10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 142-146 Cevapları Beşgen Yayıncılık

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 142

Metne Hazırlık Soruları ve Cevapları

Destan, Epopo, Mit, Mitoloji ve Mitos terimlerinin tanımları:

• Destan: Tarihi olayları ve kahramanlıkları anlatan manzum hikayeler.
• Epopo: Antik Yunan’da destansı şiirler için kullanılan bir terim.
• Mit: Doğaüstü olayları ve tanrılarla ilgili hikayeler.
• Mitoloji: Mitlerin sistemli olarak incelendiği bilim dalı.
• Mitos: Mitin daha kısa ve özet formu.

Destan, genellikle bir milletin geçmişindeki önemli olayları veya kahramanlıkları anlatan şiirsel hikayelerdir. Epopo, eski Yunan edebiyatında destansı şiirler için kullanılan bir kavramdır. Mit, doğaüstü olayları, tanrıları ve insanüstü varlıkları konu alır. Mitoloji, mitlerin yapısını ve kültürel bağlamını inceleyen bir bilim dalıdır. Mitos ise mitlerin kısa ve öz anlatımıdır. Bu terimler edebiyat ve kültür tarihi açısından büyük önem taşır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 146

Metni Anlama ve Çözümleme

Soru 1: Okuduğunuz metinden alınan “bir yel saldı ardıma, uğurlu ve tatlı.” cümlesindeki “salmak” kelimesinin anlamını cümlenin bağlamından tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK’nin Türkçe Sözlüğü’nden kontrol ediniz.

• Tahminim: "Göndermek, arkasından desteklemek."
• TDK Sözlük Anlamı: "Yollamak, göndermek."

Soru 2: Metinde anlatıcının kim olduğunu ve hangi bakış açısını kullandığını belirtiniz.

Cevap: Anlatıcı, Odysseus’tur. Birinci tekil şahıs anlatım (kahraman bakış açısı) kullanılmıştır. Olaylar, Odysseus’un gözünden aktarılmaktadır.

Soru 3: Okuduğunuz metinden o dönemdeki inançlara yönelik çıkarımlarda bulununuz.

Cevap: O dönemde çok tanrılı bir inanç sistemi hâkimdir. Tanrılar, insanların yaşamlarına doğrudan müdahale etmektedir. Örneğin Poseidon’un Odysseus’a zorluklar çıkarması ve Athene’nin ona yardım etmesi, tanrıların güçlü etkisini gösterir.

Soru 4: Metin, destan türünün hangi özelliklerini taşımaktadır? Metinden örneklerle açıklayınız.

Cevap: Destan türünün kahramanlık, olağanüstü olaylar ve mitolojik unsurlar gibi özelliklerini taşımaktadır. Örneğin, Odysseus’un denizlerde uzun süre mücadele etmesi ve Kalypso’nun ona ölümsüzlük teklif etmesi olağanüstü olaylardandır.

Soru 5: Destan kahramanı büyük eziyetlere niçin katlanmaktadır? Onun bu davranışını yorumlayınız.

Cevap: Odysseus, ailesine ve vatanına duyduğu derin bağlılık nedeniyle eziyetlere katlanmaktadır. Bu, onun sadakat, azim ve cesaret gibi erdemlerini göstermektedir.

Soru 6: Okuduğunuz metindeki abartılı anlatımları tespit ediniz.

• Poseidon’un denizi “allak bullak etmesi.”
• Kalypso’nun Odysseus’a ölümsüz giysiler giydirmesi.
• Odysseus’un denizlerde yıllarca sürüklenmesi.

Soru 7: Okuduğunuz destan metninde anlatmaya bağlı edebî metinlerin yapı unsurlarından hangisi ön plana çıkmaktadır?

Cevap: Metinde olay ve kişiler unsurları ön plandadır. Odysseus’un denizdeki maceraları (olay) ve tanrılar, Alkinous gibi karakterler (kişiler) hikâyeyi şekillendirmektedir.

