10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 174-175-176-177-178-179 Cevapları Beşgen Yayıncılık

4. Ünitenin Ölçme Değerlendirme Çalışmaları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 174

Soru: A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “Battalnâme, anonim, yapma destan, efsane, manzum, destan, mitoloji” ifadelerinden uygun olanıyla tamamlayınız.

1. Destan milletlerin geçmişinde etkili olan bir olayı, olağanüstülükleri, kahramanlıkları uzunca anlatan edebî bir türdür.
2. Destanlar biçim yönünden manzum eserlerdir.
3. Milletlerin sözlü olarak yarattıkları doğal destanlar o milletin hayatını ve geçmişini yansıtan anonim ürünlerdir.
4. Battalnâme VIII. yüzyılda Emevî-Bizans savaşlarında meşhur olmuş bir kahramanın mücadelesini konu edinen destandır.
5. Efsane gerçek veya hayalî bir şahıs, olay veya yer hakkında gerçek olduğuna inanılarak anlatılan sözlü edebiyat ürünüdür.
6. Sanatçıların kendi milletlerinin tarihinden çıkardıkları olayları bazı hayal unsurları ile karıştırarak hikâye edip yazdıkları destanlara yapma destan denir.

Soru: B) Aşağıda numara ve harflerle verilenleri doğru biçimde eşleştiriniz. Harfleri numaraların karşısında kutucukların içine yazınız.

• 1- Şehnâme → f. İran
• 2- Aşkar Devzâde → ç. Battal Gazi
• 3- Doğal destan → e. Nibelungen
• 4- Motif → b. Kırklar
• 5- Efsane → d. Menkıbe
• 6- Zeus → c. Homeros

Soru: C) Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başındaki kutucuğa “D”, yanlış olanların ise “Y” yazınız.

1. (D) Doğal destanlar, tarihin bilinmeyen dönemlerinde milleti derinden etkileyen savaş, göç, kıtlık gibi bir olay üzerine söylenir.
2. (Y) Odyssia, MÖ IX. yüzyılda yazılan yapay bir destandır.
3. (D) Oğuz Kağan Desfa/ı/’ndaki kahraman, MÖ II. yüzyılda büyük bir Türk devleti kurmuş tarihî bir şahsiyettir.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 175

C) Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başındaki kutucuğa “D”, yanlış olanların ise “Y” yazınız.

1. (Y) Efsane, çok eski zamanlardan itibaren anlatılan ve dilden dile yayılan divan edebiyatı ürünüdür.
2. (Y) Türklere ait bir destan olan Bozkurt Destanı’nda İslamiyet’in etkisi söz konusudur.
3. (Y) Yapma destanlarda gerçek olmayan tarihî olay ve kişiler ele alınırken doğal destanlarda bu durum söz konusu değildir.

Soru 1) Destanlar, ait oldukları toplumun millî kimliğini niçin yansıtır?

Cevap: Destanlar, milletlerin tarihî olaylarını, kahramanlık hikâyelerini, inançlarını ve kültürel değerlerini aktardığı için millî kimliğin korunmasını ve yüceltilmesini sağlar.

Soru 2) Destanların tarihî olay ve kişilere dayalı olmasının sebebi nedir?

Cevap: Destanlar, milletlerin hafızasında derin izler bırakan önemli olayları ve kahramanlıkları aktarır. Bu nedenle toplumların tarihî hafızasının temel taşlarını oluşturur.

Soru 3) İnancın efsanelerdeki yeri nedir?

Cevap: Efsaneler, halkın inanç sistemlerini, mitolojik ögelerini ve doğaüstü olaylarla ilgili görüşlerini yansıtır. Doğaüstü varlıklar ve olaylar efsanelerin önemli bir parçasıdır.

Soru 4) Sanatçılar neden yapay destan yazma ihtiyacı duyar?

Cevap: Tarihî olayları yüceltmek, milletin ortak duygularını harekete geçirmek ve millî birlik duygusunu pekiştirmek amacıyla yapay destanlar yazılır.

Soru 5) Efsane ile destan arasındaki farklar nelerdir?

