4. Tema Geleneklerimiz Kontrol Noktası Metni Cevapları (5. Sınıf Türkçe)

4. Tema Geleneklerimiz Kontrol Noktası Metni Cevapları

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 60 Cevabı

OYALAR

Geleneksel Türk el sanatlarının renkli ve zengin örneklerinin belki en küçük, ama en anlamlısının “oya” olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Anadolu kadınının ve genç kızının duygu, düşünce ve hayal dünyasının bütün kıvrımlarını, (…) zekâsını, el ve göz zevkinin yüce noktalara ulaşmasını sadece oyalarda bulmaktayız. Yüzlerce yıllık bir geleneği ısrarla, inatla günümüzde de sürdüren genç kızlarımızın el emeği göz nuru dökerek ortaya çıkardığı oyalar, estetik bir (…) sanat eseri olduğu kadar, aynı zamanda, yapıldıkları yörenin doğasını, iklimini, ürünlerini, bitkilerinin özelliklerini, o yörede kullanılan araç gereci ve hatta aile içinde veya dışındaki sosyal hayatı kanıtlayan eserlerdir. Aynı motifin farklı bölgelerde değişik adlarla tanınması, yöredeki egemen duyguyu, inancı ve düşünceyi de ortaya koyması bakımından ilginçtir. Söz gelimi, Artvin’de “subay sırması” adı verilen oyanın Konya’daki adı “yılan kemiği”, Balıkesir’deki adı ise “tren yolu’dur.
Daha çok işleme tekniği, kullanılan araç-gereç ve malzemeler oya türlerinin belirlenmesinde ayrımcı bir rol oynarlar. Bunlar; iğne, tığ, firkete, mekik, boncuk oyaları ile yün, koza, mum ve dokuma oyalarıyla birlikte dikişli, kumaş ve iplik artığı oyalar biçiminde ana gruplar içinde toplanırlar.
(…)
Genç kızın yakın çevresindeki çiçekler, hayvanlar, ev içi araçlar, organlarımız, gökyüzü yapılan oyalara ad olarak verilir. Gül, menekşe, papatya, karanfil, sümbül, çiğdem, küpe çiçeklerinin yanı sıra birçok sebze ve meyve, evcil hayvanlar bu renkli dünyanın zenginliklerini oluşturur. Bütün bunlar stilize ve sembolize edilerek ortaya çıkarılır.

1. Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

a- Anadolu kadınının duygu ve düşünce dünyasını oyalarda bulmamızın sebebi nedir?
Cevap: Anadolu kadını, duygu ve düşüncelerini oyalar aracılığıyla ifade etmektedir. Oyalar sadece süsleme amaçlı değil, aynı zamanda bir iletişim aracıdır. Her motifin ve desenin bir anlamı vardır. Kadınlar mutluluklarını, üzüntülerini ve sosyal yaşamlarını oyalar ile dile getirirler.

b- Kültürel mirasımızın gelecek nesillere aktarılmasında oyaların katkısı nedir?
Cevap: Oyalar, nesilden nesile aktarılan geleneksel el sanatlarımızdandır. Yapıldıkları yörenin doğasını, insanlarının yaşam tarzını ve kültürel yapısını yansıttığı için, gelecek kuşaklara bir miras olarak bırakılmaktadır. Bu sayede geçmişin izleri korunarak yeni nesillere aktarılmakta ve kültürel kimliğimiz yaşatılmaktadır.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 61 Cevabı

2a- Metinden konuyu belirten ipuçları bulunuz. Bu ipuçlarını metinle ilgili ön bilgilerinizle ilişkilendirerek metnin konusunu yazınız.

Cevap: Metnin konusu, oyaların kültürel önemi ve geleneksel mirasımızdaki yeridir. Oya, sadece süsleme sanatı değil, aynı zamanda duyguları ifade eden ve kültürel mirası taşıyan bir el sanatıdır.

2b- Metinde açık olarak verilen düşünceleri yazınız.

• Oya, geleneksel Türk el sanatlarının en küçük ama en anlamlı parçalarından biridir.
• Oyalar, sadece bir süs değil, aynı zamanda toplumun yaşam biçimini ve doğasını yansıtır.
• Aynı motif farklı bölgelerde farklı isimlerle anılabilir.
• Oya yapımında kullanılan malzemeler ve teknikler değişiklik gösterebilir.
• Oyalar, kültürel mirasın bir parçasıdır ve nesilden nesile aktarılmaktadır.

