10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 255-256-257-258-259 Cevapları Beşgen Yayıncılık

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 255

Soru: 1) Moliere, Fransız ve dünya edebiyatının önemli sanatçılarından biridir. Okuduğunuz Cimri adlı tiyatro eseri de sanatçının dünyaca tanınan bir oyunudur. Bu oyun günümüzde de sahnelenmektedir. Okuduğunuz bu oyunu daha önce incelediğiniz Bakkallık, Mahalle Baskını metinleri ve Vatan yahut Silistre adlı oyunla tablolarda belirtilenlere göre karşılaştırınız. İlgili boşluklara gerekli açıklamaları yazınız.

Bu tablo, tiyatro eserlerini Tür, Tema, Konu ve Üslup açısından karşılaştırmaktadır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 256

Soru: Vatan yahut Silistre adlı metinden alınan bu parçadan aşağıdaki tabloda verilen cümle çeşitlerine birer örnek yazınız.

Bu tablo, "Vatan Yahut Silistre" adlı metinden alınan parça içerisindeki cümleleri çeşitlerine göre sıralamaktadır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 257

Soru: 2) Aşağıdaki parçada yay ayraçla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini yerleştiriniz.

Zekiye (()Bulunduğu köşeden çıkar(.) ()) (—)Mademki iki kişi lazım(.) Biri de ben olurum(.)
Sıtkı Bey (—) O kim(?) Ah biçare çocuk(!)Sen yerinde otur(!)
İslâm Bey (()Zekiye’ye()) (—)Ne söylüyorsun(?)
Zekiye (()İslâm Bey’e()) (—)Merhametsiz mezarının bir parça yerini de mi benden esirgeyeceksin(?)

Soru: 3) Aşağıdaki cümlelerde yazımı yanlış olan kelimeleri tespit ediniz.

a) KAVUKLU — Süt-kardeş mi olacaklar?
b) Hemen dört kişi beni karga-tulumba gibi kaldırdılar, dönemeçli merdivenden aşağı koyverdiler…
c) PİŞEKÂR — Eee, Hamdi’ciğim, buralardan geçmenin elbet bir sebebi vardır.
ç) PİŞEKÂR — Gelelim yatıp kalkacak yere. Mahallemizde bir çok kiralık evler vardır.
d) II. ZENNE — Af ederisiniz, efendi peder, cariyeniz sizi tanıyamadım.
e) HACİVAT: Karagözüm, sana bir şey söyliyeceğim.

Cevap: “Süt-kardeş, karga-tulumba, Hamdi’ciğim, bir çok, af edersiniz, söyliyeceğim” kelimeleri yanlış yazılmıştır.

Soru: 4) Aşağıdaki cümlelerde yanlış kullanılan noktalama işaretlerini tespit ediniz. Yanlışlıkların nedenlini söyleyiniz.

a) KAVUKLU — Dediğin güzel ama, ben bekçilikten anlamam. (Ama bağlacından sonra virgül kullanılmaz.)

b) İslâm Bey — Ya Cenab-ı Hakk’ın adaletine, hikmetine nasıl yakışır ki bu hamiyet fikri memleketimizde laha anasının karnına yeni düşmüş çocuk gibi küçücük bir şey iken; seni ,beni dünyadan alsın da o fikrin de, fikir sahiplerinin de vücudunu abes bıraksın? Estağfurullah… (İken kelimesinden sonra noktalı virgül kullanılmaz.)

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 258

YAZMA TÜR VE TEKNİKLERİNİ UYGULAMA

Soru: Bu ünitede incelediğiniz metinlerden hareketle geleneksel tiyatronun eğlence kültürümüzdeki yeri, Osmanlı toplumunda bir arada yaşama kültürü, oyunlardaki isimlerle karakterler arasındaki ilişki, yanlış anlamalar ve şive taklitleri gibi konular üzerine bir yazı yazınız. Yazınızı yazarken yazım ve noktalamaya, sayfa düzenine dikkat ediniz. İfadeleri kısa ve anlaşılır şekilde kurunuz. Yazınızda deyimlere, kalıplaşmış ifadelere, geleneksel Türk tiyatrosunun mizahi öğelerini içeren kelimelere yer veriniz.

