10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 157-161-162 Cevapları Beşgen Yayıncılık

Metne Hazırlık Sorular ve Cevaplar

1. Kahramanlık hikâyelerinin abartılı olmasının nedenleri sizce nelerdir? Açıklayınız.

Cevap: Kahramanlık hikâyeleri, toplumların hayranlık duyduğu kahramanlık, cesaret ve fedakârlık gibi değerleri yüceltmek için abartılı anlatımlara başvurur. Bu abartılar, dinleyicilerin ilgisini çekmek ve hikâyenin etkileyiciliğini artırmak için kullanılmaktadır. Ayrıca kahramanların olağanüstü özelliklerle donatılması, halkın moralini yükseltmek ve onlara umut vermek için önemli bir unsurdur.

2. Destan dönemine yolculuk yapmak mümkün olsaydı en çok hangi destan kahramanını görmek isterdiniz? Neden?

Cevap: Eğer destan dönemine yolculuk yapma imkânım olsaydı, Battal Gazi’yi görmek isterdim. Çünkü Battal Gazi, hem cesareti hem de İslam’a olan bağlılığıyla tarih boyunca örnek alınmış bir kahramandır. Onun düşmanlara karşı verdiği mücadele ve halkına duyduğu sevgi, destanlarda efsanevi bir şekilde anlatılmıştır. Onu görmek, dönemin kahramanlık ve fedakârlık ruhunu anlamak açısından ilham verici olurdu.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 161-162

Metni Anlama ve Çözümleme

Soru 1: Bu metinde halk diline özgü kelime ve kelime gruplarına örnekler gösteriniz.
Cevap: “Hoş ola!”, “Ya Cafer! Gece oldu, hele var, bu gece dinlen.”, “Hazır ol! Kendi bağının koruğu tatlı mı, ekşi mi sana göstereceğim.” ifadeleri halk diline özgü kelime ve kelime gruplarına örnek verilebilir.

Soru 2: Halk diline özgü kelime ve kelime grupları metinde niçin çok kullanılmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Metin, halkın dilinde şekillenip yayıldığı için bu söyleyişlere sıkça yer verilmiştir. Halk diline ait ifadeler, metnin daha anlaşılır, akıcı ve samimi olmasını sağlarken, halk tarafından benimsenmesini kolaylaştırır.

Soru 3: Bu metinden abartılı anlatımlara örnekler gösteriniz. Bu durumun gerekçesini açıklayınız.
Cevap: Battal Gazi’nin tek başına büyük bir orduyu yenmesi gibi abartılı anlatımlar örnek gösterilebilir. Bu tür abartılar, kahramanın üstünlüğünü, cesaretini ve yüceliğini vurgulamak için kullanılmıştır.

Soru 4: Battal Gazi’nin bu denli güçlü ve yenilmez oluşunun sebebini açıklayınız.
Cevap: Battal Gazi’nin güçlü ve yenilmez oluşu, onun İslam uğruna savaşan bir kahraman olmasından kaynaklanır. İslami destanlarda kahramanlar, Allah’ın yardımıyla hareket eder ve kutsal bir davayı savundukları için güçlü ve yenilmez olarak tasvir edilirler.

Soru 5: Bu metinde gazi tipinin yer almasını, metnin oluştuğu dönemde meydana gelen tarihî olayların etkisi açısından değerlendiriniz.
Cevap: Battalnâme’nin yazıldığı dönemde, Müslümanlar ile Bizans gibi Hristiyan devletler arasında yoğun savaşlar yaşanmaktaydı. Bu durum, gazilik kavramını ön plana çıkarmış ve gazilik tipi, İslam’ın yayılması ve Müslüman toplumunun zaferlerini simgeleyen bir figür olarak metne yansıtılmıştır.

Soru 6: Okuduğunuz metinden hareket ederek aşağıdaki tabloda istenenler doğrultusunda gerekli açıklamaları yapınız.

Soru 7: Battalnâme İslami alanda ortaya çıkan ilk destandır. Battal Gazi ve diğer İslami Dönem’in bazı destanlarında Hz. Muhammed Dönemi’ndeki olay ve menkıbelerden uyarlamalar bulunmaktadır. Örneğin Battal Gazi’ye Cafer ismi, Cafer-i Tayyar isimli kahramanlığıyla meşhur sahabeden etkilenilerek verilmiştir. Bu durumun nedenini açıklayınız.
Cevap: İslami destanlar, Hz. Muhammed ve sahabe döneminin kahramanlık ve fedakârlık temalarını yüceltir. Battal Gazi’ye Cafer isminin verilmesi, onu İslam’ın ilk dönemindeki kahramanlarla özdeşleştirerek dini ve kültürel bağlamda bir devamlılık oluşturur. Bu, İslam’ın zaferlerini ve inancın gücünü simgelemektedir.

Soru 8: Ahmer, Battal Gazi’ye niçin saygı duymaktadır? Açıklayınız.
Cevap: Ahmer, Battal Gazi’nin cesareti, korkusuzluğu ve savaş meydanındaki başarılarından dolayı ona derin bir saygı duymaktadır.

Soru 9: Bu destanın oluşmasıyla sözlü kültür arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Battalnâme, halk arasında sözlü olarak aktarılmış, anlatıcıların eklemeleriyle zenginleşmiş bir eserdir. Sözlü kültür, destanın halkın hafızasında yer edinmesini ve nesilden nesile aktarılmasını sağlamıştır.

Soru 10: Aşağıda belirtilenlere metinden örnekler bulunuz.

• Mecaz anlamda kullanılan kelimeler: “Bunlara korku düştü, nefes alamaz oldular.”
• Öznel ifadeler: “…ayın on dördüne benzer güzel bir kız…”
• Coşkulu anlatım: “Ya Ahmer! Sözünde duruyor musun, yoksa ölür müsün?”
• Duygusallık içeren cümleler: “Ey Allah’ım! Bu cenge ben sebep oldum, beni mahcup etme!”