2c- Yörenizdeki bitkilerin hangilerini oyalarda görmektesiniz? Söyleyiniz.
Cevap: Yöremde gül, lale, sümbül ve menekşe gibi çiçek motiflerinin oyalarda sıkça kullanıldığını görmekteyim.

3a- Okuduğunuz metinden karşılaştırılabilir özellikler belirleyiniz.

Oyalar arasında karşılaştırılabilecek özellikler:

• Kullanılan motifler
• Oyanın anlamları
• Yapım teknikleri
• Kullanılan malzemeler
• Farklı bölgelerdeki adlandırmaları

3b- Belirlediğiniz özelliklerden hareketle karşılaştırma yaparak benzerlik ve farklılıkları aşağıdaki tabloya listeleyiniz.

Benzerlik ve farklılıklar:

• Benzerlik: Aynı motifin farklı yörelerde kullanılması
• Fark: Aynı motifin farklı yörelerde farklı şekillerde adlandırılması

3c- Karşılaştırma sonuçlarınızı anlatan bir konuşma yapınız.

• Konuşmanıza hitap sözcüğüyle başlayınız.
• Sesinizi herkesin duyabileceği şekilde ayarlayınız.
• Beden dilinizi etkili bir şekilde kullanınız.
• Konuşmanızı uygun sonlandırma ifadeleri ile bitiriniz.

Sevgili Öğretmenim ve Arkadaşlarım,

Bugün sizlere oyaların kültürel önemi ve yörelere göre farklılıkları hakkında konuşmak istiyorum. Oyalar, geçmişten günümüze kadar aktarılan önemli bir el sanatıdır. Türkiye'nin farklı bölgelerinde aynı motiflerin kullanıldığını görebiliriz. Ancak, bu motifler farklı yörelerde farklı isimlerle anılmaktadır. Örneğin, bir bölgede "yılan kemiği" adı verilen bir motif, başka bir bölgede "tren yolu" olarak adlandırılabilir. Bunun yanı sıra, oyaların yapım teknikleri ve kullanılan malzemeler de farklılık gösterebilir. Kimileri boncuklu oyaları tercih ederken, kimileri iğne oyasını kullanmaktadır.

Sonuç olarak, oyalar sadece bir süsleme aracı değil, aynı zamanda geçmişten günümüze kültürel bir miras olarak taşınmaktadır. Bu gelenek, toplumumuzun estetik anlayışını ve sanata verdiği önemi göstermektedir. Teşekkür ederim.

4a- Metnin anahtar kelimelerini yazınız.
Cevap: Oya, kültürel miras, gelenek, motif, süsleme sanatı, el sanatı, desen, zanaat.

4b- Belirlediğiniz anahtar kelimelerin metnin içeriğiyle ilişkisini yazınız.
Cevap: Metindeki anahtar kelimeler, oyanın kültürel bir miras olduğunu ve toplumun sanatsal anlayışını yansıttığını gösteriyor. Oya, bir süsleme sanatı olmanın ötesinde, insanların duygularını ve yaşadıkları çevreyi motiflere aktardığı bir sanat dalıdır. Bu yüzden el sanatları ve geleneksel motifler, oyaların anlamını güçlendiren önemli unsurlardır.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 62 Cevabı

Karekodu okutarak metni dikkatlice dinleyiniz

5- Aşağıdaki soruların cevaplarını dinlediğiniz metinden hareketle defterinize yazınız.

a- Gölge oyunundaki figürlerin yapımında neler kullanılır?
Cevap: Gölge oyunundaki figürler, deve veya manda derisinden yapılır. İnce işçilikle kesilerek boyanır ve perdeye yansıtılır.

b- Hayalînin çok yönlü bir sanatçı olması hakkında ne düşünüyorsunuz?
Cevap: Hayalî, Karagöz oyunlarını yöneten ve oynatan kişidir. Sadece figürleri hareket ettirmekle kalmaz, aynı zamanda müzik, taklit ve anlatım becerisi gerektiren bir sanatçıdır. Bu yüzden hayalî, çok yönlü bir sanatçıdır.

c- “Sonuçta hayal perdesinde gerçeğe dair çok şey bulursunuz.” cümlesi ile anlatılmak istenen nedir?
Cevap: Karagöz oyunları, halkın günlük yaşamından kesitler sunar. Oyunda geçen olaylar, toplumun kültürel yapısını, mizah anlayışını ve geleneklerini yansıtır.

