4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 111-112-113-114-115 Cevapları Pasifik Yayınları

3. Ünite Değerlendirme Çalışmaları

4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Pasifik Yayınları Sayfa 111

A- Aşağıdaki ifadeleri dikkatlice okuyunuz. İfade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazan kutucuğu işaretleyiniz. Yanlış olan ifadelerin doğrularını noktalı yerlere yazınız.

1. (Y) Hareket hâlindeki cisme hareketinin tersi yönünde bir kuvvet uygulanırsa cisim hızlanır.
2. (D) Paket lastiği esnek bir cisimdir.
3. (Y) Kuvvetin etkisiyle cisimlerin şekilleri değişmez.
4. (D) Mıknatıs; cam, tahta ve kâğıt gibi maddeleri çekmez.
5. (D) Mıknatısların N ve S olmak üzere iki kutbu vardır.
6. (Y) Hareket hâlindeki bir cismi kuvvet uygulayarak durduramayız.

B- Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

1- Kuvvetin cisimleri üzerine etkileri nelerdir? Örneklerle açıklayınız.
Cevap: Kuvvet cisimleri hızlandırabilir, yavaşlatabilir, yönlerini değiştirebilir ve şekillerini değiştirebilir. Örneğin, bir arabaya gaz verildiğinde hızlanır, fren yapıldığında yavaşlar. Masa tenisinde topa vurduğumuzda yön değiştirir ve bir süngeri sıktığımızda şekli değişir.

2- Mıknatıslar günlük hayatta nerelerde kullanılır? Beş tane örnek veriniz.

Mıknatıslar günlük hayatta birçok yerde kullanılır. Örnekler:

• Buzdolabı kapaklarında notları tutturmak için.
• Elektrikli motorlarda.
• Hoparlörlerde ses üretimi için.
• Kapı zillerinde.
• Tornavidaların uçlarında vidaları tutmak için.

C- Aşağıda verilen sözcüklerden uygun olanını kullanarak ifadelerdeki noktalı yerleri doldurunuz.

şekil – hızlandırıcı – demir – iki – temas – çekme – kuvvet – yavaşlatıcı

• Cevap:

1. Mıknatıslar temas gerektirmeyen kuvvet uygular.
2. Mıknatısların zıt kutupları birbirine çekme kuvveti uygular.
3. Mıknatıslar demir nikel, kobalt gibi maddeleri çeker.
4. Mıknatısın iki kutbu vardır.
5. Hareketsiz cisme kuvvet uygulayarak cismi hareket ettirebiliriz.
6. Kuvvet, cisimlerde şekil değişikliğine neden olabilir.
7. Yaydan çıkan oka etki eden durum kuvvetin hızlandırıcı etkisidir.

4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Pasifik Yayınları Sayfa 112

Ç. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

1- Uygulanan kuvvet ortadan kalktığında eski hâline dönebilen cisimlerin altındaki kutucuğu "X" ile işaretleyiniz.
Sünger ve plastik bardak kutucukları işaretlenmelidir. Bu cisimler kuvvet ortadan kalktığında eski şekillerine dönebilirler.

2- Kuvvetin cisimler üzerindeki etkilerini yazınız.

• Hızlandırma: Bir topu ittirdiğinizde hareket hızlanır.
• Yavaşlatma: Bir arabanın frenine bastığınızda hızı azalır.
• Yön Değiştirme: Bir futbol topuna vurduğunuzda yönü değişir.

1- Aşağıdaki görsellerden kuvvetin yavaşlatıcı etkisine örnek olanların altındaki kutucuğu "X" ile işaretleyiniz.

• Bisiklet sürücüsü ve kaleci görselleri işaretlenmelidir. Bisiklet sürücüsü fren yaparak yavaşlayabilir, kaleci ise topu durdurarak topun hızını azaltır.

2- Mıknatıslarla ilgili verilen ifadelerden doğru olanların yanındaki kutucuğu "X" ile işaretleyiniz.

• Zıt kutuplar birbirini iter. (Yanlış, işaretlenmeyecek)
• Aynı kutuplar birbirini iter. (Doğru olan işaretlenecek)
• Hepsi çubuk şeklindedir. (Yanlış, işaretlenmeyecek)
• Mıknatısın iki kutbu vardır. (Doğru olan işaretlenecek)

4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Pasifik Yayınları Sayfa 113

3- Mıknatıs tarafından çekilen maddeleri üç tanesini yazınız.

Üç madde: Demir, Nikel, Kobalt, Çivi, Toplu iğne, Çelik tencere

4- Aşağıdaki araçlardan yapısında mıknatıs bulunmayanların altındaki kutucuğu “X” ile işaretleyiniz.

• Bilgisayar: İşaretlenmez (Hoparlörlerinde mıknatıs bulunabilir)
• Tost makinesi: "X" işaretleyin (Mıknatıs içermez)
• Hoparlörler: İşaretlenmez (Hoparlörlerin içinde mıknatıs vardır)
• Tornavida: İşaretlenmez (Metal vidaları tutmak için uç kısmında mıknatıs olabilir)

5- Hareket hâlindeki otomobilin gaz pedalına basıldığında kuvvet, cisim üzerinde hangi etkiyi yapar? Yazınız.
Cevap: Gaz pedalına basıldığında kuvvet, otomobilin hızlanmasına neden olur. Bu durumda uygulanan kuvvet hızlandırıcı etkidedir.