• Efsaneler, daha çok mitolojik ve hayalî olaylara dayanır.
• Destanlar, milletlerin tarihî olaylarını ve kahramanlıklarını anlatır.
• Efsaneler kişisel olaylara, destanlar ise toplumsal olaylara dayanır.

Soru 6) Destan ve efsanenin ortak noktaları nelerdir?

Cevap: İkisi de toplumun kültürel değerlerini, inançlarını ve geçmişten gelen hikâyelerini yansıtır. Ayrıca doğaüstü unsurlara yer vererek hayal gücünü beslerler.

D) Aşağıda tanımı ve özellikleri verilen kavramların ne olduğunu ilgili alana yazınız.

Soru: 1) Tarih öncesi dönemlerle ilgili tanrı, tanrıça, yarı tanrı ve kahramanların yaşamlarını ve serüvenlerini anlatan, bir toplumun inançlarını, duygularını, eğilimlerini yansıtan ürünlere denir.
Cevap: Mitoloji

Soru: 2) Herhangi bir tarihî olayın bir şair tarafından destan kurallarına uygun biçimde yazılmasıyla oluşan destanlara denir.
Cevap: Yapma destan

Soru: 3) Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen inanca dayalı hayalî hikâyedir.
Cevap: Efsane

Soru: 4) Bir adı nitelik, nicelik, yer, sıra vb. bakımından niteleyen, belirten kelime türüdür.
Cevap: Sıfat

Soru: 5) Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
Cevap: Virgül

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 176

E. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

Soru: 1) Destanlarda ve halk hikâyelerinde atın çok özel ve önemli bir yeri vardır. Bu parça sözü edilen motifle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Cevap: E) Sadece destanlarda görülen bir motif olduğuna

Soru: 2) Bu parçada yay ayraçlarla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi getirilir?

Cevap: B) (,)(“)(!)(!)(•)(•)(”)

Soru: 3) Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Cevap: C) III. cümlede niteleme sıfatına yer verilmiştir.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 177

Soru: 4) Türk destanlarında ağaç özellikle çınar ya da kayın gündelik hayattan alınarak kutsallık kazandırılmış ve böylece ağaca olağanüstü bir özellik verilmiş bir motiftir. +Bu parçada numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır?
Cevap: C III

Soru: 5) Altay Yaratılış Destanı’dan alınan bu parçadaki numaralanmış dizelerin hangisinde sıfat tamlaması vardır?
Cevap: A I

Soru: 6)Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yazımı yanlış olan kelime sayısı en fazladır?
Cevap: B II

Soru: 7) Destan türünün Türk edebiyatındaki tarihî gelişimini araştıran bir bilim insanı, aşağıdaki destanlardan hangisini kronolojik sıralamaya göre en son inceler?

Cevap: C) Manas Destanı

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 178

Soru: 8) Aşağıda belirtilenlerin hangilerinde yapılacak değişiklikler bu tabloda yer alan eşleştirmelerdeki bilgi yanlışlarını giderir?
Cevap: C

Soru: 9) Şu Destanı M.Ö. 330-327 yıllarındaki olaylarla bağlantılıdır. Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde noktalama yanlışı vardır?
Cevap: A I

Soru: 10) Bu parçada numaralanmış kelimelerden hangi ikisi sıfattır?
Cevap: D

Soru: 11) Aşağıdaki görsellerden hangisi Türk destanlarındaki motiflerden biri değildir?

Cevap: D

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 179

F. Aşağıdaki kelimeleri bulmacada bulunuz. Kelimelerin üzerini karalayınız. Geriye kalan harfleri soldan sağa doğru sırasıyla takip ederek bir cümle oluşturunuz. Defterinize bu cümlenin iletisini açıklayacak bir metin yazınız.

Tespit edilecek cümle: DESTAN BİR MİLLETİN GEÇMİŞİDİR.

İletinin Açıklaması: Destanlar, milletlerin tarihî hafızasını canlı tutar ve geçmişte yaşanmış önemli olayları nesilden nesile aktarır. Bir milletin kahramanlık hikâyelerini ve kültürel değerlerini barındıran destanlar, toplumun kimliğini ve ortak geçmişini yansıtarak geleceğe taşır. Bu nedenle destanlar, bir milletin tarihine ışık tutan önemli edebî eserlerdir.