6a- Dinleme sırasında metinde geçen bilgileri önemli ve önemsiz olarak sınıflandırıp aşağıdaki alanlara yazınız.

Önemli Bilgiler:

• Gölge oyunu figürleri deve veya manda derisinden yapılır.
• Karagöz ve Hacivat oyunu, halkın günlük yaşamını yansıtan bir sanattır.
• Hayalî, oyunları yöneten ve birçok sanatı icra eden bir sanatçıdır.

Önemsiz Bilgiler:

• Karagöz bazen Hacivat’ı anlamaz ve komik diyaloglar ortaya çıkar.
• Oyundaki karakterler günlük konuşma dilini kullanır.

6b- Düşünce akışına uygun olarak metni kendi cümlelerinizle özetleyiniz.
Cevap: Karagöz ve Hacivat, geleneksel Türk gölge oyunlarının en bilinen iki karakteridir. Karagöz okumamış, patavatsız ve dobra bir halk adamıyken, Hacivat kibar ve bilgili bir tiptir. Bu iki karakter arasındaki diyaloglar, halkın günlük yaşamını, mizah anlayışını ve toplumsal eleştirilerini yansıtır. Oyunları yöneten kişi olan hayalî, aynı zamanda seslendirme, taklit, müzik ve figür hareket ettirme gibi birçok beceriye sahip olmalıdır. Geleneksel bir sanat dalı olan Karagöz oyunu, kültürel mirasımızın önemli bir parçasıdır ve nesilden nesile aktarılarak günümüzde de yaşatılmaktadır.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 63 Cevabı

7a- Dinlediğiniz metinden hareketle Karagöz ve Hacivat’ın özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız.

Açıklamalar:

• Karagöz, eğitimsiz, halktan biri olup düşündüğünü açıkça ve patavatsız bir şekilde dile getirir.
• Hacivat, eğitimli ve kibar olup, konuşmalarında daha dikkatli ve planlı davranır.
• İkisi de mizahi karakterlerdir, ancak Karagöz doğrudan mizah yaparken, Hacivat daha ince ve dolaylı bir mizah anlayışına sahiptir.
• Karagöz, hislerini ve düşüncelerini doğrudan ifade ederken, Hacivat daha politik ve içten pazarlıklı bir tavır sergiler.

Bu farklar, Karagöz ve Hacivat oyunlarının eğlenceli olmasını sağlayan temel unsurlardır.

7b- Belirlediğiniz özelliklerden hareketle Karagöz ve Hacivat’ın benzerlik ve farklılıklarını aşağıdaki görselde uygun yerlere yazınız.

Bu Venn şeması, Karagöz ve Hacivat karakterlerinin benzerlikleri ve farklılıklarını göstermektedir.

Karagöz'ün Özellikleri:

• Okumamış: Eğitim almamıştır.
• Açık sözlü: Düşündüğünü doğrudan söyler.
• Kaba: Konuşmaları ve tavırları serttir.
• Patavatsız: Sözlerini düşünmeden söyler, bazen kırıcı olabilir.

Hacivat'ın Özellikleri:

• Okumuş: Eğitim almış, kültürlü biridir.
• Kibar: Nazik ve ölçülü konuşur.
• Güzel konuşur: Kelimeleri dikkatli ve etkileyici seçer.
• Çıkarcı: Kendi menfaatlerini gözeterek hareket eder.

Benzerlikleri:

• Komik: İkisi de mizahi yönü güçlü karakterlerdir.
• Geleneksel Türk tiyatrosunun önemli karakterleridir.
• Sosyal hayatta farklı insan tiplerini temsil ederler.

Bu karşılaştırma, Karagöz ve Hacivat'ın toplumdaki farklı karakter tiplerini yansıttığını ve oyunun temel mizahi unsurunu oluşturduğunu göstermektedir.

7c- Yaptığınız karşılaştırmadan ulaştığınız sonuçları bir paragraf hâlinde yazınız. Yazınızda Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaya özen gösteriniz.

