10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 134-135-136 Cevapları Meb Yayınları

Hazırlık Soruları ve Cevapları

1. "Şehir efsanesi" ifadesi size neleri çağrıştırmaktadır?

Cevap: Şehir efsanesi ifadesi, belirli bir bölgede halk arasında anlatılan, genellikle gerçeklik payı az olan veya hiç olmayan, ancak o bölgenin kültürel dokusunu yansıtan hikayeleri çağrıştırır. Bu tür hikayeler, insanlara ders vermek veya belirli bir düşünceyi desteklemek için anlatılır.

2. Yaşadığınız bölgede yer adlarıyla ilgili duyduğunuz efsaneleri anlatınız.

Cevap: Örneğin, Tarsus’ta anlatılan "Şahmeran Efsanesi" bölgede oldukça bilinir. Efsaneye göre, Şahmeran’ın yaşadığı mağara bu bölgede bulunmaktadır. Şahmeran, bilgeliği ve şifa dağıtmasıyla tanınır ve Lokman Hekim’e birçok tıbbi bilgi öğrettiğine inanılır. Bu efsane, halk arasında bölgenin mistik özelliklerini ve geçmişteki inançları yansıtır.

Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

Sorular ve Cevaplar:

1. Metinde geçen “Adam biraz da buruk bir şekilde bunları dinler.” cümlesinde altı çizili kelimenin anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğü’nden kontrol ediniz.

Cevap: Buruk kelimesi, "üzgün, keyifsiz ve hafif hüzünlü bir duygu durumunu" ifade eder. Metindeki kullanımı da bu anlamı destekler.

2. Okuduğunuz metindeki olağanüstü unsurları metnin türü ile ilişkilendirerek söyleyiniz.

Cevap: Metindeki olağanüstü unsurlar, Şahmeran’ın yılan vücutlu olması ve ölmeden önce bilgece sözler söyleyebilmesi efsanenin türüne uygun olarak mitolojik bir nitelik taşır.

3. Şahmeran ve Lokman Hekim Efsanesi’nin tema ve konusunu söyleyiniz.

Cevap: Teması; sadakat, doğruluk ve bilgeliktir. Konusu ise Şahmeran’ın yardımseverliği ve ölümünden sonra Lokman Hekim’in şifacı özelliklerinin yayılmasıdır.

4. Okuduğunuz metne geçen kişileri ve özelliklerini söyleyiniz.

• Şahmeran: Bilge, yardımsever ve fedakar.
• Padışah: Hasta kızını iyileştirme arayışında olan bir baba.
• Lokman Hekim: İnsanlara şifa dağıtan bir hekim.
• Adam: İhanet eden, çıkarcı bir karakter.

5. Şahmeran ve Lokman Hekim Efsanesi’nde hangi anlatım biçimi ön plandadır? Açıklayınız.

Cevap: Anlatım biçimi olarak betimleme ön plandadır. Şahmeran’ın özellikleri ve yaşadığı mağara detaylı bir şekilde betimlenmiştir.

6. Mardin ve çevresinde Şahmeran figürü farklı işlevlerle, genç kız ve kadınların hayal dünyasında yaşatılmaktadır. Şahmeran figürünün bu işlevleri hakkında ne düşünüyorsunuz?

Cevap: Şahmeran figürü, sadakati ve bilgelikle birlikte kadınların koruyucusu olarak görülebilir. Kadınlara güç ve ilham veren bir karakter olarak toplumsal hayatta sembolik bir yer tutar.

7. Şahmeran, bir zamanlar mağarasında misafir ettiği adamın elinden öleceğini bilmesine rağmen ona iyi davranmıştır. Şahmeran’ın yerinde siz olsaydınız nasıl davranırdınız?

Cevap: Şahmeran’ın yerinde olsaydım, yine de misafirime iyi davranırdım. Çünkü yardımseverlik ve sadakat, insanlığın temel değerlerindendir.

