaman fazlaca dramatize edilmesi, anlatımı tek yönlü kılabilir. Yine de eser, Türk edebiyatının önde gelen klasiklerinden biridir.

Çalıkuşu Romanına Eleştiri

1. Reşat Nuri Güntekin’in Hayatı ve Edebî Kişiliği

Reşat Nuri Güntekin (1889–1956), Servet-i Fünun ve Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önde gelen yazarlarındandır. Öğretmenlik, müfettişlik ve milletvekilliği yapmıştır. Eserlerinde sade, anlaşılır bir dil kullanmış; Anadolu insanını, toplumun sosyal yapısını ve bireylerin psikolojik yönlerini başarıyla işlemiştir. Roman, hikâye ve tiyatro türlerinde önemli eserler vermiştir. Çalıkuşu, Yaprak Dökümü, Miskinler Tekkesi gibi eserleriyle tanınır.

2. Metin Tahlili Sonuçları

• Başkahraman Feride, annesini küçük yaşta kaybeder, ardından babasını da kaybedince büyükannesiyle yaşamaya başlar.
• Yatılı okulda eğitim alırken Kâmran’a aşık olur. Ancak aldatıldığını öğrenince onu terk eder.
• Feride Anadolu’nun farklı köylerinde öğretmenlik yapar, zorluklara rağmen ayakta kalır.
• Günlük tarzındaki bölümlerle Feride’nin iç dünyası okuyucuya yansıtılır.

3. Metnin İçeriğine Yönelik Değerlendirme

Roman, kadının toplumdaki yeri, eğitim, aşk, yalnızlık ve mücadele temalarını işler. Feride karakteri, özgür ruhu, cesareti ve fedakarlığıyla dönemin kadınlarına örnek teşkil eder. Aynı zamanda, toplumsal baskılar, dedikodular ve kadın öğretmenlerin yaşadığı zorluklar da eser boyunca etkili şekilde yansıtılmıştır.

4. Metnin Üslubuna Yönelik Değerlendirme

Reşat Nuri Güntekin, sade ve samimi bir dil kullanmıştır. Anlatımı akıcı, diyaloglar doğal ve gerçekçidir. Feride’nin günlüğü şeklinde yazılan bölümler, metne içtenlik ve derinlik katmaktadır. Yazar, betimlemelerle okuyucunun hayal gücüne hitap ederken, karakterlerin ruhsal durumlarını da etkili bir biçimde yansıtır.

5. Mehmet Kaplan’ın Parasız Yatılı Eleştirisinden Yararlanarak Genel Eleştiri

Mehmet Kaplan’ın Parasız Yatılı eleştirisinde vurguladığı gibi, bir hikâyenin başarısı yalnızca konusu değil, anlatım tarzı ve iç dünya yansımalarıyla ölçülür. Bu bakış açısıyla Çalıkuşu da oldukça başarılı bir eserdir. Feride’nin iç dünyası, yalnızlığı, topluma karşı direnişi ve mücadele gücü, onu sıradan bir karakter olmaktan çıkarır. Roman, bireysel gelişimi ve toplumsal değişimi etkileyici bir üslupla işler. Ancak bazı bölümlerde Feride’nin fazla idealize edilmesi ve yalnızlık temasının abartılması eserin gerçekliğini zayıflatabilir. Buna rağmen Çalıkuşu, Türk edebiyatında klasikleşmiş, etkili bir kadın karakterin hikâyesi olarak önemli bir yere sahiptir.

Çıkış Kartı – Üç Yaz:

1. Eleştiriler, eserleri objektif ve öznel yönleriyle değerlendirir.
2. Eleştirmen, hem içerik hem de üsluba dikkat eder.
3. Eleştiri okuyucunun eseri daha iyi anlamasına yardımcı olur.

Çıkış Kartı – İki Soru:

1. Eleştirmen eserleri seçerken hangi ölçütleri dikkate alır?
2. Öznel yorumlar eleştirinin nesnelliğini nasıl etkiler?

Çıkış Kartı – Bir Paylaş:

Cevap: Eleştiri türü, eserleri daha derinlemesine analiz etmemizi sağlar. Ancak öznel bakış açısı, okuyucunun yorumu üzerinde etkili olabilir.