GELENEKSEL TİYATRONUN EĞLENCE KÜLTÜRÜMÜZDEKİ YERİ

Geleneksel Türk tiyatrosu, Osmanlı’dan günümüze kadar halkın en önemli eğlence araçlarından biri olmuştur. Karagöz ve Hacivat, meddah ve orta oyunu gibi türler, mizah ve eğitimi birleştirerek toplumun her kesimine hitap etmiştir. Özellikle doğaçlama, şive taklitleri ve yanlış anlamalar, bu oyunların en önemli mizahi unsurları arasındadır.

Osmanlı döneminde tiyatro, sadece bir eğlence aracı değil, aynı zamanda birlikte yaşama kültürünü destekleyen bir sanat dalı olmuştur. Oyunlarda farklı milletlerden karakterlere yer verilmiş, Rum, Ermeni, Yahudi ve Arnavut tiplemeleri, toplumsal çeşitliliği mizahi bir dille yansıtmıştır. Bu karakterler, hem toplum içindeki rolleriyle hem de konuşma üsluplarıyla seyircinin ilgisini çekmiştir.

Geleneksel tiyatroda karakterlerin isimleri de oldukça anlamlıdır. "Kavuklu" ve "Pişekâr", orta oyununun en bilinen karakterlerindendir. Kavuklu, halkı temsil eden saf ve cahil bir karakterken; Pişekâr, aydın ve bilge kişiliğiyle onun rehberidir. Bu tür karşıtlıklar, tiyatronun eğitici yönünü güçlendirmiştir.

Yanlış anlamalar, geleneksel Türk tiyatrosunun en temel güldürü unsurlarındandır. Karagöz ve Hacivat’ın diyalogları bu öge üzerine kuruludur. Örneğin, Karagöz'ün söylenenleri yanlış anlaması, olayları içinden çıkılmaz hâle getirir ve izleyiciyi güldürür.

Sonuç olarak, geleneksel Türk tiyatrosu, halkın yaşam tarzını, mizah anlayışını ve toplumsal yapıyı yansıtan önemli bir sanattır. Günümüzde de Karagöz ve Hacivat gölge oyunları, meddah anlatıları ve orta oyunu gösterileriyle kültürel mirasımızı yaşatmaya devam etmektedir.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Beşgen Yayınları Sayfa 259

SÖZLÜ İLETİŞİM TÜR VE TEKNİKLERİNİ UYGULAMA

Soru: İzlediğiniz bir meddah ve stand-up gösterisinden hareketle kısa bir meddah oyunu sununuz.

KOMŞU KAZANI

(Meddah sahneye bastonuyla gelir, izleyicilere selam verir ve konuşmaya başlar.)

"Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, komşuların birbirine candan bağlı olduğu, yardımlaşmanın eksik olmadığı bir mahallede bizim Temel yaşarmış. Temel’in en büyük zaafı mı? Merak! Hani derler ya ‘Merak kediyi öldürür’, ama bizim Temel’i kimse durduramaz! O, her işin peşine düşer, her olup biteni öğrenmek ister.

Bir gün, komşusu Cemil’in evinden mis gibi bir yemek kokusu gelir. Koku o kadar güzelmiş ki, Temel’in burnunun direği sızlamış! Canı öyle bir çekmiş ki, bastonunu eline aldığı gibi komşusunun kapısına dayanmış:

‘Komşu Cemil! Hey komşu, kapını aç! Bu ne güzel koku, kazanda ne pişiriyorsun?’

Cemil içeriden gülerek cevap vermiş:
‘Komşu, sen merak etme! Bu koku senin damağına değil, hayal gücüne hitap eder!’

Temel, Cemil’in bu lafına bozulmuş ama belli etmemiş. Ertesi gün elinde kocaman bir kazanla yine Cemil’in kapısına dikilmiş:
'Komşu, madem kokusunu paylaşıyorsun, bari içine biraz da yemek koy da nasiplenelim!’

Cemil yine gülmüş:
Temel, ben sana kazanı koklatırım ama içine yemek koymam. Çünkü bu koku hayal gücünü geliştirmek içindir!’

(Meddah izleyicilere döner, bastonunu yere vurur.)

"İşte dostlar, komşuluk kazanın kapağını kaldırmak değil, onun değerini bilmektir! Ne demiş atalarımız? ‘Komşu komşunun külüne muhtaçtır!’

(Meddah selam vererek sahneden ayrılır.)

Soru: Genel ağdan Karagöz oyunu videoları izleyiniz.

Cevap: Karagöz oyunu videolarını sizler izleyebilirsiniz.