8. Lokman Hekim, halk arasında hekimleri atasözü olarak bilinir. Efsanede de ölümsüzlük sırrını veren bir bilim figürü olarak bilinir. Lokman Hekim’in bu özelliğini efsanenin genel yapısıyla ilişkilendiriniz.

Cevap: Lokman Hekim’in bilgelik ve şifa dağıtma özellikleri, Şahmeran’ın bilgilerinden faydalanmasıyla ilişkilidir. Bu, efsaneyi bilgelik ve iyilik temalarıyla birleştirir.

9. Metnin anlatıcısı siz olsaydınız Şahmeran ve Lokman Hekim Efsanesi’nin sonunu nasıl değiştirmek isterdiniz?

Cevap: Efsanenin sonunu, Şahmeran’ın öldürülmeden halkına bilgelik dağıttığı bir şekilde bitirirdim. Bu şekilde efsane, daha umut verici bir mesaj taşırdı.

10. Okuduğunuz metin olay örgüsü verilirken bazı yerler boş bırakılmıştır. Cümlelerde boş bırakılan yerlere metnin olay akışına göre uygun kelimeleri yazınız.

• Adamın biri, yalanlar yaşadığı mağaraya yerleşmiştir.
• Padışahın kızı, hastalanır ve Şahmeran’dan yardım istenir.
• Şahmeran öldükten sonra, Lokman Hekim bilgilerle insanlara şifa verir.

11. Okuduğunuz Şahmeran ve Lokman Hekim Efsanesi ile Odysseia destanından yola çıkarak efsane ve destanlar benzer ve farklı yönlerini karşılaştırınız.

• Benzer Yönler: Her iki metin de olağanüstü unsurlar içerir ve bilgelik, cesaret gibi evrensel temaları işler.
• Farklı Yönler: Efsane genelde kısa bir anlatı iken destan uzun ve epik bir anlatıya sahiptir.

Dil Bilgisi Sorular ve Cevaplar:

1. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki paragrafta sıfat tamlamalarını bularak tamlamaların altını çiziniz. Bunların parçada kullanım işlevlerini söyleyiniz.

Metindeki Sıfat Tamlamaları:

• binlerce yıllardır (zamanı belirtir)
• genç kız (kişiyi tanımlar)
• iyi dost (kişinin niteliğini belirtir)
• büyük bölümünü (miktarı ifade eder)
• akıl almaz bilgi (nitelik belirtir)

Kullanım İşlevleri: Bu sıfat tamlamaları, metindeki detayları zenginleştirmek, okuyucunun olayları daha net anlamasına yardımcı olmak ve karakterleri ya da olayları daha etkileyici kılmak için kullanılmıştır.

2. Metinde anlatılan Şahmeran’ı görselleki Şahmeran’dan yola çıkarak Şahmeran’ın fiziksel özelliklerini sıfatlar kullanarak aşağıdaki şemaya yazınız.

Şemaya Eklenecek Özellikler:

• Yılan vücutlu
• Uzun saçlı
• Bilge bakışlı
• Renkli pullu
• Heybetli duruşlu

SIRA SİZDE:

Görev: Şahmeran efsanesini çizgi roman şeklinde beş resimle özetleyiniz. Çizdiğiniz karakterleri konuşma balonları ile konuşturunuz. Hazırladığınız çizgi romanı sınıf panosunda sergileyiniz.

Öneri: Çizgi roman hazırlarken olay örgüsünü şu şekilde planlayabilirsiniz:

1. Başlangıç: Şahmeran’ın mağarasında huzurlu yaşamı.
2. Olay: Adamın mağarayı bulması ve Şahmeran ile tanışması.
3. Gelişme: Padışahın kızını iyileştirmek için yardım istenmesi.
4. Düğüm: Şahmeran’ın ihanet edilerek öldürülmesi.
5. Çözüm: Şahmeran’ın bilgisinin Lokman Hekim tarafından kullanılması.