Cevap: Karagöz ve Hacivat, geleneksel Türk gölge oyununun iki temel karakteridir ve birbirine zıt özellikler taşırlar. Karagöz, okumamış, patavatsız, açık sözlü ve kaba bir halk adamıdır. Sözlerini düşünmeden söyler ve olayları yanlış anlayarak komik durumlara düşer. Buna karşılık Hacivat, eğitim görmüş, kibar, güzel konuşan ve çıkarlarını gözeten bir karakterdir. İkisi de mizahi yönleriyle insanları güldürmeyi başarır, ancak bu zıtlıkları oyunun temel çatışmasını oluşturur. Karagöz, halkın saf, dobra ve doğal yanını temsil ederken; Hacivat, bilgili, kültürlü ve toplum içinde daha hesaplı hareket eden insan tipini yansıtır. Bu farklılıklar, oyunun eğlendirici ve düşündürücü yönlerini ortaya koyarak geleneksel Türk tiyatrosunun önemli bir parçası haline gelmiştir.

7ç- Yazınızı öğretmeninizle değerlendiriniz.
Cevap: Öğretmenimiz yazımı çok beğendi.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 64 Cevabı

Okuma Becerisi Öz Değerlendirme Ölçeği

Bu bölümde, öğrencilerin sesli okuma, vurgu ve tonlama, kelime anlamı tahmini gibi becerilerini değerlendirmeleri istenir.

Ölçütler arasında şunlar bulunmaktadır:
✔ Sesini mekâna ve dinleyiciye göre ayarlama
✔ Önceki bilgileri hatırlama
✔ Akıcı okuma
✔ Vurgu ve tonlamaya dikkat etme
✔ Bilinmeyen kelimelerin anlamlarını tahmin etme

Bu kısımdan sonra, öğrenciler geliştirmek istedikleri okuma becerilerini yazarak kendilerini daha iyi geliştirmeyi hedeflerler.

Yazma Becerisi Öz Değerlendirme Ölçeği

Bu bölümde, öğrenciler yazma becerilerini değerlendirerek karşılaştırma yapma, yazım ve noktalama kurallarına uyma ve uygun başlık seçme gibi konularda kendilerini ölçerler.

Ölçütler arasında şunlar bulunmaktadır:
✔ Temada öğrenilen kelimeleri yazıya uygun şekilde kullanma
✔ Nasrettin Hoca ve Dede Korkut’u karşılaştırarak yazıya ekleme
✔ Yazıda karşılaştırma sonucu çıkarma
✔ Yazım ve noktalama kurallarına uyma
✔ Uygun bir başlık belirleme

Bu bölümün sonunda da öğrenciler kendi geliştirmek istedikleri yazma becerilerini belirleyerek eksiklerini gidermeyi amaçlarlar.

Bu tür öz değerlendirme ölçekleri, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini fark etmelerini sağlayarak gelişimlerine katkı sunar

Soru: Geliştirmek istediğim becerilerim:
Cevap: Herhangi geliştirmek istediğim bir becerim yok.

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 65 Cevabı

Konuşma Becerisi Öz Değerlendirme Ölçeği

Bu bölümde, öğrenciler konuşma sırasında dikkat etmeleri gereken kriterleri değerlendirirler.
Ölçütler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Konuşmada teknolojik gelişmelerin geleneksel sanatlara etkisine yer verme
• Mantıklı gerekçeler sunma
• Karşı görüşleri çürütme
• Beden dilini etkili kullanma
• Nezaket kurallarına uyma

Bu bölümü değerlendirdikten sonra öğrenciler, geliştirmek istedikleri konuşma becerilerini belirleyerek ilerlemeyi amaçlarlar.

Dinleme/İzleme Becerisi Öz Değerlendirme Ölçeği

Bu bölümde, öğrenciler dinleme ve izleme sürecinde dikkate almaları gereken unsurları analiz ederler.
Ölçütler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Dikkat dağıtıcı davranışlardan kaçınma
• Bilinmeyen kelimeleri not alma
• Kelime anlamlarını tahmin etme
• Anahtar kelimeleri belirleme

Son olarak, öğrenciler geliştirmek istedikleri dinleme ve izleme becerilerini belirleyerek kendi öğrenme süreçlerini iyileştirmeye çalışırlar.

Bu öz değerlendirme ölçekleri, öğrencilerin konuşma ve dinleme becerilerini geliştirerek daha bilinçli bireyler olmalarına yardımcı olur.

Soru: Geliştirmek istediğim becerilerim:
Cevap: Herhangi geliştirmek istediğim bir becerim yok.

Soru: Geliştirmek istediğim becerilerim:
Cevap: Herhangi geliştirmek istediğim bir becerim yok.