10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 190-195-196-197 Cevapları Beşgen Yayıncılık

Metne Hazırlık Soruları ve Cevapları

Soru: Çevrenizde farklı yaşam tarzlarına özenen gençler var mı? Onların bu durumları hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınıza sınıfınızda anlatınız.

Evet, çevremde farklı yaşam tarzlarına özenen gençler var. Özellikle sosyal medyada gördükleri hayatları gerçekmiş gibi kabul ediyorlar ve bu durum onların kendi gerçekliklerinden uzaklaşmalarına neden oluyor. Ancak bireyin kendi kültür ve değerlerini benimsemesi, başkalarını taklit etmek yerine özgün bir yaşam tarzı oluşturması daha sağlıklı olacaktır.

Sayfa 195 Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

Soru 1: “Zaten görmek, bakmak da istemezdi.” cümlesinde geçen “görmek” ve “bakmak” kelimelerinin anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.

• Görmek: Bilinçli bir şekilde algılamak ve dikkatli bir şekilde farkına varmak.
• Bakmak: Yüzeysel olarak bir şeye yönelmek.
  TDK’ye Göre:
• Bakmak: Bir şeyi algılamak üzere bakışı bir şeye çevirmek.
• Görmek: Gözle algılamak, anlamak, kavramak.

Soru 2: Metnin temasını ve konusunu belirleyiniz.

• Tema: Batılı yaşam tarzına özenme ve gösteriş tutkusu.
• Konu: Bihruz Bey’in Batı hayranlığı ve bu uğurda yaşadığı trajikomik olaylar.

Soru 3: Metindeki çatışmaları ve karşılaşmaları gösteriniz.

Çatışmalar:

• Bihruz Bey’in hayalleri ile gerçekler arasındaki çelişki.
• Bihruz Bey’in Batılı yaşam tarzına duyduğu özentinin, kendi hayatıyla örtüşmemesi.
• Periveş ile olan hayali dünyası ile gerçekler arasındaki çatışma.

Karşılaşmalar:

• Bihruz Bey’in Periveş’i görüp ona âşık olması.
• Periveş’i tanımadığı bir kadın sanarak yaşadığı yanlış anlaşılmalar.

Soru 4: Okuduğunuz metinde betimleyici anlatımdan yararlanılan yerleri gösteriniz.

• “Mevsimin modasına göre bazen koyu, bazen açık renkli epey dar elbisesi…”
• “Araba, beyaz boyalı, zarif, nazik ve adıyla uyumlu bir süslemedeydi…”
  Bu betimlemeler, hem karakteri hem de ortamı görselleştirerek okuyucunun metni daha iyi anlamasını sağlar.

Soru 5: Metnin iletisi ile yazarın esere verdiği ad arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Cevap: Eserin adı olan “Araba Sevdası,” Bihruz Bey’in Batılı yaşam tarzına duyduğu hayranlığı ve yüzeysel gösteriş merakını simgeler. Araba, onun toplumdaki yerini ve kendini gösterme çabasını temsil eden bir araçtır.

Soru 6: Bihruz Bey’in olay akışını etkileyen psikolojik ve ahlaki özellikleri hakkında bilgi veriniz.

Cevap: Bihruz Bey yüzeysel bir karakterdir. Gösteriş meraklısı, hayalperest ve kendisini olduğundan farklı göstermeye çalışır. Ahlaki açıdan zayıf, maddiyata ve dış görünüşe önem veren bir yapıya sahiptir. Onun bu özellikleri, olayların komik bir şekilde gelişmesine neden olur.

Sayfa 196

Soru 7: Okuduğunuz metnin olay örgüsüne yönelik aşağıdaki şemayı doldurunuz.

Bu şema, Recaizâde Mahmut Ekrem'in "Araba Sevdası" adlı eserinde Bihruz Bey’in olay örgüsünü görsel bir şekilde açıklamaktadır. Şema şu sıralamaları içeriyor:

1. Bihruz Bey’in annesiyle yazlığa taşınmaları: Bihruz Bey, yaz tatili için annesiyle birlikte yazlığa taşınır. Bu, hikâyenin başlangıç noktasını oluşturur.

2. Bihruz Bey’in boş zamanlarını değerlendirmek istemesi: Çamlıca gibi popüler yerlerde zaman geçirerek gösteriş yapmak ister.

3. Bihruz Bey’in arabasıyla gezintiye çıkması: Gösterişli arabasıyla gezerek çevresinde dikkat çekmeyi amaçlar.

4. Bihruz Bey’in arkadaşlarından biriyle karşılaşması: Arkadaşlarıyla sohbet eder ve hayali dünyasını daha da şekillendirir.

5. Bihruz Bey’in Periveş’i görüp ondan etkilenmesi: Bihruz Bey, Periveş’i görür ve ona âşık olur. Ancak bu aşk tamamen hayal dünyasında gelişir.

6. Keşfi’nin Bihruz Bey’e yalan söylemesi: Bihruz Bey’in arkadaşı Keşfi, ona gerçekleri söylemek yerine hayal dünyasını destekleyen yalanlar söyler.

