10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 112-113-114 Cevapları Beşgen Yayıncılık

Metne Hazırlık Cevapları

Soru: Şairin sevgiliye olan duygularını ifade ettiği dizeleri belirleyiniz ve bu dizelerdeki anlamı açıklayınız.

"Ala gözlüm ben bu ilden gidersem,
Zülfü perişan kal, melil melil."
Şair, bu dizelerde sevgiliye veda ederken ayrılığın kendisinde ve sevgilisinde yarattığı duygusal etkiyi dile getiriyor. Sevgilisine “zülfü perişan kal” diyerek, onun bu ayrılıktan üzüntü duyacağını ifade ediyor. “Melil melil” ifadesi ise derin keder ve çaresizliği simgeliyor. Bu dizeler, şairin sevgiliye duyduğu özlemi, ayrılığın getirdiği hüznü ve sevgilisine olan bağlılığını en güçlü şekilde yansıtıyor.

Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

1. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki kelime gruplarının anlamlarını metnin bağlamından tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.

Kelime Grupları ve Tahminler:

Akıldan çıkarmamak: Unutmamak
TDK Sözlük: 1. düşünmek 2. unutmamak

Karalar bağlamak: Yas tutmak
TDK Sözlük: Yas tutmak.

Kerem etmek: Merhamet etmek, yardımcı olmak
TDK Sözlük: Bağışta, iyilikte bulunmak.

2. Şiirde tam kafiye ve ek biçiminde redife örnek gösteriniz.

Kafiye ve Redif Örnekleri:

Tam Kafiye: baş – inâ, kaş – inâ, yaş – inâ

Redif: inâ: Ek halinde redif.

3. Okuduğunuz şiirin ölçüsünü ve durağını bulunuz.

Cevap: Şiirin ölçüsü 11’li hece ölçüsü, durakları ise 6+5 durak şeklindedir.

4. Şiirin nazım birimini ve kafiye düzenini bulunuz.

Cevap: Şiirin nazım birimi dörtlüktür.
Kafiye düzeni ise aaab – cccb – dddb… şeklindedir.

5. Şiirin nazım biçimi niçin koşmadır? Açıklayınız.

Cevap: Koşmalar, dörtlüklerle söylenir; genellikle 11’li hece ölçüsüyle yazılır. Aşk, özlem, ayrılık gibi konular işlenir; aaab – cccb – dddb şeklinde kafiyelenir. Bu özellikleri taşıdığı için bu şiir bir koşmadır.

6. Okuduğunuz şiirde hangi koşma türüne örnektir? Neden?

Cevap: Şiirde aşk, ayrılık gibi konular işlendiğinden şiir bir güzellemedir.

7. Söyleyici, sevdiğine niçin “Karayı bağla da beyazı çöz at” demektedir? Değerlendiriniz.

Cevap: Şair, sevdiğinden ayrılacağı için sevdiğinin yas tutmasını istediğini ifade etmektedir.

8. Okuduğunuz şiir günümüzde de söylenen ve dinlenen bir şiirdir. Karacaoğlan’ın bu şiir gibi Zeyneb’im, Yol Ver Dağlar Yol Ver, Turnam, Seher Yıldızı, Nazlı Yardan Bana Bir Haber Geldi, Kömür Gözlüm gibi şiirleri de bilinmektedir. Bu bilgiden yola çıkarırsanız Karacaoğlan’ın toplum hayatına etkisiyle ilgili neler söyleyebilirsiniz?

Cevap: Karacaoğlan, Türk halk edebiyatının en önemli şairlerinden biridir. Halkın duygularını, özlemlerini ve sevgilerini dile getiren şiirleriyle toplum hayatında derin bir etki bırakmıştır. Onun şiirleri, Anadolu insanının duygularını sade ve etkileyici bir dille anlatır. Onun şiirlerinin günümüzde de popüler olması, Karacaoğlan’ın halk arasında nasıl derin bir iz bıraktığını ve şiirlerinin evrensel duygulara hitap ettiğini gösterir.

9. Okuduğunuz şiirin biçim ve içerik özelliklerinden yola çıkarak aşık tarzı Türk halk şiiri hakkında değerlendirme yapınız.

Cevap: Türk halk şiiri, halkın duygularına hitap etmektedir. Kolay anlaşılan ve akılda kalan eserlerle halkın beğenisini kazanmıştır. Halkın içinde yetişmiş ozanların eserleri uzun yıllar toplumun hafızasında yer etmiştir.