Soru 8: Okuduğunuz metindeki çatışmaları belirleyiniz.

• Odysseus ile Poseidon arasında bir çatışma vardır. Poseidon, Odysseus’un yolculuğunu zorlaştırır.
• Odysseus ile doğa arasında da çatışma vardır. Denizler ve fırtınalar, onun yolculuğunu engeller.

Soru 9: Metinden hareketle Odysseus ve Alkinous’un olay akışını etkileyen fiziksel ve psikolojik özelliklerini belirleyiniz.

• Odysseus: Zeki, cesur, azimli. Bu özellikleriyle zorlukları aşar.
• Alkinous: Misafirperver ve anlayışlıdır. Odysseus’a yardım ederek onun eve dönüş yolculuğunu hızlandırır.

Soru 10: Sizce bu destan metni dönemin gerçek yaşamını ne kadar yansıtıyor? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Destanlar genellikle abartılı ve olağanüstü olaylarla süslüdür, bu yüzden birebir gerçek yaşamı yansıtmaz. Ancak, dönemin inançlarını, kültürel değerlerini ve denizcilik hayatını anlamamıza yardımcı olur.

Soru 11: Okuduğumuz metinden ve özetten yararlanarak metnin olay örgüsünü yazınız.

1. Truva Savaşı’ndan dönüş yolculuğu.
2. Kalypso’nun adasında geçen yıllar.
3. Poseidon’un engellemeleri.
4. Phaeakia kralı Alkinous’un yardımı.
5. İthake’ye dönüş ve intikam.
6. Penelope ve ailesiyle yeniden birleşme.

Soru 12: Destan türünün ortaya çıkmasında sözlü kültür mü yoksa yazılı kültür mü etkili olmuştur? Açıklayınız.

Cevap: Destanlar, öncelikle sözlü kültür aracılığıyla nesilden nesile aktarılmış, daha sonra yazıya geçirilmiştir.

Soru 13: Okuduğunuz metinde betimleyici anlatımdan yararlanılan yerleri tespit ediniz. Bu anlatım biçiminin metne katkısını belirtiniz.

Cevap: Odysseus’un denizlerde geçen yolculukları ve karşılaştığı adaların betimlemeleri yer almaktadır. Bu betimlemeler, okuyucunun olayları gözünde canlandırmasını sağlar ve metni daha etkileyici kılar.

Soru 14: Bu metinde öyküleyici anlatıma örnekler gösteriniz. Bu anlatım biçiminin metne katkısını belirtiniz.

Cevap: Metindeki öyküleyici anlatım örnekleri:

• “Ogygia Adası’na sürüklendim, Kalypso beni aldı, yedi yıl orada kaldım.”
• Bu anlatım, olayların akışını netleştirir ve okuyucunun karakterin maceralarını takip etmesini sağlar.

Sınıf Dışı Etkinlik

Soru: Azra Erhat’ın Odysseia için yaptığı aşağıdaki değerlendirmeyi okuyunuz. Destan, roman ve film arasındaki ilişkiye yönelik değerlendirme yapınız.

Azra Erhat, Odysseia’yı bir destandan ziyade roman ve film formatına yakın bulur. Odysseus’un yolculuğu, bir romanın odaklandığı gibi karakterin kişisel hikayesine yoğunlaşır. Olaylar, bir filmde olduğu gibi sahne sahne ilerler ve betimlemelerle canlı bir şekilde okuyucunun gözünde canlandırılır.

Odysseia, anlatım tarzı ve olay örgüsü bakımından modern anlatı türlerini andırır. Karakterlerin derinlemesine işlenişi ve olayların dinamik bir akışa sahip olması, eserin sadece bir destan olmanın ötesine geçtiğini ve roman ya da film formatına yakın bir anlatı sunduğunu gösterir. Bu, Odysseia’yı klasik bir destandan çok evrensel ve modern bir anlatı formuna taşır.