7. Bihruz Bey’in Periveş’i, Periveş’in kardeşi sanması: Periveş’i kardeşi sanarak komik bir duruma düşer ve yanlış anlamalar yaşar.

8. Bihruz Bey’in mektubu Periveş’e vermeye çalışması: Mektubunu Periveş’e ulaştırma çabasıyla hikâye sona yaklaşır.

9. Periveş’in aslında kendisini tanımadığı ve yanlış anlamaların ortaya çıkması: Bihruz Bey’in hayalleri tamamen yıkılır.

Bu olay örgüsü, Tanzimat Dönemi’nde yanlış batılılaşmayı eleştiren önemli bir metni özetler. Eser, mizahi üslubuyla Bihruz Bey’in toplumsal ve bireysel çatışmalarını ortaya koymaktadır.

Soru 8: Bihruz Bey’i tip-karakter özelliği açısından değerlendiriniz.

Cevap: Bihruz Bey, Tanzimat dönemi Batılılaşma sorununu temsil eden bir karakterdir. Avrupa hayranlığı, toplumdaki yozlaşmayı ve yüzeysel anlayışı gözler önüne serer. Tipik bir “batı özentisi” karakterdir.

Soru 9: Metinde iç çözümleme anlatım tekniğine örnek veriniz.

Cevap: Bihruz Bey’in arabasını süslerken ya da Periveş’e duyduğu hayali aşkı düşünürken kendi iç dünyasındaki çelişkileri ve hayallerini yansıtması iç çözümleme tekniğine örnek verilebilir.

Soru 10: Özetleme anlatım tekniğinin kullanıldığı yerleri gösteriniz.

Cevap: Metnin girişinde Bihruz Bey’in genel özelliklerinin kısaca anlatıldığı bölümler ve olayların hızlı geçildiği açıklamalar özetleme tekniğinin örnekleridir.

Soru 11: Metnin içeriğini doğal, toplumsal ve bireysel gerçeklik açısından değerlendiriniz.

• Doğal Gerçeklik: İstanbul’un yaşam tarzı ve mekânları gerçekçidir.
• Toplumsal Gerçeklik: Tanzimat dönemindeki batı özentisi yaşam tarzı yansıtılmıştır.
• Bireysel Gerçeklik: Bihruz Bey’in psikolojisi ve hayalperestliği gerçek hayatta rastlanabilecek türdendir.

Soru 12: Siz, Bihruz Bey’in arkadaşı Keşfi’nin yerinde olsaydınız nasıl davranırdınız?

Cevap: Keşfi’nin yerinde olsaydım, Bihruz Bey’i hayal dünyasından çıkarmak için gerçekleri daha açık bir şekilde dile getirir ve onu toplumsal değerler konusunda bilinçlendirmeye çalışırdım.

Sayfa 197

Soru 13: Bihruz Bey’de aşağıdaki değerlerden hangileri olsaydı komik duruma düşmezdi?

Eksik Özellikler:

1. Çalışkan Olma: Bihruz Bey, çalışkan bir karakter değildir. Hayatı boyunca rahat yaşamayı tercih etmiş ve sorumluluk almaktan kaçınmıştır.
2. Davranışlarını Kontrol Etme: Gösteriş yapma isteği nedeniyle davranışlarını kontrol edememiştir. Duygularıyla hareket eder.
3. Çevresine, Vatanına, Ailesine Karşı Sorumlu Olma: Çevresine, ailesine ve toplumuna karşı bir sorumluluk duygusu taşımaz. Daha çok kendi keyfine ve çıkarlarına önem verir.

Sahip Olmadığı veya Eksik Geliştirdiği Değerler:

• Alçak Gönüllü Olma: Bihruz Bey, gösteriş düşkünü bir karakter olduğundan alçak gönüllülükten uzaktır.
• Davranışlarının Sorumluluğunu Alabilme: Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket eder. Bu da onu sürekli hatalara düşürür.

Sahip Olduğu Özellikler:

• Öz Güven Sahibi Olma: Kendine aşırı güvendiği için hatalar yapar.
• Toplumu Önemseme: Toplumun algısını aşırı önemseyerek, sürekli olarak başkalarına iyi görünmeye çalışır. Ancak bu, gerçek bir toplumsal duyarlılıktan ziyade yüzeyseldir.

Yazarın Biyografisi

Recaizâde Mahmut Ekrem (1847-1914): Tanzimat Dönemi’nin önemli yazarlarından biridir. Şiir, roman ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir. Araba Sevdası, Türk edebiyatında realizmin ilk örneğidir.

Sınıf İçi Etkinlik:

Romanın olay çevresine gelişen bir tür olduğunu takip eden doğru adımlar sonucunda 3. çıkışa ulaşılmıştır.

Roman, olay çevresine gelisen bir türdür. (D)
Roman türündeki metinlerde yazar, mekân, kisi ve olay açısından nesnel bir anlatımı daima
benimser. (Y)
Tanzimat Dönemi romanlarında olaylar Istanbul’daki mekânlarda geçer. (D)
3. Çıkış