10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 98-99 Cevapları Beşgen Yayıncılık

6. Metin Divân-ı Hikmet

Mete Hazırlık Cevapları

Soru : “Çile”, “çilehane”, “çileye girmek”, “çilesi dolmak” kelimeleri ve kelime grupları hakkında araştırma yapınız. Sınıfınızda arkadaşlarınızı bilgilendiriniz.

Çile

Anlamı: Çile, zorluk, sıkıntı ve sabır gerektiren durumları ifade eder. Tasavvuf kültüründe çile, kişinin nefsini terbiye etmek, manevi olgunluğa ulaşmak ve dünyevi bağlardan arınmak amacıyla geçirdiği zorlu süreci temsil eder.
Kullanımı: Manevi olgunluk arayışında olan bireylerin sabırla karşılaştıkları zorluklara "çile" denir. Bu kavram halk dilinde de sabırla tahammül edilen zorlu durumlar için kullanılmaktadır.

Çilehane

Anlamı: Çile çekilen yer anlamına gelir. Çilehaneler, tasavvuf ehlinin inzivaya çekilerek ibadet, zikir ve tefekkürle vakit geçirdiği küçük odalardır.
Kullanımı: Tasavvuf geleneğinde, özellikle Mevlevihaneler ve tekkelerde bu odalar manevi eğitim sürecinin bir parçası olarak kullanılmıştır.

Çileye Girmek

Anlamı: Zorlu bir sürece başlamak ve manevi bir yolculuğa çıkmak anlamına gelir. Kişinin nefsini terbiye etmek ve olgunlaşmak için gösterdiği çaba bu ifadeyle anlatılır.
Kullanımı: Bu ifade, tasavvufî bir bağlamda kişinin kendi içsel mücadelesine başladığını ifade eder.

Çilesi Dolmak

Anlamı: Zorlu sürecin tamamlanması ve kişinin manevi olgunluğa erişmesi anlamına gelir. Ayrıca günlük hayatta da bir sıkıntının sona ermesini ifade eder.
Kullanımı: Bu ifade, özellikle tasavvufta manevi yolculuğunu tamamlayanlar için kullanılmıştır. Günlük dilde ise zorlukların bitmesiyle bir rahatlama durumunu ifade eder.

Metni Anlama ve Çözümleme Sorular ve Cevaplar

1- Okuduğunuz metinde geçen “mahrem” kelimesinin anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi doğruluğunu TDK’nin Türkçe Sözlüğünden kontrol ediniz.

Tahmin: Gizli

TDK Sözlük Anlamı: 1. Yakın akrabadan olduğu için nikâh düşmeyen (kimse). 2. Gizli. 3. Sırdaş.

2- Okuduğunuz metindeki iki dörtlükte de tematik bir bütünlük var mı? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: İki dörtlükte de tematik bütünlük vardır. Şair, bu iki dörtlükte Peygamberimizin vefat yaşı olan 63 yaşından sonra bir odada inzivaya çekilmesini anlatıyor.

3- Okuduğunuz metinde hangi edebi sanat öne çıkmaktadır? Bu edebi sanatın metnin içeriğine ve iletisine katkısı nedir?

Cevap: Şiirde tenasüp ve tekrir sanatı kullanılmıştır. “Kadir, zâkir, Hak, ukbâ, haram” gibi dini anlamı olan kelimeler bir arada kullanılarak tenasüp yapılmıştır. “… bolup yir astığa kirdim muna” ifadeleri üç kez tekrarlanarak tekrir sanatı yapılmıştır. Edebi sanatlar, şiirin anlamını zenginleştirmiş ve söyleyişi güzelleştirmiştir.

4. Şiirin söyleyicisini değiştiriniz. Bu değişiklikte şiirin okuma tonunda ve anlamında bir farklılık oluşuyor mu? Açıklayınız.

Cevap: Şiirin söyleyicisi duygularını ilk ağızdan anlatan kişidir. O değişince şiirdeki ifadeler canlılığını yitirir ve etkileyiciliği azalır.

5. Okuduğunuz metinle şairin yaşamı arasındaki ilişkiyi Şairin Biyografisi bölümünde verilen bilgilerden yararlanarak tespit ediniz.

Cevap: Şair, Hz. Muhammed’in vefat yaşı olan 63 yaşından sonra kendisinin yer altında bir odada inzivaya çekilmesini anlatıyor. Kendi yaşantısını şiirinde dile getiriyor.

6- Metindeki hangi kelimeleri günümüzde de kullanıyorsunuz? Bu durumu Türkçenin tarihi gelişimi açısından değerlendiriniz.

Cevap: Şiirdeki kelimelerden “Kadir, kudret, nazar, kıldı, garip, dünya, haram, can” bugün de kullanılıyor. Bu kelimelerin hala kullanılıyor olması, aradan geçen uzun zamana rağmen Türkçenin kendini koruduğunu gösterir.

7- İki dörtlüğün kafiye düzenini bulunuz.

Cevap: Kafiye düzeni cccb şeklindedir.

8- Okuduğunuz şiirdeki kelime ve kelime grubu tekrarına örnek gösteriniz. Bu tekrarların şiire katkısını değerlendiriniz.

Cevap: “… bolup yir astığa kirdim muna” ifadeleri üç kez tekrarlanmıştır. Bu tekrarlar söyleyişi güzelleştirmiştir.