6- Aşağıdaki mıknatıslar birbirlerini çektiğine göre 1,2 ve 3 ile numaralandırılmış kutupların neler olabileceğini uygun yerlere yazınız.

Cevap: 1N - 2S - 3N

7- Aşağıdaki mıknatıs çiftlerinden birbirini çekenlerin yanındaki kutucuğu “X” ile işaretleyiniz.

Cevap: Çizimde farklı kutupların (kırmızı-mavi) birbirine yaklaştırıldığı durumlarda işaretlenecek kutucuklar bulunmaktadır. Aynı kutuplar (kırmızı-kırmızı veya mavi-mavi) birbirini iterken, farklı kutuplar birbirini çeker. Farklı kutupların olduğu çiftleri işaretleyiniz.

4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Pasifik Yayınları Sayfa 114

A- Kutucuklarda verilen durumlara uygun örnek olaylar bularak yanlarındaki noktalı yerlere yazınız.

Kuvvet cisimleri hızlandırabilir. → Bisikletin pedalına daha güçlü basıldığında bisiklet hızlanır.

Kuvvet cisimleri yavaşlatabilir. → Fren pedalına basıldığında araba yavaşlar.

Kuvvet cisimleri durdurabilir. → Bir topa ters yönde kuvvet uygulandığında top durur.

Kuvvet cisimlerin yönünü değiştirebilir. → Bir futbol topuna farklı bir açıyla vurulduğunda topun yönü değişir.

Kuvvet cisimlerin şekillerini değiştirebilir. → Bir süngeri sıktığımızda şekli değişir.

Kuvvet cisimleri hızlandırabilir.

• Arabayı iterek daha hızlı gitmesini sağlamak.
• Bisiklet sürerken pedal çevirerek hızını artırmak.
• Koşucu, başlangıç çizgisinden hızla ileri atıldığında kuvvetle hızlanır.

Kuvvet cisimleri yavaşlatabilir.

• Salıncağı durdurmak için ayaklarımızı yere sürtmek.
• Yokuş aşağı kayan bir arabanın frenlenmesi.
• Bisiklet sürerken frene basarak hızın azalması.

Kuvvet cisimleri durdurabilir.

• Hareket eden bir topa el ile müdahale ederek durdurmak.
• Fren pedalına basarak arabayı tamamen durdurmak.
• Uçan bir frisbee'yi havada yakalayarak durdurmak.

Kuvvet cisimlerin yönünü değiştirebilir.

• Duvara çarpan bir topun geri sekmesi.
• Futbolcu topa vurduğunda topun yönünün değişmesi.
• Rüzgarın etkisiyle bir yaprağın yönünün değişmesi.

Kuvvet cisimlerin şekillerini değiştirebilir.

• Oyun hamurunu sıkıştırarak şeklini değiştirmek.
• Bir yayı çekip bırakarak esnekliğini değiştirmek.
• Alüminyum folyo parçasını buruşturmak.

4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Pasifik Yayınları Sayfa 115

A. Mıknatısların Birbirini Çekebilmesi İçin Kutuplar

Mıknatıslar birbirini çekebilmesi için farklı kutuplarının birbirine yakın olması gerekmektedir. Bir mıknatısın kuzey kutbu (N) diğer mıknatısın güney kutbuna (S) yaklaşırsa, bu durumda birbirlerini çekerler.

Bu düzenekte:

• 1 ve 3 numaralı kısımlar farklı kutuplar olmalı: Bir mıknatısın kuzeyi (N) diğer mıknatısın güneyi (S) ile karşılıklı olacak şekilde konumlandırılmalıdır.
• 2 ve 4 numaralı kısımlar da farklı kutuplar olmalı: Bu sayede kutuplar birbirine doğru çekme kuvveti uygulayabilir.

Yani çizimde 1 - 3 ve 2 - 4 kutuplarının biri kuzey (N), biri güney (S) olacak şekilde olmalıdır.

B. Mıknatısların Birbirini İtmesi İçin Kutuplar

Mıknatıslar birbirini itebilmesi için aynı kutuplarının karşılıklı gelmesi gerekmektedir. Kuzey kutbu (N) ile kuzey kutbu (N) ya da güney kutbu (S) ile güney kutbu (S) karşı karşıya geldiğinde birbirlerini iterler.

Bu durumda:

• 1 ve 3 numaralı kısımlar aynı kutuplar olmalı: Her ikisi de kuzey (N) ya da her ikisi de güney (S) olmalıdır.
• 2 ve 4 numaralı kısımlar da aynı kutuplar olmalı: Böylece kutuplar birbirini itme kuvveti uygular.

Bu şekilde çizimde 1 - 3 ve 2 - 4 kutupları aynı olmalıdır, yani ya ikisi de N ya da ikisi de S olmalıdır.

Mıknatısların bu şekilde çekme ve itme özellikleri, kutuplarının aynı ya da farklı olmasına bağlıdır.