10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 95-96-97 Cevapları Beşgen Yayıncılık

5. Metin Atabetü’l-Hakâyık

Soru: Mustafa Kemal Atatürk’ün “Dünyada her şey için, maddiyat için, maneviyat için, hayatta muvaffakiyet için, en hakiki mürşit ilimdir, fendir, ilim ve fennin haricinde mürşit aramak gaflettir, cehalettir, dalalettir. Yalnız, ilim ve fennin yaşadığımız her dakikada safhalarının tekamülünü idrak etmek ve terakkiyatını zamanında takip eylemek şarttır.” sözünü değerlendiriniz.

Cevap : Bilim, Atatürk'e göre insanlığın en güvenilir rehberi ve ilerlemenin temel kaynağıdır. İlim ve fennin dışında bir rehber aramanın cehalet ve dalalete yol açacağını ifade eden Atatürk, bilimin sürekli gelişimini takip etmenin önemine dikkat çekmektedir.

Atatürk’ün bu sözü, bilimin ve fennin insanlığın her alanda başarıya ulaşması için en doğru rehber olduğunu vurgulamaktadır. Bilimsel ilerlemeyi takip etmenin bir zorunluluk olduğunu belirten Atatürk, cehalet ve geri kalmışlığın ancak bilimden saparak mümkün olabileceğini ifade etmiştir. Bu bağlamda, bilim ve fennin ışığında hareket etmenin toplumları modernleşmeye ve gelişime ulaştıracak tek yol olduğunu söylemektedir.

Metni Anlama ve Çözümleme

1) Okuduğunuz şiirde konuşan, şair değil kurgusal bir varlık olan söyleyicidir. Şiirin söyleyicisini tespit ediniz. Bu söyleyicinin metnin anlamına katkısını değerlendiriniz.

Cevap: Şair yüce bir kişi olarak tutulması gereken öğütler veren bir söyleyicidir. Bu söyleyicinin metnin anlamına katkısı, verilen öğütlerin etkisini artırmasıdır.

2) Okuduğunuz metindeki üçüncü dörtlüğün son dizesinde yer alan söz kime aittir? Bu söze metinde niçin yer verilmiştir? Açıklayınız.

Cevap: "Bilig Çinde erse siz argan tidi" (İlim Çin’de bile olsa arayın) sözü Hz. Muhammed’e ait bir hadistir. Bu söze metinde yer verilmesinin amacı, sözü inandırıcı kılmaktır.

3) Üçüncü dörtlükte hangi edebi sanattan yararlanılmıştır? Açıklayınız.

Cevap: Tezat sanatı kullanılmıştır. Yükselmek ve alçaklık gibi zıt anlamlar kullanılarak tezat oluşturulmuştur.

4) Şiirin, yazıldığı dönem olan Geçiş Dönemi’nin gerçekliğiyle ilişkisi hakkında değerlendirme yapınız.

Cevap: Atabetü’l-Hakayık, 12. yüzyılda, Türklerin İslamiyet’i yeni kabul ettiği Geçiş Dönemi’nde yazılmış bir eserdir. Bu dönemde eser, İslam’ın ahlaki öğretilerini ve bilgiyi öne çıkararak dönemin ihtiyaçlarına cevap vermiştir.

5) İçerik açısından Kutadgu Bilig ve Atabetü’l-Hakayık adlı metinleri karşılaştırınız.

Cevap: Her iki eser de öğüt vericidir. Ancak Kutadgu Bilig daha çok devlet yönetimine yönelikken, Atabetü’l-Hakayık halkın eğitimine ve ahlaki bilgilere odaklanmıştır.

6) Okuduğunuz şiirin kafiye düzenini gösteriniz.

Cevap: Şiirin kafiye düzeni aaba şeklindedir.

7) Bu şiirde şair niçin dörtlük nazım birimini kullanmıştır? Açıklayınız.

Cevap: Eser, hem İslamiyet Öncesi hem de İslamiyet Sonrası Türk Edebiyatı özelliklerini taşır. Dörtlük nazım birimi, İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı’na ait bir özellik olduğu için tercih edilmiştir.

8) Şiirin tüm dizelerinin ilk kelimesi aynı kökten türemiştir. Şair, böyle bir kullanım sizce niçin başvurmuştur? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Bu kullanım, eserdeki bilgeliğin vurgulanmasını ve öğütlerin etkisini artırmak amacıyla yapılmıştır.

Sınıf İçi Etkinlik

Soru: Atabetü’l-Hakayık’ın günümüz yaşamına katkıları hakkında çıkarımlarda bulununuz.

Cevap: Atabetü’l-Hakayık, ahlaki ve eğitsel içerikleriyle bireylerin yaşamına rehberlik edecek bilgiler sunmaktadır. Eserde bilginin önemine vurgu yapılarak bireylerin kendini geliştirmesi, doğruyu araması, ahlaki değerleri benimsemesi gerektiği anlatılmaktadır. Günümüz açısından değerlendirildiğinde, bilginin ve eğitimin toplumsal kalkınma ve bireysel başarı için gerekliliği vurgulanmaktadır. Eserin öğüt verdiği konular, yalnızca bireyin ahlaki gelişimi değil, aynı zamanda toplumun sağlıklı bir yapıya kavuşması için de önemli mesajlar içermektedir. Bu nedenle Atabetü’l-Hakayık, bireyleri bilgiye yönlendirerek cehaleti önlemeyi ve ahlaki değerleri yaymayı hedefleyen evrensel bir eser olarak günümüzde de yol gösterici bir kaynaktır.